Γράφει: Ρεϊζοπούλου Ιωάννα,
Ψυχολόγος Msc & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Μένουμε σπίτι για να προστατεύσουμε τόσο τους εαυτούς μας όσο και τους άλλους, από την μετάδοση του ιού, σύμφωνα με τις οδηγίες του Ε.Ο.Δ.Υ. Ωστόσο, βιώνουμε στις μέρες μας μια νέα, πρωτόγνωρη κατάσταση με πολλές παραμέτρους. Η νέα αυτή συνθήκη αποτελεί πρόκληση για νέες προσαρμογές και δοκιμάζει τις ψυχικές αντοχές όλων μας. Έτσι, η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας γίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ. Η έννοια αυτή σχετίζεται με τον τρόπο που τα άτομα και τα συστήματα, ανταπεξέρχονται και προσαρμόζονται στις αντίξοες συνθήκες.
Αντιδρούμε με ψυχραιμία και σωστή ενημέρωση ή με πανικό κι αδιαφορία;
Το ξαφνικό κλείσιμο των σχολείων αναμφίβολα δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση τόσο στα παιδιά όλων των ηλικιών όσο και στους γονείς τους. Τα παιδιά έχασαν αιφνίδια, ένα βασικό, σταθερό σημείο αναφοράς τους, την σχολική ζωή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Παράλληλα, βομβαρδίζονται από πολλές πληροφορίες σχετικά με τον νέο “τρομακτικό κι επικίνδυνο ιό” και, συνεπώς, βιώνουν έντονα -αρνητικά κυρίως- συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας και σύγχυσης. Είναι υποχρέωση των γονέων λοιπόν, να καλλιεργήσουν την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών τους εις όψη της νέας αυτής πρόκλησης. Τα τρία βασικά στοιχεία γονεϊκής πρακτικής που βοηθούν στο μεγάλωμα ενός ψυχικά ανθεκτικού παιδιού είναι τα εξής: η διατήρηση ισχυρών δεσμών μεταξύ γονέα και παιδιού, οι υψηλές προσδοκίες του γονέα προς το παιδί του και οι δυνατότητες για συμμετοχή στα δρώμενα του σπιτιού και της καθημερινότητας.
Μερικές απλές συμβουλές για γονείς:
Εξηγήστε στα παιδιά με απλά και κατανοητά λόγια τα γεγονότα. Εκφραστείτε με ειλικρίνεια, αλλά χωρίς πολλές λεπτομέρειες και επιστημονικές πληροφορίες, καθώς τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να τις επεξεργαστούν ψυχικά. Καθοδηγήστε με ηρεμία τα παιδιά και μάθετέ τους τους βασικούς κανόνες σωστής υγιεινής και, άρα προφύλαξης. Με αυτό τον τρόπο, διδάσκετε στα παιδιά σας την έννοια της ανάληψης προσωπικής ευθύνης και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων για τη ζωή τους.
Οι γονείς καλούμαστε να αναγνωρίσουμε τα ποικίλα συναισθήματα αγωνίας και θλίψης των παιδιών μας, τα οποία είναι αναστατωμένα λόγω των πολλών κι αιφνίδιων αλλαγών, χρησιμοποιώντας την ενεργητική ακρόαση και αφήνοντας ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας μαζί τους. Δίνουμε περισσότερο έμφαση στις θετικές συμπεριφορές των παιδιών αποφεύγοντας την κριτική και τα αρνητικά σχόλια προς τα παιδιά. Αντί αυτών να επιδιώκουμε ένα όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο οικογενειακό κλίμα, να διασκεδάζουμε με τα παιδιά μας παίζοντας αγαπημένα τους παιχνίδια, να τρώμε μαζί, αξιοποιώντας ποιοτικά τον κοινό μας χρόνο και δημιουργώντας ένα πλαίσιο, στο οποίο τα παιδιά νιώθουν άνετα να συζητούν τα επίκαιρα θέματα που τους απασχολούν. Καλό είναι επίσης να μοιράζουμε απλές αρμοδιότητες, όπως το στρώσιμο τραπεζιού και η βοήθεια στην προετοιμασία του οικογενειακού γεύματος, στα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους, ώστε να συμμετέχουν στα οικογενειακά δρώμενα και να αντιλαμβάνονται την έννοια των δικαιωμάτων, αλλά και των υποχρεώσεων. Συνεχίστε να θέτετε στόχους στα παιδιά για αρμοστή συμπεριφορά, εφαρμόζοντας το ίδιο σύστημα πειθαρχίας όπως και πριν τον αποκλεισμό στο σπίτι. Κινητοποιήστε τα να βρουν ενδιαφέρουσες ασχολίες που θα απασχολήσουν το μυαλό τους δημιουργικά και θα καλλιεργήσουν την φαντασία τους.
