Αρχείο ετικέτας Σχολείο

Η γηραλέα εκπαίδευση

Γράφει ο ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Νεαρόν Έθνος; Ή γηραιόν Έθνος; Αν υπολογίσουμε τα μόλις διακόσια χρόνια της κρατικής μας υπόστασης μάλλον θα πρέπει να αποδεχθούμε το νεαρόν της ηλικίας μας, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται, ελαφρυντικό ή επιβαρυντικό. Αν όμως θέλουμε να μετρήσουμε την εμβέλεια της αυτοσυνειδησίας μας, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας μάλλον θα κλίνουμε προς τη δεύτερη εκδοχή. Η εκπαίδευση δίνει το στίγμα της πορείας μας μέσα σ’ αυτά τα διακόσια χρόνια. Μια συνεχής αναζήτηση της σύνθεσης ανάμεσα στο νεαρόν της ύπαρξής μας και το γηραιόν της συνείδησής μας. Ανάμεσα στη νεανική ορμή και το βάρος της κόπωσης.

Στα τρία τελευταία κυριακάτικα άρθρα μου επιχείρησα να αναδείξω την κόπωση της ελληνικής εκπαίδευσης. Με στόχο τη Μέση Εκπαίδευση. Αδυναμία κατανόησης κειμένου μέσω της διδασκαλίας της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, απώθηση των κλασικών σπουδών, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίον διδάσκονται τα Λατινικά αλλά και τα Αρχαία Ελληνικά, και φυματική αντίληψη της Ιστορίας, ελληνικής ή ευρωπαϊκής, εξαιτίας του τρόπου που διδάσκεται η Ιστορία. Να θυμίσω απλώς ότι Ιστορία διδάσκουν φιλόλογοι, ή καθηγητές Αγγλικών ή Γαλλικών, που για να σταθούν μέσα στην τάξη είναι υποχρεωμένοι να αποστηθίσουν χωρία του εγχειριδίου. Η αποστήθιση είναι μέθοδος διδασκαλίας. Και δεν περιορίζεται στα λεγόμενα «φιλολογικά» μαθήματα. Καθηγητής Μαθηματικών μου είπε ότι πολλοί από τους αριστούχους ξέρουν να λύνουν τις εξισώσεις, όμως αδυνατούν να εξηγήσουν «με δικά τους λόγια» τη μέθοδο που ακολούθησαν για να τις λύσουν.

Σύμπτωμα γήρανσης; Ας αποφανθούν οι ειδικοί. Εγώ αυτό που θέλω να εντοπίσω είναι η αδυναμία της εκπαίδευσης να παρακολουθήσει την πορεία της ελληνικής κοινωνίας. Μας αρέσει να λέμε ότι η ελληνική κοινωνία κάνει άλματα που ξεπερνούν την πολιτική της εκπροσώπηση. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για την εκπαίδευση, κυρίως τη μέση εκπαίδευση που διαμορφώνει τις μελλοντικές ελίτ.

Γηρασμένη εκπαίδευση; Τα παιδιά μας αισθάνονται ανίσχυρα όταν καλούνται να κατανοήσουν ένα κείμενο. Τα παιδιά μας δεν έχουν τον εξοπλισμό για να διατυπώσουν τον συλλογισμό που τους επέτρεψε να λύσουν την εξίσωση. Τα χλευάζουμε επειδή μπερδεύουν τον Κολοκοτρώνη με τον Λεωνίδα; Μάλλον τον εαυτό μας πρέπει να χλευάσουμε που τα έμαθε ότι η διαφορά του ενός από τον άλλον είναι η απόσταση στις σελίδες του εγχειρίδιου.

Η εκπαίδευση είναι γηρασμένη. Κουράστηκε διακόσια χρόνια τώρα να προσπαθεί να αποδείξει τη θαλερή νεότητά της, πότε με το γλωσσικό, πότε με την υποταγή της στον «προοδευτικό συνδικαλισμό» των λειτουργών της, πότε με τις συντηρητικές αγκυλώσεις των «καθαρών» της. Την κούρασαν, την εξάντλησαν όλ’ αυτά δεκαετίες τώρα. Ναι, πρόκειται για δεκαετίες, και το συσσωρευμένο γήρας δεν σβήνει με νομοθετικά διατάγματα.

