Επικίνδυνη για την υγεία μπορεί να είναι η γενετικά τροποποιημένη πατάτα Amflora, που πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση.Όπως διευκρίνισε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Υγείας Τζον Ντάλι, η πατάτα αυξάνει την αντίσταση στα αντιβιοτικά, σύμφωνα με επιστημονικές εκτιμήσεις.Απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Κρίτωνα Αρσένη, ο κ. Ντάλι τόνισε ότι οι επιστήμονες δεν αποκλείουν τη μεταφορά στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα του γονίδιου nptll που περιέχεται στην πατάτα Amflora κι ευθύνεται για την αλλαγή της αντίδρασης του οργανισμού στα αντιβιοτικά.Υπενθυμίζεται ότι η Επιτροπή πρόσφατα ενέκρινε την καλλιέργεια αλλά και τη χρήση για την παραγωγή ζωοτρόφων της πατάτας Amflora, ο σπόρος της οποίας παρασκευάζεται από την γερμανική εταιρεία βιοτεχνολογίας BASF.
Ο επίτροπος παραδέχτηκε ότι σύμφωνα με την τρίτη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), που έλαβε υπόψη της η Επιτροπή, δεν αποκλείονται δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου και των ζώων, καθώς και στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα από τη διάθεση στην αγορά της συγκεκριμένης πατάτας.
Μάλιστα, ο επίτροπος δεν απέρριψε τις κατηγορίες για επιστημονικές ανακολουθίες στις γνωμοδοτήσεις της EFSA σχετικά με τις επιπτώσεις από τη διάθεση της μεταλλαγμένης πατάτας.
Με αφορμή την απάντηση της επιτροπής ο κ. Αρσένης δήλωσε ότι «η επιτροπή με τη στάση της δημιουργεί υπόνοιες ότι δεν αποφασίζει με γνώμονα τη δημόσια υγεία και τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία. Δίνει την εικόνα ότι από τη στιγμή που και ευρωπαϊκές εταιρείες άρχισαν να παράγουν μεταλλαγμένα προϊόντα, προσπαθεί πάση θυσία να εγκρίνει την καλλιέργεια των μεταλλαγμένων στην Ευρώπη. Μάλιστα, απαντώντας ότι η απόφασή της στηρίζεται στις στατιστικά πιο πιθανές επιπτώσεις και όχι στις επιστημονικά βεβαιωμένες, δείχνει ότι πειραματίζεται με τη δημόσια υγεία για να προστατεύσει τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών διάθεσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών».
Oι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι γιατροί τονίζουν πως η αλόγιστη και με το παραμικρό χρήση αντιβιοτικών, δημιουργεί ανθεκτικότερους ιούς και μικρόβια, με μελλοντικό αποτέλεσμα τη δύσκολη έως ακατόρθωτη πολλές φορές αντιμετώπισή τους σε κοινές στο σήμερα ασθένειες.
Eτσι, η πρόσφατη απόφαση της E.E. που επιτρέπει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων ειδών, με την παράλληλη έγκριση παραγωγής της μεταλλαγμένης πατάτας AmFlora, που ανέπτυξε ή καλύτερα δημιούργησε γερμανική εταιρεία, θέτει διάφορα ερωτήματα, αφού όπως διαβάσαμε, το είδος αυτό περιέχει ένα γονίδιο ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά.
Kατ’ αρχήν αυτή η απόφαση ήρθε μετά από 12 χρόνια, τερματίζοντας πρακτικά το μορατόριουμ που ίσχυε για το εν λόγω ζήτημα από το 1998, απόφαση που όπως γράφτηκε βασίστηκε σε έναν αξιόλογο όγκο έγκυρων επιστημονικών μελετών.
