Μετάφραση & προσαρμογή από Ρεϊζοπούλου Ιωάννα, Msc,Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Όταν τα παιδιά νιώθουν άσχημα, θα ανατρέξουν στους γονείς τους. Αυτό που χρειάζεται να κάνετε είναι να είστε παρόντες. Ως οι σημαντικοί ενήλικες στην ζωή των παιδιών σας, έχετε την ικανότητα να δημιουργήσετε, εκ νέου, το αίσθημα της ασφάλειας. Ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω τους, είτε μια φυσική καταστροφή, μια παγκόσμια κρίση είτε ένα οικογενειακό τραύμα, τα παρηγορητικά λόγια και η παρουσία των γονέων μπορούν να θεραπεύσουν και να ενδυναμώσουν τα παιδιά. Μερικές φορές οι γονείς δεν ξέρουν τι ναπουν και είναι κατανοητό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να δημιουργούν χώρο, ώστε να ξεκινήσει η συζήτηση. Συχνά, τα παιδιά τρομάζουν με αυτά που ακούν και βλέπουν στις ειδήσεις, αν δεν έχουν τους γονείς στο πλάι για να τους βοηθούν να βάζουν σε τάξη τα νέα δεδομένα. Δεν υπάρχει λάθος τρόπος να ξεκινήσει μια συζήτηση με το παιδί. Αφήστε τα λόγια να ξεχειλίσουν από μέσα σας. Να μερικές ιδέες:
1. Ρωτήστε τα παιδιά, τι γνωρίζουν ήδη και δημιουργείστε χώρο για περισσότερη συζήτηση.
“Γίνονται πολλές συζητήσεις γύρω από την πανδημία. Τι έχεις ακούσει; Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να με ρωτήσεις; Μπορείς να με ρωτήσεις για οτιδήποτε σε απασχολεί”.
Μερικά παιδιά ίσως δεν θέλουν να μιλήσουν κι αυτό είναι θεμιτό. Απλώς διαβεβαιώστε τα για την διαθεσιμότητά σας.
2. Προσπαθήστε, ώστε τα παιδιά να εστιάσουν στις διαφορές ανάμεσα σε αυτούς που νοσούν και στους εαυτούς τους που είναι υγιείς.
Δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας το να εντοπίζουν τις διαφορές. “Σημαντική διαφορά αποτελεί το γεγονός ότι σήμερα διαθέτουμε πληροφορίες που δεν διαθέταμε χθες και πως κάθε μέρα μαθαίνουμε νέους τρόπους, ώστε να μένουμε
ασφαλείς. Θα το ξεπεράσουμε”.
3. Αναγνωρίστε ως “φυσιολογικό” κάθε συναίσθημα που βιώνουν τα παιδιά στη διάρκεια αυτής της παγκόσμιας κρίσης.
Όποιο συναίσθημα και να εκφράζουν τα παιδιά, όπως άγχος, ματαίωση, θυμό θλίψη -ή κανένα από όλα αυτά- είναι σημαντικό να γίνει αποδεκτό. “Αυτό που συμβαίνει είναι τρομακτικό. Δεν υπάρχουν “σωστά” συναισθήματα.
Διαφορετικοί άνθρωποι νιώθουν διαφορετικά συναισθήματα. Είναι εντάξει να νιώθεις ό,τι νιώθεις”.
4. Δείξτε γενναιότητα για χάρη των παιδιών.
Όσο τρομακτική κι αν είναι η κατάσταση, το αίσθημα ασφάλειας που μπορείτε να προσφέρετε στα παιδιά, με την στάση σας, είναι πολύτιμο. Πριν προσπαθήσετε να επιβεβαιώσετε τα παιδιά, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τα δικά σας, καθώς και τα δικά τους συναισθήματα. Όταν αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματα των παιδιών μας, τότε μπορούμε να τα διαχειριστούμε με ψυχικό σθένος. “ Ξέρω, αγάπη μου ότι αυτή η κατάσταση σου φαίνεται τρομακτική, ωστόσο πιστεύω βαθιά μέσα μου ότι θα είμαστε καλά”.
