Μινωικός πολιτισμός
Μινωικός ονομάζεται ο πολιτισμός που άκμασε στην Κρήτη κατά την 3η και 2η χιλιετία π.Χ. και πήρε το όνομά του από τον μυθικό βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Γύρω στο 2.000 π.Χ. εμφανίζονται τα πρώτα ανάκτορα, τα οποία είναι κέντρα όλων των διοικητικών, οικονομικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων. Αυτά είναι: της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων και της Ζάκρου.
Οι Μινωίτες κυριάρχησαν στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. στην Ανατολική Μεσόγειο πραγματοποιώντας εμπορικές συναλλαγές με τους λαούς της εποχής, Αιγύπτιους, Σουμέριους, Χεταίους, Κυκλαδίτες, Μυκηναίους και δημιούργησαν μία πανίσχυρη εμπορική και ναυτική δύναμη. Ευρήματα κρητικής προέλευσης βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, ενώ αναφορές για αυτούς τους δεινούς θαλασσοπόρους βρίσκονται και σε μνημεία αιγυπτιακά, όπου αναφέρονται ως Keftiu. Οι Μινωίτες ανέπτυξαν ένα σύστημα γραφής, την Γραμμική Α΄, που υπήρξε η βάση για την ανάπτυξη της Μυκηναϊκής γραφής, της Γραμμικής Β΄. Τα πρώτα δείγματα αυτού του συστήματος γραφής πηγαίνουν πίσω στο 1800 π.Χ. και προέρχονται από το παλάτι της Φαιστού. Το υλικό πάνω στο οποίο γράφονταν τα κείμενα ήταν ωμός πηλός, ξεραμένος στον ήλιο, σε σχήμα πινακίδας, όπως και στην περίπτωση της γραμμικής Β΄. Εκτός από τις πήλινες πινακίδες βρίσκουμε επιγραφές της γραμμικής Α΄ και σε λίθινα ή μεταλλικά αντικείμενα που φαίνεται να είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα.
Ο Δίσκος της Φαιστού είναι αρχαιολογικό εύρημα από τη Μινωική πόλη της Φαιστού στη νότια Κρήτη και χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ. Ο δίσκος ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουλίου 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουίτζι Περνιέ (Luigi Pernier) και φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου¹. Αποτελεί ένα από τα γνωστότερα μυστήρια της αρχαιολογίας, αφού ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σε αυτόν παρέμεναν μέχρι πρότινος άγνωστα. Τον Φεβρουάριο του 2018 ο Δρ. Γκάρεθ Όουενς, γλωσσολόγος – αρχαιολόγος του ΤΕΙ Κρήτης προέβη σε ανακοινώσεις στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών σχετικά με τον δίσκο της Φαιστού: «Η α’ πλευρά του δίσκου μιλάει για την έγκυο θεότητα που λάμπει και η β΄ πλευρά έχει μια πρόταση σε δυο στίχους, με μινωική παρήχηση, που αναφέρεται στη θεότητα που δύει. Η δύση της Αστάρτης/Αφροδίτης/Αφαίας.»²
Πηγές: ¹ www.wikipedia.gr
² Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
Στη μινωική θρησκεία κυρίαρχη θέση έχουν οι γυναικείες θεότητες, οι οποίες λατρεύονταν κυρίως σε σπήλαια. Χαρακτηριστικό δείγμα η «Θεά της γονιμότητας» ή «Μεγάλη Μητέρα». Ονομάζεται επίσης «Θεά των όφεων». Για τους Μινωίτες ο ταύρος ήταν ιερό ζώο, γι’ αυτό και συναντάμε συχνά τοιχογραφίες που απεικονίζουν ταύρους, ή και κέρατα ταύρου σαν διακοσμητικά στοιχεία στα παλάτια της μινωικής Κρήτης.
Η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού
Από αρχαιολογικές ανασκαφές γνωρίζουμε ότι στα 1450 π.Χ. ο μινωικός πολιτισμός θα υποστεί καταστροφές, πιθανόν από ισχυρούς σεισμούς και πυρκαγιές, από τις οποίες δεν θα μπορέσει να ανακάμψει. Σταδιακά και από τα δυτικά του νησιού, οι Μινωίτες θα κυριευτούν από τους Μυκηναίους, οι οποίοι σε διάστημα λίγων δεκαετιών θα επιβάλλουν την κυριαρχία τους στο νησί. Και με τη «δύση» του μινωικού πολιτισμού έχουμε την «ανατολή» του μυκηναϊκού.
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό, χάρτες και τις πηγές των εικόνων μπορεί να αναζητηθεί εδώ, στο slideshare εδώ και στο docplayer εδώ)