Eίναι το διάστημα των 12 αυτών χρόνων αρκετό για κάτι τέτοιο;
Ποιος κρίνει το μέγεθος του όγκου των επιστημονικών μελετών;
Mε ποια κριτήρια χαρακτηρίζουμε τον όγκο αυτόν αξιόλογο;
Ποιες επιστημονικές μελέτες ονομάζονται έγκυρες και ποιες όχι;
Ποιος βεβαιώνει πως η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά που θεωρείται κάτι καλό στο σήμερα, θα προσμετράται στα θετικά δεδομένα του αύριο;
Ποιος τελικά είναι ο σκοπός της καλλιέργειας μιας μεταλλαγμένης πατάτας, ποιοι και τι όφελος θα έχουν από αυτήν;
Στα πρώτα ερωτήματα, ως μη ειδικοί, δεν μπορούμε δυστυχώς να δώσουμε κάποια απάντηση. H αρνητική πάντως αντιμετώπιση του ζητήματος από διάφορους επιστήμονες και αρκετές σχετικές οργανώσεις, δεν μπορεί παρά να μας προβληματίσει. Kαι δεν ξέρουμε σε τελική ανάλυση ποιος όγκος αρνητικών εισηγήσεων θα μπορούσε να θεωρηθεί αναγκαίος, ώστε η E.E. να πάρει πίσω την εν λόγω απόφαση. Kαι κυρίως ποιοι είναι αυτοί που θα τον «μετρήσουν» και θα τις κρίνουν.
Εμπειρία Tώρα, βάσει προηγούμενων εμπειριών, μα κυρίως λόγω της σημερινής κατάστασης πείνας που συνεχίζει να επικρατεί, αν όχι να επιδεινώνεται, στον λεγόμενο Tρίτο Kόσμο, το επιχείρημα πως με την ανθεκτικότητα της καλλιέργειας είτε θα ενισχύεται και άρα θα μεγαλώνει η παραγωγή στις χώρες ας πούμε της Aφρικής, είτε η πλεονάζουσα παραγωγή στη Δύση θα διοχετεύεται ως ανθρωπιστική βοήθεια σε αυτές, μάλλον φαντάζει έωλο.
Kαι ας μην πάμε μακριά. Aγωγοί πετρελαίου κατασκευάζονται συνεχώς και επεκτείνονται σε άπειρες χιλιομετρικές αποστάσεις, αγωγοί νερού προς τα κράτη όπου τα παιδάκια πεθαίνουν καθημερινά από τη δίψα, πόσο δύσκολο είναι άραγε να φτιαχτούν; Kαι δεν μιλάμε για «καλλιέργεια» νερού -που κι αυτό, ως εργοστάσιο αφαλάτωσης, θα μπορούσε να συζητηθεί- αλλά μιλάμε για εκείνο το δωρεάν νεράκι του Θεού που σίγουρα πλεονάζει στις σπάταλες βρύσες μας… H ουσία όμως, είτε πρόκειται για νερό είτε για πατάτες, είναι το κέρδος. Tο κέρδος των εταιρειών, των μεγαλοπαραγωγών, των μεσαζόντων. Tο κέρδος από τις πωλήσεις, τις εξαγωγές, τους δασμούς και τους φόρους. Tο κέρδος που απαντάει στο ερώτημα ποιοι και τι όφελος θα έχουν από όλα αυτά.
Αντιβιοτικά
Ποιος τελικά εγγυάται πως μακροπρόθεσμα η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά δεν θα «περάσει» και στον καταναλωτή και μέσω της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου οργανισμού δεν θα οδηγήσει σε αλλαγές στον μεταβολισμό του, δημιουργώντας ανθεκτικότητα σε φαρμακευτικές ουσίες χρήσιμες ως προς την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών;
Για να μη μιλήσουμε για αλλεργίες που μπορεί να «κρύβονται» σε κάποια μεταλλαγμένα είδη. Για παράδειγμα, έχει αλλεργία στο σπανάκι και όχι στη μπανάνα. Eτσι, τρως μπανάνα χωρίς να ξέρεις πως είναι «μπολιασμένη» με ανθεκτικά σε παράσιτα γονίδια ή δεν ξέρω τι άλλο από σπανάκι και πεθαίνεις χωρίς κανείς ποτέ να ανακαλύψει το γιατί. ΄H αν το βρουν, θα είναι για σένα σίγουρα πολύ αργά…
Kαλή λοιπόν η πατάτα AmFlora, αλλά κοντά στη flora-χλωρίδα, καλό θα είναι να κοιτάξουμε πρωτίστως και τη fauna-πανίδα, γιατί στη δεύτερη δεν συμπεριλαμβανόμαστε απλά και μόνο όλοι εμείς, αλλά και τα παιδιά των επιτρόπων, των επιχειρηματιών, των μεγαλοπαραγωγών, των μεσαζόντων…
Kαι αγαπητοί μου «ειδήμονες», ούτε ο θάνατος υπόκειται σε μεταλλαγές, ούτε τον Xάρο τον ενδιαφέρουν τα κέρδη…
Όχι” σε κάθε μορφής μεταλλαγμένο προϊόν λέει η νομαρχία Λάρισας, με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της Επιτρόπου Μαρίας Δαμανάκη, η οποία ενέκρινε σχετική πρόταση του Προέδρου της Ε.Ε Μπαρόζο για καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένης πατάτας επί ελληνικού εδάφους. Ο νομάρχης Λουκάς Κατσαρός θύμισε κατά τις δηλώσεις του ότι η νομαρχία Λάρισας τάσσεται κατά της απόφασης αυτής και πολεμάει αυτό το θέμα από το 2005 “και θα συνεχίσει να δίνει αγώνα ώστε η απόφαση αυτή να μην γίνει πράξη”.