Επίσης, θα ήταν χρήσιμο οι γονείς να αποτρέψουμε την πολύωρη έκθεση των παιδιών στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς αυτή προκαλεί βομβαρδισμό πληροφοριών, επιτείνοντας το παιδικό άγχος. Επομένως, για κάποιες ώρες της ημέρας καλό είναι να κλείνουν όλες οι οθόνες, ώστε να παύει η εισροή πληροφοριών σχετικά με το θέμα της πανδημίας. Στόχος όλων των γονέων είναι να προστατέψουμε τα παιδιά μας σε ψυχικό επίπεδο, να
επαναφέρουμε μια αίσθηση κανονικότητας και σταθερότητας στη ζωή τους, ώστε να αποκτήσουν νέες συνήθειες όσο χρειάζεται να παραμείνουν μέσα στο σπίτι. Αυτές οι ρουτίνες θα επαναφέρουν μια αίσθηση ασφάλειας και προβλεψιμότητας που τα παιδιά έχουν ανάγκη. Είναι πολύτιμο το να μπορούν να απολαμβάνουν μια συνηθισμένη, καθημερινή μέρα, που σημαίνει ότι ζουν το παρόν με ευγνωμοσύνη κι ισορροπία. Είναι σημαντικό επίσης, οι ενήλικες να αποκτήσουμε μια επίγνωση και των δικών μας δύσκολων συναισθημάτων φόβου, αβεβαιότητας κι αγωνίας. Είναι απόλυτα φυσιολογικά συναισθήματα που σχετίζονται με την δύσκολη κατάσταση που βιώνουμε.
Επομένως, τώρα δοκιμάζονται τα επίπεδα ψυχικής αντοχής και των γονέων. Ωστόσο, θα πρέπει να βρούμε υγιείς τρόπους να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας, δίνοντας το καλό παράδειγμα στα παιδιά μας, χωρίς να τα
επιβαρύνουμε. Οι γονείς οφείλουμε να έχουμε πάντα επίγνωση των όσων λέγονται μπροστά στα παιδιά. Οι συζητήσεις των ενηλίκων, όπως αναφέρει και ο Payne, πρέπει να περιορίζονται στους ενήλικες, ώστε να μειώνεται το άγχος των παιδιών και να τίθενται σαφή όρια μεταξύ γονέων και παιδιών. Οι γονείς μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε ευχάριστες δραστηριότητες που μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα ή μέσω των οποίων μπορούμε να διοχετεύουμε δημιουργικά τις ανασφάλειες μας.
Τέλος, οι ενήλικες πρέπει να αποδεχτούμε τι είναι στον έλεγχό μας και τι όχι. Είναι η ευκαιρία να αναλάβουμε την προσωπική και την συλλογική μας ευθύνη και να αποτελέσουμε ένα θετικό πρότυπο για τα παιδιά μας, μετατρέποντας τους εαυτούς μας σε πολίτες που συμμορφώνονται στις οδηγίες της πολιτείας. Έτσι, καταφέρνουμε να μεγαλώσουμε ώριμους πολίτες που τους χαρακτηρίζουν η υπομονή, η υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη, η αισιοδοξία και η ευελιξία, έννοιες που λειτουργούν προστατευτικά για την ψυχική ανθεκτικότητα παιδιών και ενηλίκων.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Χατζηχρήστου Χρυσή, Λαμπροπούλου Αικατερίνη & Αδαμοπούλου Ειρήνη, “Βασικά θέματα
Ανάπτυξης και προσαρμογής των παιδιών: Ψυχική Ανθεκτικότητα”, connecting4caring.gr
Επιστημονική Ομάδα Πλοήγηση Newsitamea, “Πώς θα διαφυλάξουμε την ψυχική μας υγεία μέσα
στην κρίση του κορωνοϊού”
Kim John Payne & Lisa M.Ross (2009), “γονείς Απλά!, Αθήνα, Καλειδοσκόπιο
