arganasta’s blog – Bocca della Verita

Σύνθετα συστήματα ασφαλείας θα ελέγχουν βιομετρικά στοιχεία όπως το στήσιμο του σώματος, ακόμη και χειρονομίες

Ο τρόπος με τον οποίο βαδίζουμε, καθόμαστε στην καρέκλα ενός γραφείου ή στη θέση του οδηγού, οι χειρονομίες όταν μιλάμε στο τηλέφωνο κ.ά., είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για καθέναν από εμάς, συνθέτουν μιαν άλλη, «λεπτομερέστατη» ταυτότητά μας. Αυτό που δεν γνωρίζαμε έως τώρα είναι πως οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες μπορούν να αξιοποιηθούν ευρέως σε συστήματα ασφαλείας, τα οποία θα πιστοποιούν την ταυτότητα κάθε χρήστη. Ετσι, Ελληνες επιστήμονες από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), σε συνεργασία με άλλους Ευρωπαίους ερευνητές, πειραματίζονται με τεχνολογίες που θα επιτρέπουν (ή όχι) την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υψίστης ασφαλείας, απλώς αναγνωρίζοντας την ταυτότητα του κάθε προσώπου από τη… συμπεριφορά του. «Φανταστείτε, για παράδειγμα, ένα τέτοιο σύστημα να ελέγχει την είσοδο σε ένα εργαστήριο όπου μελετώνται επικίνδυνα βιολογικά δείγματα», λέει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Τζοβάρας, ερευνητής του ΕΚΕΤΑ και επιστημονικός υπεύθυνος του Actibio, του ευρωπαϊκού προγράμματος στο πλαίσιο του οποίου αναπτύσσονται αυτές οι τεχνολογίες. «Σε αυτή την περίπτωση, το σύστημα θα μπορεί να πιστοποιήσει αν π.χ. ένας βιολόγος είναι εξουσιοδοτημένος να εισέλθει στην αίθουσα ερευνών χρησιμοποιώντας ως κριτήριο και τον τρόπο με τον οποίο αυτός περπατά προς την είσοδό του».

Σύμφωνα μάλιστα με τον ερευνητή από το ΕΚΕΤΑ, συμπεριφορές όπως το βάδισμα είναι τόσο ιδιαίτερες σε κάθε άτομο όσο και τα δακτυλικά του αποτυπώματα. Αυτό σημαίνει ότι στα κλασικά βιομετρικά στοιχεία που γνωρίζαμε έως σήμερα (την ίριδα του ματιού ή τη φωνή), προστίθενται πλέον και τα συμπεριφορικά βιομετρικά δεδομένα, τα οποία εξάγονται από τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε ή αντιδρούμε.

Ψεύτικοι συναγερμοί

Η λογική αυτών των τεχνολογιών αναγνώρισης των «συμπεριφορικών βιομετρικών στοιχείων» ακολουθεί τη φιλοσοφία συστημάτων που χρησιμοποιούνται ήδη και ελέγχουν την ταυτότητα του χρήστη αξιοποιώντας ανατομικές λεπτομέρειες όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα ή τη γεωμετρία ολόκληρου του χεριού. «Ολες αυτές οι τεχνικές είναι απαραίτητες από τη στιγμή που τα υπόλοιπα μέτρα ασφαλείας, όπως οι ηλεκτρονικές και οι συμβατικές κλειδαριές, μπορούν να παραβιαστούν από όποιον κλέψει το κλειδί τους», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τζοβάρας. Οι πιο εύχρηστες είναι οι τεχνολογίες αναγνώρισης του προσώπου ή της φωνής, οι οποίες όμως έχουν το μειονέκτημα ότι είναι «επιρρεπείς» στους ψευδείς συναγερμούς (false alarms): ο υπολογιστής, για παράδειγμα, μπορεί να μην καταφέρει να ταυτοποιήσει το πρόσωπο που διακρίνεται στην κάμερα επειδή είναι αμυδρό το φως ή ο άνθρωπος φοράει γυαλιά.

«Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες εφαρμογές είναι άχρηστες, αλλά πως θα πρέπει να συνδυαστούν με νέες οι οποίες θα ελέγχουν άλλες βιομετρικές παραμέτρους, που ενδεχομένως να σχετίζονται με τη συμπεριφορά, σαν κι αυτές που ερευνούμε στο Actibio», προσθέτει ο ερευνητής από το ΕΚΕΤΑ. Ετσι, ένα ηλεκτρονικό σύστημα που θα αναγνωρίζει τον χρήστη ταυτόχρονα από τη φωνή, το πρόσωπο και το περπάτημά του θα είναι σαφώς πιο αξιόπιστο, αφού θα σημαίνει συναγερμό μόνο όταν όλα τα υποσυστήματα δείξουν πως το συγκεκριμένο άτομο δεν είναι εξουσιοδοτημένο.