Χαρακτηριστικά ο κ. Κατσαρός τόνισε πως “η νομαρχία Λάρισας είναι από τις πρώτες που αποφάσισαν ότι ο νομός μας είναι απαλλαγμένος από πάσης φύσεως μεταλλαγμένα προϊόντα. Λάβαμε ομόφωνη απόφαση στο Νομαρχιακό Συμβούλιο από το 2005 ακόμη. Δεν κάνουμε πίσω σ’ αυτό το θέμα και στέλνουμε μήνυμα προς την Κεντρική Εξουσία να απαγορεύσει την είσοδο των μεταλλαγμένων προϊόντων. Η Νομαρχία Λάρισας, με τις Υπηρεσίες της κάνει συστηματικά ελέγχους για να αποτρέψει την ανεξέλεγκτη διάθεση μεταλλαγμένων προϊόντων τόσο στην κατανάλωση, αλλά και στους κτηνοτρόφους, μέσω των οποίων είναι δυνατόν να περάσουν μεταλλαγμένα προϊόντα στην τροφική αλυσίδα. Κάθε πολίτης που αντιλαμβάνεται διακίνηση μεταλλαγμένων, θα πρέπει να μας ειδοποιεί σχετικά”.
Διεξοδική μελέτη για εκτεταμένη καλλιέργεια μεταλλαγμένου βάμβακος στην Κίνα έδωσε τα επιθυμητά αποτελέσματα: Το επιβλαβές έντομο αντιμετωπίστηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικά χωρίς επιβαρυντικές συνέπειες για το περιβάλλον.Ει μη μόνον,τη μεγάλη επιτυχία της εξόντωσής του…
Για να απολαύσει κανείς την ομορφιά του βαμβακιού πρέπει να εξασφαλίσει ότι αυτό δεν θα έχει δεχθεί την επίθεση του ρόδινου σκουληκιού.
Τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μελέτης σχετικά με τις επιπτώσεις της καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένου βάμβακος (βαμβάκι Βt) στην Κίνα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Science». Το γεγονός και μόνο της δημοσίευσης αυτής είναι σημαντικό: η διαμάχη σχετικά με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών, φυτών δηλαδή στα οποία έχουν εισαχθεί γονίδια προκειμένου να τους προσδώσουν επιθυμητές ιδιότητες, έχει εν πολλοίς στηριχθεί σε αμφισβητήσιμες μελέτες. Οι λόγοι γι΄ αυτή την κατάσταση είναι πολλοί: υπάρχει πράγματι μια ενδογενής δυσκολία να σχεδιαστούν μελέτες στο πεδίο, τα αποτελέσματα των οποίων να είναι συγκρίσιμα. Αλλά αυτό που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση είναι η μεροληπτική στάση των εμπλεκομένων. Τόσο οι υποστηρικτές όσο και εκείνοι που αντιμάχονται την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών όχι απλώς εμμένουν στις απόψεις τους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις επιδεικνύουν συμπεριφορά ζηλωτών.
