Αρχική » 2022 (Σελίδα 2)
Αρχείο έτους 2022
Πασχαλινές δράσεις!
Το Άγιο Πάσχα πλησιάζει και όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι τελευταίες ημέρες πριν το κλείσιμο των σχολείων ήταν αφιερωμένες σε δημιουργικές και ευχάριστες δραστηριότητες, με αποκορύφωμα την Παρασκευή! Το Σχολείο μας γέμισε χρώμα, τραγούδια, ενέργεια, χαρά!
Μέσα από έντυπο και ψηφιακό υλικό μάθαμε την Ιστορία των Παθών και της Ανάστασης του Χριστού, γνωρίσαμε ήθη και έθιμα του Πάσχα και ακολουθώντας την παράδοση ασχοληθήκαμε με το βάψιμο των αυγών. Ζωγραφίσαμε, κατασκευάσαμε λαμπάδες, πασχαλινές δημιουργίες, φτιάξαμε καλαθάκια, κάρτες και γράψαμε πασχαλινές ευχές.
Διασκεδάσαμε με την καρδιά μας στο κυνήγι θησαυρού για το Πάσχα προκειμένου να βρούμε τα κρυμμένα πασχαλινά αυγουλάκια μας!
Μιλήσαμε για το έθιμο των Λαζαρίνων και οι μαθητές της Γ΄ τάξης ζωντάνεψαν τα κάλαντα του Λαζάρου, τραγουδώντας τα στα παιδιά του σχολείου, κρατώντας το πανέμορφο, πασχαλινό, χειροποίητο καλαθάκι τους.
Μάθαμε, παίξαμε, τραγουδήσαμε, δημιουργήσαμε, χαρήκαμε και τώρα είμαστε έτοιμοι να ζήσουμε με κατάνυξη τη Μεγάλη Εβδομάδα που θα μας οδηγήσει στην Ανάσταση, τη μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης.
Από όλους εμάς.. ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!
Α’ ΤΑΞΗ
Β’ ΤΑΞΗ
Γ’ ΤΑΞΗ
Δ’ ΤΑΞΗ
Ε’ ΤΑΞΗ – Κυνήγι Πασχαλινών αυγών
ΣΤ’ ΤΑΞΗ – Βάψιμο αυγών
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ – Γ’ ΤΑΞΗ
Ο Λάζαρος είναι πρόσωπο της Καινής Διαθήκης, φίλος και μαθητής του Χριστού, ο οποίος «ηγέρθη εκ νεκρών» προαναγγέλλοντας την Ανάσταση του Κυρίου. Λένε στις Γραφές και στη συνείδηση του λαού πως μετά την Ανάστατη του έμεινε «αγέλαστος» σε όλη του τη ζωή γιατί όλα όσα είδε τον Κάτω κόσμο έμεινα ανεξίτηλα στην ψυχή του.
Στη μνήμη του Λάζαρου οι γυναίκες ζυμώνουν για τα παιδιά ειδικά κουλούρια που τους δίνουν ένα ανθρώπινο σχήμα σαν σπαργανωμένο όπως συνήθως παριστάνεται σε εικόνες ο Λάζαρος. Είναι τα λεγόμενα «Λαζαράκια» ή «Λαζόνια» ή απλά «Λάζαροι».
Το Σάββατο του Λαζάρου (το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων) τα παιδιά γυρίζουν τα σπίτια και τραγουδούν τα ειδικά κάλαντα (Λαζαρικά) σε διάφορες παραλλαγές, που εξιστορούν την «εκ νεκρών έγερση» του Λαζάρου.
Τα κάλαντα του Λαζάρου
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε των Βαγιών η εβδομάδα.
Ξύπνα Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μέρα σου και η χαρά σου.
Πού ήσουν Λάζαρε; Πού ήσουν κρυμμένος;
Κάτω στους νεκρούς, σαν πεθαμένος.
Δε μου φέρνετε, λίγο νεράκι,
που ‘ν’ το στόμα μου πικρό φαρμάκι.
Δε μου φέρνετε λίγο λεμόνι,
Που ‘ν’ το στόμα μου, σαν περιβόλι.
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.
Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μάνα σου από την πόλη,
σου ’φέρε χαρτί και κομπολόι.
Γράψε Θόδωρε και συ Δημήτρη,
γράψε Λεμονιά και Κυπαρίσσι.
Το κοφνάκι μου θέλει αυγά,
κι η τσεπούλα μου θέλει λεφτά.
Βάγια, Βάγια και Βαγιώ.
τρώνε ψάρι και κολιό.
Και την άλλη Κυριακή,
τρώνε το ψητό τ’ αρνί.
Τελειώνοντας το τραγούδι τους τα Λαζαράκια, όπως αποκαλούνται οι καλαντιστές της ημέρας, συνεχίζουν με ευχετικούς και επαινετικούς στίχους για το σπίτι και δέχονται ως φιλοδώρημα αυγά που τα τοποθετούν σ’ ένα στολισμένο καλαθάκι (σε κάποιες περιοχές φρούτα ή χρήματα). Τον Λάζαρο τραγουδούν κυρίως κορίτσια σχολικής ηλικίας, τα οποία αποκαλούνται λαζαρίνες, λαζαρίτσες, λαζαρούδισσες κ.α.
Γενικότερα, το Σάββατο του Λαζάρου λαμβάνει χαρούμενο χαρακτήρα, καθώς η έγερση του Λαζάρου προαναγγέλλει την Ανάσταση του Χριστού.