5. Νιώστε ό,τι νιώθουν και εμπλουτίστε
Οι γονείς αποδέχονται όλα τα παιδικά συναισθήματα και τα επικυροποιούν, αλλά συγχρόνως εμπλουτίζουν και αναπλαισιώνουν. Όταν τα παιδιά αγχώνονται, οι γονείς εμφυσούν κουράγιο, όταν τα παιδιά νιώθουν αβεβαιότητα οι γονείς εμπνέουν πίστη ότι όλα θα πάνε καλά. Όταν τα παιδιά είναι λυπημένα, οι γονείς τονίζουν τα πράγματα που πάνε καλά και για τα οποία μπορούν να νιώθουν ευγνωμοσύνη. Είναι θεμιτό να εκφράζονται συναισθηματικά και οι ίδιοι οι γονείς, γιατί ανοίγουν το δρόμο να εκφράσουν και τα παιδιά με τη σειρά τους αρνητικά συναισθήματα
κι έτσι να ανακουφιστούν. “Μερικές φορές νιώθω άγχος για αυτό που συμβαίνει, καθώς αλλάζουν τόσο γρήγορα οι
καταστάσεις. Πιστεύω επίσης ότι όλα θα πάνε καλά. Θα το ξεπεράσουμε μαζί.”
6. Παραμείνετε στον δικό τους εσωτερικό, συναισθηματικό κόσμο “στο εδώ και τώρα” χωρίς να προσδοκάτε αλλαγή.
Αυτή η στάση επιδεικνύει ενσυναίσθηση προς το παιδί, δηλαδή ότι οι γονείς προσπαθούν να δουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού τους. Ακόμη κι από αυτή την παιδική οπτική, οι γονείς πιστεύουν ότι όλα θα πάνε καλά. Η επιβεβαίωση των γονέων γίνεται πιο πιστευτή, καθώς ξεκινούν από το πλαίσιο αναφοράς των παιδιών.
7. Αφήστε τα να γνωρίζουν ότι τους προστατεύει όλη η κοινότητα
Αφήστε να νιώθουν την προστατευτική δύναμη της ανθρώπινης κοινότητας. Με αυτή την σκέψη, νιώθουν ότι η παγκόσμια κοινότητα, η συλλογική γνώση και εμπειεία προστατεύει όλα τα παιδιά. “Εργάζονται πολλοί ειδικοί, για να μας προστατέψουν από την μετάδοση του ιού. Προσπαθούν πολλοί, για να μας φροντίζουν και εγώ τους έχω εμπιστοσύνη”.
8. Μετατρέπω το άγχος των παιδιών σε δράση
Το διαρκές άγχος θα τους κάνει να εστιάσουν σε αυτά που δεν μπορούν να κάνουν, γεγονός που ενισχύει το αίσθημα της αβοηθησίας. Οπότε, είναι βοηθητικό να επιστήσουμε την προσοχή των παιδιών σε όσα μπορούν να κάνουν.
Στην εποχή αντιμετώπισης του COVID-19, αυτό πρακτικά μπορεί να σημαίνει το να πλένουν συστηματικά τα χέρια τους, να βήχουν μέσα στον αγκώνα τους, να κοιμούνται και να τρώνε υγιεινά, ώστε να διατηρούν το σώμα τους υγιές. Με αυτές τις πράξεις, κάνουν κάτι σπουδαίο, συντελούν στο να κρατούν τους ανθρώπους υγιείς και ασφαλείς.
“Με το να προσέχεις την υγεία σου και να παραμένεις στο σπίτι, κάνεις κάτι σπουδαίο” Προστατεύουμε έτσι τους ηλικιωμένους ανθρώπους, από το να μην νοσήσουν. Με αυτούς τους τρόπους, συνεργαζόμαστε όλοι οι άνθρωποι μαζί και εσύ αποτελείς σημαντικό κομμάτι σε αυτή την προσπάθεια”.
9. Υπενθυμίστε τους ότι “Έχουμε περάσει κι άλλες δύσκολες στιγμές στο παρελθόν, τις οποίες ξεπεράσαμε”.
Μια επιβεβαίωση από τους γονείς ότι η ανθρωπότητα έχει αντιμετωπίσει κι άλλου είδους καταστροφές και κατάφερε να τις ξεπεράσει. Έτσι κι εμείς θα ξεπεράσουμε την τωρινή δύσκολη συνθήκη.
