Ιαν 25 2009

Άρθρα του/της ΑΡΓΥΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ

Γονίδιο vs σκουλήκι: σημειώσατε 1

Κάτω από: ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ

Διεξοδική μελέτη για εκτεταμένη καλλιέργεια μεταλλαγμένου βάμβακος στην Κίνα έδωσε τα επιθυμητά αποτελέσματα: Το επιβλαβές έντομο αντιμετωπίστηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικά χωρίς επιβαρυντικές συνέπειες για το περιβάλλον.Ει μη μόνον,τη μεγάλη επιτυχία της εξόντωσής του…

contentsegment_9964577w310_h_r0_p0_s1_v1jpg.jpg

Για να απολαύσει κανείς την ομορφιά του βαμβακιού πρέπει να εξασφαλίσει ότι αυτό δεν θα έχει δεχθεί την επίθεση του ρόδινου σκουληκιού.

Τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μελέτης σχετικά με τις επιπτώσεις της καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένου βάμβακος (βαμβάκι Βt) στην Κίνα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Science». Το γεγονός και μόνο της δημοσίευσης αυτής είναι σημαντικό: η διαμάχη σχετικά με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών, φυτών δηλαδή στα οποία έχουν εισαχθεί γονίδια προκειμένου να τους προσδώσουν επιθυμητές ιδιότητες, έχει εν πολλοίς στηριχθεί σε αμφισβητήσιμες μελέτες. Οι λόγοι γι΄ αυτή την κατάσταση είναι πολλοί: υπάρχει πράγματι μια ενδογενής δυσκολία να σχεδιαστούν μελέτες στο πεδίο, τα αποτελέσματα των οποίων να είναι συγκρίσιμα. Αλλά αυτό που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση είναι η μεροληπτική στάση των εμπλεκομένων. Τόσο οι υποστηρικτές όσο και εκείνοι που αντιμάχονται την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών όχι απλώς εμμένουν στις απόψεις τους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις επιδεικνύουν συμπεριφορά ζηλωτών.

Επειδή όμως τα επιστημονικά θέματα πρέπει να αντιμετωπίζονται «χωρίς φόβο και πάθος», η δημοσίευση της εργασίας των επιστημόνων της Κινεζικής Ακαδημίας Γεωπονικών Επιστημών του Πεκίνου στο αυστηρό «Science» δεν μπορεί παρά να φέρει τα εχέγγυα μιας εμπεριστατωμένης και αντικειμενικής μελέτης. Αυτό δε που προσδίδει μεγαλύτερο κύρος στην εν λόγω μελέτη είναι η χρονική διάρκειά της και η έκταση που αφορούσε: ούτε λίγο ούτε πολύ οι παρατηρήσεις των κινέζων επιστημόνων έγιναν κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας (από το 1997 ως το 2007) και αφορούσαν μια έκταση 380 εκατομμυρίων στρεμμάτων που εκτεινόταν σε έξι διαφορετικές επαρχίες στα βόρεια της χώρας!

Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο των κινέζων ερευνητών, το οποίο δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 19ης Σεπτεμβρίου 2008, το βαμβάκι Βt, το οποίο μετά τη γενετική τροποποίηση που υπέστη παρήγε την τοξίνη Βt και έτσι ήταν προστατευμένο από το ρόδινο σκουλήκι, προστάτευε και τις γειτονικές μη γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες από αυτό. Το ρόδινο σκουλήκι είναι η λάρβα ενός λεπιδοπτέρου εντόμου (Ηelicoverpa armigera) η οποία διατροφικά επιδεικνύει προτίμηση στα καρύδια του βαμβακιού. Αποτέλεσμα της επίθεσής του στις καλλιέργειες βάμβακος (όπως γνωρίζουν καλά και οι έλληνες βαμβακοπαραγωγοί) είναι τα φυτά να παραμένουν μεν μεγάλα και υγιή, αλλά χωρίς καρπούς. Με βάση τους υπολογισμούς των κινέζων επιστημόνων, οι καταστροφές στην παραγωγή βάμβακος στην Κίνα από το ρόδινο σκουλήκι άγγιζαν τη δεκαετία του ΄90 το 30%. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η έκταση της καταστρεπτικής επίδρασης του σκουληκιού στην Κίνα ήταν μεγαλύτερη απ΄ ό,τι σε χώρες όπως η Ελλάδα, και τούτο γιατί τη δεκαετία του ΄90 χρησιμοποιούνταν ακόμη σχετικά πρωτόγονες μέθοδοι φυτοπροστασίας. Είναι δε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι κάθε χρόνο αναφερόταν πλήθος θανάτων κινέζων βαμβακοπαραγωγών οι οποίοι, ψεκάζοντας για το ρόδινο σκουλήκι, ανέπνεαν θανατηφόρες ποσότητες φυτοφαρμάκου.