Διαβάζω με ενδιαφέρον τα σχέδια του υπουργείου Παιδείας. Πολλαπλό βιβλίο, εκ των ων ουκ άνευ, νέα βιβλία, απαραίτητα. Και μένω με την απορία. Πώς θα τα διδάξουν όσοι θα κληθούν να τα διδάξουν; Όσοι έχουν εθισθεί στο ένα βιβλίο της αποστήθισης και έχουν ταυτίσει την εκπαίδευση με αυτό; Και πώς θα επιλέξουν από το «πολλαπλό» βιβλίο αυτό που θεωρούν καταλληλότερο;

Κλείνω την εορταστική χρονιά σχολιάζοντας την εκπαίδευση, τη μέση εκπαίδευση. Επειδή πιστεύω ότι οι δυσπλασίες της και οι αντιφάσεις της αναδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο τις αντιφάσεις της πορείας των διακοσίων ετών. Κυρίως τη σύγκρουση ανάμεσα στο «νεαρόν» του Έθνους και το «πολιτισμικό» του γήρας. Θα είχε ενδιαφέρον αν άλλοι, αρμοδιότεροι εμού, ιστορικοί διάβαζαν τα διακόσια αυτά χρόνια της κρατικής μας ύπαρξης μέσα απ’ αυτήν την προοπτική αντίθεση, το «νεαρόν» του πολιτικού Έθνους και το «γηραλέον» του πολιτισμικού Έθνους. Χωρίς να είμαι ιστορικός θεωρώ ότι αυτή είναι η βασική αντίθεση της σύγχρονης ύπαρξής μας. Και γι’ αυτό δεν πρέπει να την απωθούμε. Ας σταθούμε απέναντί της. Είναι η εικόνα μας στον καθρέφτη.

Καλή χρονιά και μη φοβόμαστε τις αντιφάσεις μας. Ας τις κοιτάξουμε κατάματα. Έχουμε τόσα να φοβηθούμε που αυτές μοιάζουν με πολυτέλεια. Την πολυτέλεια της μιας εβδομάδας αργίας που δικαιούμαι.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΚΑΙ ΕΔΩ: 

Η χαμένη ευκαιρία της Webex

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ιός άλλαξε τα πάντα. Και την εκπαίδευση. Σίγουρα;

Θα μπορούσε, αλλά δεν…

Τόσος εγκλεισμός, μακριά από τα σχολεία, με νέα «κανονικότητα». Είχαμε νέα δεδομένα και τόσο χρόνο να το δούμε σαν ευκαιρία για κάποια αλλαγή, αλλά δεν…

Κέντρο της σχολικής μας ζωής οι εξετάσεις και η αριθμητική βαθμολογία. Και δορυφόροι η στείρα απομνημόνευση και παπαγαλία. Μη μάς πειράζετε τα ιερά και τα όσια!

Η τηλεκπαίδευση δεν είναι «φτιαγμένη» για να υπηρετεί το επί χρόνια αμετακίνητο «σύστημα εκπαίδευσης». Είναι σαν να προσπαθείς να χωρέσεις ένα φουσκωμένο μπαλόνι σε ένα μικρό κουτί. Θα το στριμώξεις από εδώ, θα το ζουλήξεις από εκεί… θα χωρέσει. Δεν είναι και τόσο… μπαλόνι, αλλά χώρεσε!

Who cares? Το Υπουργείο στον κόσμο της δικής του «κανονικότητας» (όλα βαίνουν καλώς…) ζητάει τα γνωστά διαγωνίσματα και τους γνωστούς βαθμούς τετραμήνου. Στη λογική του «τι webex, τι τάξη, το ίδιο είναι…».