Γι’ αυτό και στο πλαίσιο του Actibio, όπως και του ευρωπαϊκού προγράμματος Humabio που προηγήθηκε, οι ερευνητές ασχολούνται παράλληλα με τη βελτίωση των τεχνολογιών αναγνώρισης της φωνής και του προσώπου, προσπαθώντας να τις τελειοποιήσουν. «Ωστόσο, ακόμη κι αν αυξηθεί η αξιοπιστία αυτών των τεχνολογιών, πάλι τα συστήματα που βασίζονται σε συμπεριφορικά βιομετρικά στοιχεία θα έχουν το πλεονέκτημα ότι αναγνωρίζουν τον χρήστη χωρίς αυτός να χρειαστεί να κάνει κάτι ιδιαίτερο», προσθέτει στην «Κ» ο κ. Τζοβάρας.

Η λεπτή γραμμή ανάμεσα στη χρήση και την κατάχρηση

Συχνά, εκδηλώνονται απόπειρες να χρησιμοποιηθούν διάφορα συστήματα βιομετρικών δεδομένων με τρόπους που παραβιάζουν θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα: μόλις πριν από δύο χρόνια, για παράδειγμα, η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων απαγόρευσε τη χρήση ενός ανάλογου συστήματος, το οποίο έλεγχε την είσοδο και την έξοδο των εργαζομένων από δημόσιο κτίριο «διαβάζοντας» τα δακτυλικά τους αποτυπώματα.

Ανάλογα, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί (και να φοβηθεί…) καταχρήσεις των τεχνολογιών αξιοποίησης βιομετρικών στοιχείων που βασίζονται σε συμπεριφορές όπως το βάδισμα. Για παράδειγμα, εταιρείες που ίσως θελήσουν με αυτό τον τρόπο να παρακολουθούν ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται οι εργαζόμενοί τους, και όχι να προστατεύσουν ευαίσθητους χώρους.

Ο ερευνητής κ. Τζοβάρας αναγνωρίζει ότι είναι λεπτή η γραμμή ανάμεσα στις θεμιτές και τις αθέμιτες χρήσεις αυτών των συστημάτων: «Στόχος μας είναι να αυξήσουμε τον δείκτη ασφάλειας εγκαταστάσεων υψίστης ασφαλείας όπως πυρηνικών εργοστασίων και φορτηγών που μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία, γι’ αυτό και οι δοκιμές μας γίνονται σε πύργους ελέγχου αεροδρομίων και βιοχημικά εργαστήρια», λέει χαρακτηριστικά. «Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθούν όλα εκείνα τα μέτρα ώστε οι τεχνολογίες που αναπτύσσουμε να περιοριστούν όντως σε τέτοιες εφαρμογές».

Ο τρόπος αναγνώρισης ενός οδηγού αυτοκινήτου

Πώς όμως αυτά τα συστήματα ασφαλείας καταφέρνουν να κάνουν πετυχημένες ταυτοποιήσεις από τον τρόπο με τον οποίο κανείς περπατά ή κάθεται σε μια καρέκλα; «Η τεχνολογία τους βασίζεται σε ειδικό λογισμικό το οποίο επεξεργάζεται τα δεδομένα από την κάμερα (στην περίπτωση του βαδίσματος) και από τα ειδικά ηλεκτρόδια που καλύπτουν την καρέκλα». Επομένως, το πρόγραμμα αντλεί στοιχεία από την κίνηση των ποδιών, των χεριών και ολόκληρου του κορμού, ή τον τρόπο με τον οποίο κατανέμεται το βάρος πάνω στο κάθισμα, συγκρίνοντάς τα με τα στοιχεία που βρίσκονται αποθηκευμένα στη βάση δεδομένων για τους εξουσιοδοτημένους χρήστες.

Ολα αυτά τα στοιχεία εξαρτώνται από αρκετές σωματομετρικές παραμέτρους ώστε να είναι τόσο μοναδικά όσο και η υπογραφή μας: μεταξύ άλλων, το ύψος του σώματος, το μέγεθος του θώρακα, το εύρος της λεκάνης, ακόμη και το επιμέρους βάρος των ποδιών. «Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να παραβιάσει κανείς τον υπολογιστή μιμούμενος π.χ. το περπάτημα ενός νόμιμου χρήστη, αφού θα πρέπει τα σώματά τους να ταιριάζουν ανατομικά σε πάρα πολλές λεπτομέρειες», προσθέτει.

Πάρα πολλές λεπτομέρειες διασφαλίζουν από την άλλη πλευρά, ότι ο νόμιμος χρήστης σχεδόν πάντοτε θα αναγνωρίζεται με επιτυχία από το σύστημα. Ετσι, σε συνδυασμό με συστήματα ταυτοποίησης προσώπου και φωνής, ήδη η τεχνολογία αναγνώρισης του βαδίσματος έχει δοκιμαστεί πιλοτικά σε αεροδρόμιο της Ελβετίας και το «βιομετρικό κάλυμμα» στη θέση του οδηγού φορτηγού της Volvo, με τα ποσοστά αξιοπιστίας τους να αγγίζουν το 92% και 95% αντίστοιχα. «Πλέον, αυτό που χρειάζεται είναι να τελειοποιήσουμε τα συστήματα ώστε να αντεπεξέρχονται σε ακόμη πιο ρεαλιστικές συνθήκες, όπως, για παράδειγμα, όταν κάποιος δεν περπατά σε ευθεία γραμμή προς την κάμερα», προσθέτει ο κ. Τζοβάρας.