Η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένου βάμβακος στις συγκεκριμένες επαρχίες της Κίνας όχι μόνο αύξησε, όπως ήταν αναμενόμενο, την παραγωγή, αφού τα φυτά είχαν πια την ικανότητα να σκοτώνουν τις λάρβες προτού αυτές προλάβουν να καταστρέψουν τους καρπούς τους, αλλά είχε και ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα: φάνηκε ικανή να προστατεύσει τις γειτονικές καλλιέργειες από το ρόδινο σκουλήκι. Ειδικότερα, εκτός από μη γενετικά τροποποιημένο βαμβάκι την ευεργετική επίδραση δέχθηκαν και καλλιέργειες σόγιας, φιστικιών, καλαμποκιού και λαχανικών. Οι κινέζοι επιστήμονες αποδίδουν την ευεργετική αυτή επίδραση στο γεγονός ότι το έντομο αν και μπορεί να τρέφεται με πολλά είδη φυτών προτιμά το βαμβάκι για την εναπόθεση των αβγών του. Η μείωση των πληθυσμών του σκουληκιού που επήλθε ως αποτέλεσμα της καλλιέργειας του γενετικά τροποποιημένου βάμβακος προστάτευσε και τις γειτονικές καλλιέργειες. Τέλος ένα άλλο θετικό αποτέλεσμα που προέκυψε από την εν λόγω μελέτη ήταν ότι δεν παρατηρήθηκε ανάπτυξη ανθεκτικότητας στην τοξίνη, αν και όπως επισημαίνουν οι κινέζοι επιστήμονες η πρόληψη της ανάπτυξης ανθεκτικότητας είναι κάτι που απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση.

ΒΑΜΒΑΚΙ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΛΗΚΙ
Τι είναι το βαμβάκι Βt;
Το βαμβάκι Βt είναι γενετικά τροποποιημένο έτσι ώστε να περιέχει το γονίδιο για την παραγωγή της πρωτεΐνης cry, η οποία είναι τοξική για το ρόδινο σκουλήκι που καταστρέφει τις καλλιέργειες βάμβακος (τρυπά το καρύδι το οποίο στην συνέχεια πέφτει). Με άλλα λόγια το βαμβάκι Βt είναι σαν όλα τα άλλα, με τη διαφορά ότι περιέχει το συγκεκριμένο γονίδιο. Με αυτόν τον τρόπο οι καλλιέργειες Βt βάμβακος δεν χρειάζονται ψεκασμούς για να προστατευθούν από το ρόδινο σκουλήκι καθώς το φυτό παράγει μόνο του την τοξίνη.

Τι σημαίνει η σύντμηση Βt;
Πρόκειται για τα αρχικά του ονόματος του βακτηρίου Βacillus thuringiensis. Το βακτήριο αυτό απομονώθηκε το 1901 από έναν ιάπωνα επιστήμονα, ο οποίος προσπαθούσε να εντοπίσει τον λόγο του ξαφνικού θανάτου των μεταξοσκωλήκων. Δέκα χρόνια αργότερα το βακτήριο απομονώθηκε και πάλι, από έναν γερμανό επιστήμονα, ο οποίος του έδωσε το όνομα της πόλης (Τhuringia) στην περιοχή της οποίας είχε βρεθεί. Πού εντοπίζεται το βακτήριο Βt;
Το βακτήριο βρίσκεται στο χώμα και έχει εντοπιστεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ο αριθμός των στελεχών του βακτηρίου που έχουν απομονωθεί ανέρχεται σε χιλιάδες.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
Το βακτήριο ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια βακτηρίων (Βacillus cerus), χαρακτηριστικό της οποίας είναι η παραγωγή τοξινών. Από τα χιλιάδες στελέχη του Βacillus thuringiensis που έχουν μελετηθεί, έχει διαπιστωθεί η παραγωγή 200 διαφορετικών (αν και με πολλές ομοιότητες μεταξύ τους) τοξικών πρωτεϊνών.

Είναι τοξικές και για τον άνθρωπο οι πρωτεΐνες του Βt;
Οχι! Η τοξική δράση των πρωτεϊνών αυτών (οι οποίες ονομάζονται cry, καθώς σχηματίζουν κρυστάλλους) περιορίζεται στα έντομα και σε μερικές ακόμη κατηγορίες ασπονδύλων. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο τα σπόρια του Βt ή οι κρύσταλλοι των πρωτεϊνών cry χρησιμοποιούνται στις βιολογικές καλλιέργειες αντί εντομοκτόνων.

Πώς ασκείται η τοξική δράση των πρωτεϊνών cry;
Οταν τα σπόρια του βακτηρίου γίνονται βορρά στις λάρβες των εντόμων, η πρωτεΐνη cry που υπάρχει σε αυτά απελευθερώνεται και οι κρύσταλλοι διαλύονται. Το υψηλό pΗ του εντέρου του εντόμου ενεργοποιεί την πρωτεΐνη, η οποία με τη σειρά της καταστρέφει τα κύτταρα του εντερικού επιθηλίου του εντόμου, πράγμα που επιτρέπει την είσοδο των βακτηριακών σπορίων στον οργανισμό του και την περαιτέρω μόλυνσή του. Ετσι, σε διάστημα δύο ημερών η λάρβα πεθαίνει.

Είναι η τοξική δράση ειδική ή γενική;

Η δράση είναι ειδική: προκειμένου να είναι επιτυχής η επίθεση της πρωτεΐνης cry στο εντερικό επιθήλιο του εντόμου, τα κύτταρά του θα πρέπει να φέρουν υποδοχείς για τη συγκεκριμένη τοξίνη. Μόνο μετά την πρόσδεση της τοξίνης στους υποδοχείς των κυττάρων του εντερικού επιθηλίου του εντόμου αρχίζει η τοξική δράση.

 

 

www.tovima.gr

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια




Σχόλια (RSS)

Αφήστε μια απάντηση