Κι εμείς σπεύδουμε να ανταποκριθούμε, καθώς – ως γνωστόν – η υπέρβαση (με στόχο την ανάδειξη ποιοτικών χαρακτηριστικών μιας πραγματικής παιδείας και όχι το υπαλληλικό «όλο και λιγότερο») δεν ευδοκιμεί και πολύ στα καθ’ ημάς. Κι αν στα μαθήματα που εξετάζονται στις Πανελλαδικές υπάρχει ένας ισχυρός αντίλογος, στα άλλα;

– «Καλημέρα, παιδιά. Καλή χρονιά και καλό μήνα. Πολύ χαίρομαι που σάς βλέπω μετά από 3 μήνες. Έτοιμοι για το σημερινό διαγώνισμα;»

Το βασικότερο πρόβλημα με το στριμωγμένο στο κουτάκι μπαλόνι δεν είναι ότι είναι τσαλακωμένο. Είναι ότι δεν μπορεί να πετάξει…

ΠΗΓΗ

Εκπαιδευτικές και Θεολογικές Αταξίες

Για την 28η Οκτωβρίου 1940



Λήψη αρχείου

Μάσκες καλυπτήριες και μάσκες αποκαλυπτικές

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Χιλιάδες μαθητές διδάχτηκαν φέτος, για πρώτη φορά, ότι πολεμικό χαρακτήρα μπορεί να προσλάβει και η τελετουργική έναρξη της εκπαιδευτικής χρονιάς, όχι μονάχα οι καταληκτικές μέρες των Πανελλαδικών Εξετάσεων, ανέκαθεν – και παντελώς αναίτια – πολεμικές. Ας ελπίσουμε ότι η πρώτη φορά θα είναι και η τελευταία. Οτι του χρόνου τέτοιον καιρό ο κορωνοϊός θα έχει ηττηθεί και τα παιδιά θα πάνε στο σχολείο δίχως να χρειαστεί να μαλώσουν με τη μητέρα τους μπροστά στο σχολείο για τη μάσκα. Και δίχως να δουν τον πατέρα τους να δέρνει τον δάσκαλό τους. Ας ενηλικιωθούν κατ’ οίκον οι τυπικώς ώριμοι. 

Αργά ή γρήγορα, η μασκομαχία θα υποβιβαστεί σε μια ασήμαντη παράγραφο της σύγχρονης Ιστορίας, αν βέβαια ο ακόρεστος επεκτατισμός του ανθρώπινου γένους εις βάρος του περιβάλλοντος πάψει να αιμοδοτεί άγνωστα μικρόβια. Επί του παρόντος, παραμένει ένα ζήτημα που διχάζει τις κοινωνίες και προκαλεί πάθη. Πάθη που πολύ συχνά είναι μασκαρεμένα. Κάτω από το υποκριτικό ενδιαφέρον για την υγεία των παιδιών κρύβεται το αντιδραστικό μίσος κατά της πολιτικής και η απέχθεια απέναντι στον επιστημονικό λόγο. 

Η επιστήμη με τις αντιφάσεις και τις ελλιπείς ακόμα γνώσεις της για τη δράση της COVID-19, και η πολιτική με τα πολλά λάθη της, προσφέρουν λαβές στους συνωμοσιολόγους αρνητές της πανδημίας, είτε θρησκόληπτοι είναι είτε ιδεοληπτικοί της Ακροδεξιάς, η οποία πρωτοστατεί στην Ελλάδα, στη Γερμανία, στις ΗΠΑ. Η διαφορά, όμως, δεν είναι ασήμαντη: Οι επιστήμονες ομολογούν ότι οδεύουν ψάχνοντας, ότι δεν τα ξέρουν όλα, ότι λαθεύουν· κι αν κάποιος εξ αυτών σπεύσει να υπηρετήσει πολιτικές επιδιώξεις μετερχόμενος σοφίσματα και αλχημείες, βρίσκει αμέσως σφοδρό αντίλογο και εκτίθεται. Εμείς, ως ευρύ κοινό, ίσως δεν το αντιληφθούμε ποτέ, η επιστημονική κοινότητα όμως έχει τη δική της εσωτερική μνήμη και το δικό της «ποινολόγιο».

Αντίθετα, οι πολιτικοί, καταχρηστικά παντογνώστες, οδεύουν από τη μια σιγουριά στην επόμενη και στη μεθεπόμενη, κι ας μην έχει γερά θεμέλια καμιά τους. Δεν σφάλλουν ποτέ, δεν μεροληπτούν, δεν παίζουν με συμφέροντα. Και επειδή κάτι τέτοιο δεν ισχύει, η δυσπιστία απέναντί τους επιτείνεται, και στο έδαφος αυτό θρασομανούν όλα τα ζιζάνια του ανορθολογισμού. Αίφνης, οι μάσκες-αλεξίπτωτα που μοιράστηκαν σε ορισμένα σχολεία καλύπτουν μεν σχεδόν όλο το πρόσωπο, αποκαλύπτουν δε αμετροεπείς τους επαίνους που απένειμε η κυβέρνηση στον εαυτό της προ εορτής, περί πλήρους ετοιμότητας. Θα υπάρξει ειλικρινής συγγνώμη έστω γι’ αυτό;