Επειδή όμως τα επιστημονικά θέματα πρέπει να αντιμετωπίζονται «χωρίς φόβο και πάθος», η δημοσίευση της εργασίας των επιστημόνων της Κινεζικής Ακαδημίας Γεωπονικών Επιστημών του Πεκίνου στο αυστηρό «Science» δεν μπορεί παρά να φέρει τα εχέγγυα μιας εμπεριστατωμένης και αντικειμενικής μελέτης. Αυτό δε που προσδίδει μεγαλύτερο κύρος στην εν λόγω μελέτη είναι η χρονική διάρκειά της και η έκταση που αφορούσε: ούτε λίγο ούτε πολύ οι παρατηρήσεις των κινέζων επιστημόνων έγιναν κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας (από το 1997 ως το 2007) και αφορούσαν μια έκταση 380 εκατομμυρίων στρεμμάτων που εκτεινόταν σε έξι διαφορετικές επαρχίες στα βόρεια της χώρας!
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο των κινέζων ερευνητών, το οποίο δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 19ης Σεπτεμβρίου 2008, το βαμβάκι Βt, το οποίο μετά τη γενετική τροποποίηση που υπέστη παρήγε την τοξίνη Βt και έτσι ήταν προστατευμένο από το ρόδινο σκουλήκι, προστάτευε και τις γειτονικές μη γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες από αυτό. Το ρόδινο σκουλήκι είναι η λάρβα ενός λεπιδοπτέρου εντόμου (Ηelicoverpa armigera) η οποία διατροφικά επιδεικνύει προτίμηση στα καρύδια του βαμβακιού. Αποτέλεσμα της επίθεσής του στις καλλιέργειες βάμβακος (όπως γνωρίζουν καλά και οι έλληνες βαμβακοπαραγωγοί) είναι τα φυτά να παραμένουν μεν μεγάλα και υγιή, αλλά χωρίς καρπούς. Με βάση τους υπολογισμούς των κινέζων επιστημόνων, οι καταστροφές στην παραγωγή βάμβακος στην Κίνα από το ρόδινο σκουλήκι άγγιζαν τη δεκαετία του ΄90 το 30%. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η έκταση της καταστρεπτικής επίδρασης του σκουληκιού στην Κίνα ήταν μεγαλύτερη απ΄ ό,τι σε χώρες όπως η Ελλάδα, και τούτο γιατί τη δεκαετία του ΄90 χρησιμοποιούνταν ακόμη σχετικά πρωτόγονες μέθοδοι φυτοπροστασίας. Είναι δε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι κάθε χρόνο αναφερόταν πλήθος θανάτων κινέζων βαμβακοπαραγωγών οι οποίοι, ψεκάζοντας για το ρόδινο σκουλήκι, ανέπνεαν θανατηφόρες ποσότητες φυτοφαρμάκου.
Η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένου βάμβακος στις συγκεκριμένες επαρχίες της Κίνας όχι μόνο αύξησε, όπως ήταν αναμενόμενο, την παραγωγή, αφού τα φυτά είχαν πια την ικανότητα να σκοτώνουν τις λάρβες προτού αυτές προλάβουν να καταστρέψουν τους καρπούς τους, αλλά είχε και ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα: φάνηκε ικανή να προστατεύσει τις γειτονικές καλλιέργειες από το ρόδινο σκουλήκι. Ειδικότερα, εκτός από μη γενετικά τροποποιημένο βαμβάκι την ευεργετική επίδραση δέχθηκαν και καλλιέργειες σόγιας, φιστικιών, καλαμποκιού και λαχανικών. Οι κινέζοι επιστήμονες αποδίδουν την ευεργετική αυτή επίδραση στο γεγονός ότι το έντομο αν και μπορεί να τρέφεται με πολλά είδη φυτών προτιμά το βαμβάκι για την εναπόθεση των αβγών του. Η μείωση των πληθυσμών του σκουληκιού που επήλθε ως αποτέλεσμα της καλλιέργειας του γενετικά τροποποιημένου βάμβακος προστάτευσε και τις γειτονικές καλλιέργειες. Τέλος ένα άλλο θετικό αποτέλεσμα που προέκυψε από την εν λόγω μελέτη ήταν ότι δεν παρατηρήθηκε ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην τοξίνη, αν και όπως επισημαίνουν οι κινέζοι επιστήμονες η πρόληψη της ανάπτυξης ανθεκτικότητας είναι κάτι που απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση.
