Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή αλλιώς η Σαρακοστή που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες», είναι η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα, προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η Σαρακοστή περιλαμβάνει συνήθως ολόκληρο το μήνα Μάρτιο. Χαρακτηριστική είναι η ελληνική ερωτηματική δημώδης έκφραση «Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;», που συνηθίζεται να λέγεται σκωπτικά για πρόσωπα τα οποία αρέσκονται να παίρνουν μέρος σε κάθε συμβάν.

Επισήμως, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα, επτά εβδομάδες πριν το Πάσχα (η Τετάρτη της τέφρας (Ash Wednesday) δεν παρατηρείται στην Ανατολική Εκκλησία) και διαρκεί για 40 συνεχόμενες ημέρες, ολοκληρώνοντας με την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία της Παρασκευής την Έκτη Εβδομάδα. Η επόμενη ημέρα, ονομάζεται το Σάββατο του Λαζάρου, που είναι η ημέρα πριν την Κυριακή των Βαΐων (συνεπώς, στην περίπτωση που οι ημερομηνίες του Πάσχα συμπίπτουν, η Καθαρά Δευτέρα είναι δύο ημέρες πριν από την Τετάρτη της τέφρας).

Η νηστεία συνεχίζεται καθ’ όλη την επόμενη εβδομάδα, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα (γνωστή και ως Εβδομάδα των Παθών ή Αγία Εβδομάδα ή Μεγάλη Εβδομάδα) και δεν τελειώνει παρά μόνο μετά την Πασχαλινή Αγρυπνία, ενωρίς το πρωί του Πάσχα (Κυριακή του Πάσχα).

Σκοπός

Ο σκοπός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι να προετοιμάσει τους πιστούς, όχι μόνο για να τιμήσουν, αλλά και να εισέλθουν στα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού.

Η ίδια η Σαρακοστή δεν υφίσταται προς χάριν της Σαρακοστής, όπως και η νηστεία δεν γίνεται προς χάριν της νηστείας. Μάλλον, αυτά είναι τα μέσα με τα οποία, και για τα οποία, ο πιστός προετοιμάζει τον εαυτό του για να φτάσει, να αποδεχθεί και να επιτύχει το κάλεσμα από τον Σωτήρα του. Ως εκ τούτου, η σημασία της Μεγάλης Σαρακοστής εκτιμάται ιδιαιτέρως, όχι μόνο από τους μοναχούς οι οποίοι αυξάνουν σταδιακά το χρονικό διάστημα της Σαρακοστής, αλλά και από τους ίδιους τους λαϊκούς.

Σαρακοστή

Μετά Τσικνοπέμπτη στην οποία τρώμε κρέας και γενικότερα της Αποκριάτικης περιόδου(να σημειωθεί πως η αποχή από κρέας ξεκινά την Δευτέρα της Τυρινής, δηλ. μια εβδομάδα πριν την καθαρά Δευτέρα) , ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής που σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας, η (Σαρακοστή ή αλλιώς κούλουμα). Η οποία διαρκεί μέχρι το Μεγάλο Σάββατο.

Τα τρόφιμα που παραδοσιακά απέχουμε είναι το κρέας, τα ψάρια, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρασί και το λάδι. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, απέχουν μόνο από το ελαιόλαδο· ενώ σε άλλες, από όλα τα φυτικά έλαια. Αφότου η αυστηρή νηστεία, σύμφωνα με τους κανόνες, απαγορεύεται το Σάββατο (με εξαίρεση το Μεγάλο Σάββατο) και την Κυριακή, το κρασί και το λάδι επιτρέπονται τα Σάββατα και τις Κυριακές(ενν. ότι το Μέγα Σάββατο ή νηστεία απαγορεύει την κατανάλωση κρασιού και ελαίου, όπως και ολόκληρη τη Μ. Εβδομάδα) . Εάν η Μεγάλη Εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου πέφτει κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τότε το ψάρι, το κρασί και το λάδι, επιτρέπονται εκείνη την ημέρα. Ωστόσο, το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποφεύγονται εντελώς, έως ότου σπάσει η νηστεία, την Κυριακή του Πάσχα (Πάσχα). Το σαρακοστιανό τραπέζι γίνεται συχνά στην ύπαιθρο, καθώς οι περισσότεροι γιορτάζουν τα «Κούλουμα» στην εξοχή και δεν υστερεί σε τίποτα από τα κρεατοφαγικά γεύματα των Αποκριών. Αντιθέτως, περιλαμβάνει νηστίσιμα πιάτα και εδέσματα:

• Λαγάνα

Η παραδοσιακή λαγάνα, ένα είδος ψωμιού χωρίς προζύμι, δεν λείπει από κανένα τραπέζι την Καθαρά Δευτέρα αλλά και καθ’ όλη την διάρκεια της Σαρακοστής.

• Ταραμάς

Ο ταραμάς, ένα από τα πιο εκλεκτά είδη αυγοτάραχου, είναι το Α και το Ω στο Σαρακοστιανό τραπέζι. Παραδοσιακές συνταγές με ταραμά είναι η γνωστή ταραμοσαλάτα.

• Τουρσί

Την Καθαρά Δευτέρα, συνηθίζονται πάρα πολύ τα λαχανικά τουρσί (διατηρημένα δηλαδή για κάποιο χρονικό διάστημα σε αλάτι ή και ξίδι).