ΠΗΓΗ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Να επιστρέψουν στα θρανία και οι «ξεσκολισμένοι»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Για τα παιδιά, τίποτε πιο πολύτιμο από το σχολείο τους. Και όχι μόνο για τη Γραμματική, την Ιστορία ή τα Μαθηματικά. Εκεί, με τις φιλίες και τις κόντρες τους, γίνονται ανθρωπάκια κι έπειτα πολίτες. Εκεί αποσπώνται αναγκαστικά από τη γονική υπερπροστασία, δάσκαλο κακό, και αντιλαμβάνονται πως η ζωή βρίσκεται έξω από το κινητό και το λάπτοπ· δάσκαλος σαγηνευτικός ο «γυάλινος κόσμος», πλην παραπλανητικός.

Τα σχολεία πρέπει να ανοίξουν. Αυτονόητο. Υπό την προϋπόθεση ότι θα ικανοποιηθεί ένα δεύτερο αυτονόητο: η προστασία της υγείας των εκπαιδευόμενων, των εκπαιδευτικών και κάθε εμπλεκομένου. Με τάξεις των 25 μαθητών, το υγειονομικό πρωτόκολλο θα τηρείται όσο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπου απαγορεύεται η γειτνίαση καθήμενων επιβατών αλλά ο όρθιος συνωστισμός κρίνεται ακίνδυνος από ειδήμονες, που (ας ενδώσουμε στον λαϊκισμό) ίσως έχουν να μπουν στο μετρό από τα εγκαίνιά του.

Η έναρξη της χρονιάς δεν είναι αυτοσκοπός. Ούτε, προς Θεού, επιτρέπεται να αποφασιστεί «για να κινηθεί η οικονομία», όπως λένε με αγοραίο κυνισμό ημεδαποί και αλλοδαποί πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, που για τα δικά τους παιδιά έχουν πιθανόν εξασφαλίσει την άνεση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Και αυτό λαϊκιστικό ακούγεται, καταγγελτέα εντούτοις η κατάφωρη πραγματικότητα.

Στα θρανία, πάντως, οφείλουμε να επιστρέψουμε και όλοι όσοι νιώθουμε ή δηλώνουμε από ετών ξεσκολισμένοι, διδάχοι πια: πολιτικοί, εκπαιδευτικοί, γονείς, οι δημοσιολογούντες, οι πυροβολητές των κοινωνικών δικτύων. Στόχος, η επανεκπαίδευση στην αλφαβήτα της συνεννόησης έστω για τα στοιχειώδη, λ.χ. για τη χρησιμότητα της μάσκας, που μόνο η συνωμοσιολαγνική παράνοια την αμφισβητεί.

Ιδιαίτερα όσοι ασκούν την εξουσία οφείλουν να παρακολουθήσουν ορισμένα υποχρεωτικά μαθήματα. Το πρώτο αποσκοπεί στο να τους πείσει, επιτέλους, ότι οφείλουν να υποτάσσουν τις πελατειακές αγωνίες τους στον επιστημονικό λόγο· καθημερινά προστίθενται αποκαλύψεις που βεβαιώνουν ότι κρίσιμες αποφάσεις θεμελιώνονται στην πολικάντικη υπουργική πανεπιστημοσύνη, όχι στην τεκμηριωμένη γνώμη των ειδικών. Το δεύτερο μάθημα επιδιώκει να υπενθυμίσει στους κυβερνώντες ότι κυβερνούν, ότι δηλαδή δουλειά τους δεν είναι να αντιπολιτεύονται την αντιπολίτευση, και μάλιστα με ατακαδόρικη ψευτοειρωνεία. Το τρίτο μάθημα αφορά την εξοικείωσή τους με την οργάνωση, τη μέθοδο, τη συνέπεια. Προς το παρόν, όμως, φαίνεται πως είναι πανεπιστημιακού επιπέδου για τους μισούς υπουργούς, καίτοι «ξεσκολισμένους».

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