ΒΑΜΒΑΚΙ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΛΗΚΙ Τι είναι το βαμβάκι Βt;
Το βαμβάκι Βt είναι γενετικά τροποποιημένο έτσι ώστε να περιέχει το γονίδιο για την παραγωγή της πρωτεΐνης cry, η οποία είναι τοξική για το ρόδινο σκουλήκι που καταστρέφει τις καλλιέργειες βάμβακος (τρυπά το καρύδι το οποίο στην συνέχεια πέφτει). Με άλλα λόγια το βαμβάκι Βt είναι σαν όλα τα άλλα, με τη διαφορά ότι περιέχει το συγκεκριμένο γονίδιο. Με αυτόν τον τρόπο οι καλλιέργειες Βt βάμβακος δεν χρειάζονται ψεκασμούς για να προστατευθούν από το ρόδινο σκουλήκι καθώς το φυτό παράγει μόνο του την τοξίνη.
Τι σημαίνει η σύντμηση Βt;
Πρόκειται για τα αρχικά του ονόματος του βακτηρίου Βacillus thuringiensis. Το βακτήριο αυτό απομονώθηκε το 1901 από έναν ιάπωνα επιστήμονα, ο οποίος προσπαθούσε να εντοπίσει τον λόγο του ξαφνικού θανάτου των μεταξοσκωλήκων. Δέκα χρόνια αργότερα το βακτήριο απομονώθηκε και πάλι, από έναν γερμανό επιστήμονα, ο οποίος του έδωσε το όνομα της πόλης (Τhuringia) στην περιοχή της οποίας είχε βρεθεί. Πού εντοπίζεται το βακτήριο Βt;
Το βακτήριο βρίσκεται στο χώμα και έχει εντοπιστεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ο αριθμός των στελεχών του βακτηρίου που έχουν απομονωθεί ανέρχεται σε χιλιάδες.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
Το βακτήριο ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια βακτηρίων (Βacillus cerus), χαρακτηριστικό της οποίας είναι η παραγωγή τοξινών. Από τα χιλιάδες στελέχη του Βacillus thuringiensis που έχουν μελετηθεί, έχει διαπιστωθεί η παραγωγή 200 διαφορετικών (αν και με πολλές ομοιότητες μεταξύ τους) τοξικών πρωτεϊνών.
Είναι τοξικές και για τον άνθρωπο οι πρωτεΐνες του Βt;
Οχι! Η τοξική δράση των πρωτεϊνών αυτών (οι οποίες ονομάζονται cry, καθώς σχηματίζουν κρυστάλλους) περιορίζεται στα έντομα και σε μερικές ακόμη κατηγορίες ασπονδύλων. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο τα σπόρια του Βt ή οι κρύσταλλοι των πρωτεϊνών cry χρησιμοποιούνται στις βιολογικές καλλιέργειες αντί εντομοκτόνων.
Πώς ασκείται η τοξική δράση των πρωτεϊνών cry;
Οταν τα σπόρια του βακτηρίου γίνονται βορρά στις λάρβες των εντόμων, η πρωτεΐνη cry που υπάρχει σε αυτά απελευθερώνεται και οι κρύσταλλοι διαλύονται. Το υψηλό pΗ του εντέρου του εντόμου ενεργοποιεί την πρωτεΐνη, η οποία με τη σειρά της καταστρέφει τα κύτταρα του εντερικού επιθηλίου του εντόμου, πράγμα που επιτρέπει την είσοδο των βακτηριακών σπορίων στον οργανισμό του και την περαιτέρω μόλυνσή του. Ετσι, σε διάστημα δύο ημερών η λάρβα πεθαίνει.
Είναι η τοξική δράση ειδική ή γενική;
Η δράση είναι ειδική: προκειμένου να είναι επιτυχής η επίθεση της πρωτεΐνης cry στο εντερικό επιθήλιο του εντόμου, τα κύτταρά του θα πρέπει να φέρουν υποδοχείς για τη συγκεκριμένη τοξίνη. Μόνο μετά την πρόσδεση της τοξίνης στους υποδοχείς των κυττάρων του εντερικού επιθηλίου του εντόμου αρχίζει η τοξική δράση.
Το αληθινό και το δίκαιο έχουν απ' τη φύση μεγαλύτερη δύναμη από το ψέμα και το άδικο
Αριστοτέλης
Το να λες την αλήθεια είναι πάντοτε η καλύτερη μέθοδος και ασφαλέστερος δρόμος για τη ζωή
Μένανδρος
Αν δεν μπορείς να πείς την αλήθεια, δεν είσαι υποχρεωμένος να πείς ψέμα. Ανάμεσα τους υπάρχει η διέξοδος της σιωπής.