10. Τα μέτρα που επιβάλλει η πολιτεία είναι σαν τις “Ζώνες Ασφαλείας”
Σε μια κρίσιμη κατάσταση, η πολιτεία επιβάλλει μέτρα προστασίας που πιθανά να φαίνονται τρομακτικά για τα παιδιά. Όσο πιο δραστικά γίνονται τα μέτρα, τόσο περισσότερο μπορεί να τρομάζουν τα παιδιά, καθώς νομίζουν ότι επέρχεται μεγάλη καταστροφή. Εξηγήστε στα παιδιά ότι είναι μέτρα που λαμβάνουμε “σε περίπτωση που ..”, όχι ότι είμαστε ήδη σε κρίσιμη κατάσταση. “Για σκέψου, είναι σαν τις “ζώνες ασφαλείας”. Τις φοράμε πάντα στο αμάξι, όχι γιατί πιστεύουμε ότι θα συμβεί ατύχημα. Τις φοράμε, για την περίπτωση που θα συμβεί ένα ατύχημα. Είμαστε
τυχεροί που έχουμε τέτοιες συνήθειες, που μπορούν να μας κρατούν ασφαλείς”.
Μην Ξεχνάτε
1. Δεν χρειάζεται να ψάχνετε αλλού απαντήσεις για τις αγωνίες των παιδιών. Εσείς οι ίδιοι είστε η απάντηση. Ο κόσμος των παιδιών θα είναι πιο γαλήνιος κι ασφαλής -στον χωροχρόνο που εσείς δημιουργείτε- χάρη στην δική σας παρουσία, την ηρεμία, το κουράγιο, την σοφία και τα παρηγορητικά λόγια. Εσείς ξέρετε καλύτερα.
2. Όταν κι εσείς οι ίδιοι κατακλύζεστε από έντονα συναισθήματα, επιστρέφετε σε αυτά που θεωρείτε δεδομένα. Όταν νιώθετε αβεβαιότητα, επιστρέψτε σε πράγματα που δίνουν νόημα. Πλησιάστε ο ένας τον άλλον, στις στιγμές, στο παιχνίδι, στην ξεκούραση και στη συζήτηση. Επιστρέψετε στην ενεργητική ακρόαση και στην στοργή, στη φύση και στα ζεστά μπάνια. Πολεμάμε για αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε και παραδινόμαστε απλά σε αυτά που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Επιστρέψτε σε ιστορίες και μουσική και στην ασφάλεια της κοινότητας. Επιστρέψετε στο κομμάτι του εαυτού σας που είναι δυνατό και σοφό, που πιστεύει ακράδαντα ότι η κρίση θα ξεπεραστεί.
Συνοψίζοντας…
Αυτή η χρονική συγκυρία, απαιτεί να φροντίσουμε τόσο τους άλλους αλλά και τους εαυτούς μας. “Μπορείτε να τα καταφέρετε”. Σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, κάνουμε αυτά που “έχουμε ανάγκη να κάνουμε” κι όχι αυτά που “πρέπει”. Έχουμε ανάγκη να δείχνουμε την αγάπη μας, να κρατάμε κοντά τα παιδιά μας, αλλά να αφήνουμε χρόνο για παιχνίδι, κουβέντες, ακρόαση και ύπνο. Έχουμε ανάγκη να διαβάζουμε μαζί τους και να γελάμε. Και θα είναι επαρκές. Θα έχουμε και δύσκολες μέρες που νιώθουμε εξουθενωμένοι, γιατί δεν είμαστε τέλειοι, είμαστε άνθρωποι.
Αναγνωρίζουμε ότι αυτή η περίοδος είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να την διαχειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με την στάση της ανυπέρβλητης αγάπης, καταφέρατε τα παιδιά σας να βγουν αλώβητα. Καταφέρατε ως γονείς να προσφέρετε στα παιδιά σας, αυτό που χρειάζονταν και συνεπώς καταφέρατε να προστατέψτε την ψυχική τους ηρεμία!
Πηγή: Hey Sigmund, Karen Young, (2020), “How to Help Children Feel Calm During a Global
Crisis – (Talking to Kids & Teens About COVID-19 and other Global Trauma)”
Μετάφραση & προσαρμογή: Ρείζοπούλου Ιωάννα, Ψυχολόγος, MSc & Οικογενειακή
Θεραπεύτρια
#Υποστήριξη γονέων & παιδιών
Karen Young, μετάφραση & προσαρμογή από Ρεϊζοπούλου Ιωάννα, Msc, Ψυχολόγος &
Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Μάρτιος 2020.
Karen Young, μετάφραση & προσαρμογή από Ρεϊζοπούλου Ιωάννα, Msc, Ψυχολόγος &
Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Μάρτιος 2020.