• Ελιές

Οι ελιές δεν λείπουν ποτέ από το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας.

• Ντολμαδάκια

Σαρακοστή χωρίς ντολμαδάκια (Γιαλαντζι) δεν γίνεται. Τυλίγονται με αμπελόφυλλα γεμίζονται με ρύζι κρεμμύδι και μυρωδικά μαγειρεύονται στην κατσαρόλα.

• Θαλασσινά

Τα θαλασσινά όπως τα οστρακοειδή (κυδώνια, γυαλιστερές, μύδια κ.ά.), αλλά και οι γαρίδες, τα καλαμάρια, οι σουπιές και τα χταπόδια είναι εδέσματα που κυριαρχούν κατά την νηστεία.

• Όσπρια

Καθαρά Δευτέρα και νηστεία χωρίς όσπρια δεν νοείται. Μαγειρεύονται χωρίς λάδι σε παραδοσιακές συνταγές όπως είναι οι φακές, η φασολάδα και τα ρεβύθια.

• Χαλβάς

Ο χαλβάς είναι το γλυκό το οποίο φτιάχνεται με ταχίνι ή σιμιγδάλι.

Πολλά τα έθιμα μας…

Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Συγκεκριμένα πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 μέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα και προφανώς πάντοτε ημέρα Δευτέρα.

Την ημέρα αυτή ξεκινάει η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών.

Έθιμα ανά την Ελλάδα

Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα, με διάφορα έθιμα και αποτελεί επίσημη αργία. Συνηθίζεται πανελλαδικά να τρώγεται λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα, ταραμάς, χαλβάς, θαλασσινά, λαχανικά, ελιές και φασολάδα χωρίς λάδι. Κύρια έθιμα σε όλη την Ελλάδα είναι το πέταγμα του χαρταετού, αλλά και το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν από τη Μικρά Ασία οι πρόσφυγες.  Στα Μεστά και στους Ολύμπους και στο Λιθί της Χίου, αναβιώνει το Έθιμο του Αγά με τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όπου σε ένα θεατρικό ο Αγάς ως δικαστής, καταδικάζει με χιούμορ τους θεατές. Άλλο έθιμο με ρίζες στην Τουρκοκρατία είναι εκείνο της μεταμφίεσης κάποιου κατοίκου της Αλεξανδρούπολης σε Μπέη και της περιφοράς του στην πόλη μοιράζοντας ευχές. Οι κάτοικοι του Πόρου καθαρίζουν τα μαγειρικά σκευάσματά τους από τα λίπη των κρεάτων που καταναλώθηκαν τις Απόκριες σε ένα έθιμο που αποκαλείται ξάρτυσμα. Σε ορισμένα χωριά της Κέρκυρας λαμβάνει μέρος ο Χορός των Παπάδων όπου οι ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται από τους γέροντες. Στην Κάρπαθο οδηγούνται στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων από τους Τζαφιέδες, δηλαδή τους χωροφύλακες, οι κάτοικοι που αντάλλαξαν απρεπείς χειρονομίες, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη από τους σεβάσμιους της πόλης. Το αλευρομουτζούρωμα στο Γαλαξίδι, όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά. Στη Μεθώνη Μεσσηνίας γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου του 14ου αιώνα, ενώ στη Νέδουσα οι αγρότες προσκαλούν την ευημερία με το αγροτικό καρναβάλι τους. Στη Βόνιτσα ένας αχυρένιος ψαράς δεμένος σε γάιδαρο γυρνώντας μέσα από το χωριό καταλήγει σε μια φλεγόμενη βάρκα στο έθιμο του Αχυρένιου-Γληγοράκη, ενώ στη Θήβα λαμβάνει μέρος ο Βλάχικος γάμος όπου ξυρίζεται ο γαμπρός για να παντρευτεί κάποιον άντρα συγχωριανό του μεταμφιεσμένο σε νύφη. Τέλος, οι Μουτζούρηδες στο Πολύσιτο Βιστωνίδας, μουτζουρώνουν με κάπνα τους επισκέπτες του χωριού.

Είναι πολλά…αξίζει να τα μαθαίνουμε σιγά σιγά.. είναι η παράδοσή μας..

Φυσικά όλα τα έθιμα συνοδεύονται από φαγητό και χορό..

Έτσι σήμερα ολοκληρώθηκαν οι Δράσεις μας για τις Απόκριες..

Κατασκευές, δρώμενα, τραγούδια, χορός και πολύ φαγητό στην αυλή του Σχολείου μας…

Πραγματικά ευχαριστηθήκαμε όλοι …μικροί και μεγάλοι αυτές τις μοναδικές στιγμές που μας ενώνουν και μας κάνουν πιο δυνατούς και αισιόδοξους!!!

Μπράβο στους γονείς που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας και γέμισαν τα τραπέζια μας με καλούδια …

Μπράβο στα παιδιά που κράτησαν  την υπόσχεσή τους και ήταν προσεκτικά και αγαπημένα μεταξύ τους!

Μπράβο στους δασκάλους του Σχολείου μας που έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό!!!

Και του χρόνου να είμαστε καλά ..

Καλή σαρακοστή!!!!

Πετάξτε ψηλά!!!!

Με αγάπη!

Η Δ/ντρια