Απολαύστε τα κάλαντα του Λαζάρου από τους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ’ τάξης μαζί με τη δασκάλα της Μουσικής
Η Ανάσταση του Λαζάρου – Vincent Van Gogh
Vincent Van Gogh, Η Ανάσταση του Λαζάρου, 1890. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ
O Βίνσεντ Βαν Γκογκ ως Λάζαρος.
Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο νοσοκομείο του Saint Rémy o Βαν Γκογκ ζωγράφισε αρκετές φορές εικόνες που είχαν ως πρότυπο πίνακες μεγάλων παλιών ζωγράφων. Στην προκειμένη περίπτωση ο πίνακας του Βαν Γκογκ Η Ανάσταση του Λαζάρου έχει ως πρότυπο τον ομώνυμο πίνακα του επίσης μεγάλου Ολανδού Ζωγράφου Ρέμπραντ.
Υπό το φως ενός κίτρινου εκτυφλωτικού ήλιου, ο Βαν Γκογκ παρουσιάζει τον Λάζαρο να ετοιμάζεται να εγερθεί ανταποκρινόμενος στο κέλεσμα του Χριστού. Θεωρείται ότι ο ψυχολογικά διαταραγμένος ζωγράφος μπορεί να έβλεπε κάτι το κοινό ανάμεσα στην επιστροφή του Λαζάρου από τον κόσμο των νεκρών και το δικό του αγώνα για να συνέλθει από την ψυχασθένειά του.
Rembrandt van Rijin, Η Ανάσταση του Λαζάρου, 1630. Μουσείο Τέχνης του Λος Άντζελες (Los Angeles County Museum of Art-LACMA).
Η ομοιότητα στην κλίση του σώματος του έτοιμου να εγερθεί Λάζαρου είναι εμφανής ανάμεσα στους δύο πίνακες και αποδεικνύει ότι το έργο ενός παλαιότερου μεγάλου ζωγράφου μπορεί να επηρεάσει το έργο ενός νεότερου επίσης μεγάλου ζωγράφου. Εννοείται πως επιρροή δεν σημαίνει με κανένα τρόπο αντιγραφή και απομίμηση. Άλλωστε, η ατμόσφαιρα του έργου διαφέρει αισθητά από το διακείμενό του. Ο Βαν Γκογκ τοποθετεί τη σκηνή στην ύπαιθρο, σ’ ένα σιταροχώραφο. Ο ήλιος έχει ανατείλει…
Αθλητική διάκριση για μαθήτρια του σχολείου μας
Πιο συγκεκριμένα: Έχοντας πάρει μέρος στους προκριματικούς αγώνες του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Ενόργανης Γυμναστικής, έλαβε τις εξής θέσεις:
10 Απριλίου 1826 – Η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου
Οπού συ μου ‘γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει”.»
Σαν σήμερα το 1826, οι πολιορκημένοι στρατιώτες και άμαχοι του Μεσολογγίου, πραγματοποιούν ηρωική έξοδο, όταν πια οι δυνατότητες συνέχισης της άμυνας απέναντι στα τουρκικά και αιγυπτιακά στρατεύματα έχουν χαθεί, λόγω εξάντλησης των τροφίμων. Χιλιάδες Έλληνες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και μόνο 1.500 κατάφεραν να διασωθούν.
Αυτό και έγινε. Τη νύχτα της Εξόδου συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του 400 περίπου γυναικόπαιδα και γέροι και τη στιγμή που οι Τουρκοαιγύπτιοι είχαν κυκλώσει το σπίτι και ήταν έτοιμοι να μπουν, ο ηρωικός Καψάλης έριξε έναν αναμμένο δαυλό στην πυρίτιδα και μαζί τους τινάχτηκαν στον αέρα και περί τους χίλιους άντρες του εχθρού.
Στο εξωτερικό αναθέρμανε το φιλελληνικό κίνημα και επιτάχυνε τις διαδικασίες για επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για την τελική λύση του ελληνικού ζητήματος.
2 Απριλίου – Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
«Οι ιστορίες είναι φτερά που σε βοηθούν να πετάς ψηλά κάθε μέρα. Το διάβασμα είναι ελευθερία. Το διάβασμα είναι ανάσα. Το διάβασμα σ’ αφήνει να βλέπεις τον κόσμο με τρόπο διαφορετικό και σε καλεί σε κόσμους που δε θα θέλεις ποτέ να του αποχωριστείς. Το διάβασμα επιτρέπει στο πνεύμα σου να ονειρεύεται. Λένε ότι τα βιβλία είναι φίλοι για όλη μας τη ζωή και συμφωνώ. Τα ιδανικό δικό σου σύμπαν πλαταίνει όταν διαβάζεις. Οι ιστορίες είναι φτερά που σε βοηθούν να πετάς ψηλά κάθε μέρα, βρες, λοιπόν, τα βιβλία που μιλούν στο πνεύμα σου, στην καρδιά σου, στο μυαλό σου. Τα βιβλία είναι γιατρικά. Θεραπεύουν. Καθησυχάζουν. Εμπνέουν. Διδάσκουν. Ας ευγνωμονούμε τους παραμυθάδες, τους αναγνώστες και τους ακροατές. Ας ευγνωμονούμε τα βιβλία. Είναι φάρμακα για έναν καλύτερο, φωτεινότερο κόσμο.»
Άς την περάσουμε συντροφιά με ένα καλό βιβλίο κι ας το αφήσουμε να μας ταξιδέψει με τα φτερά του σε διαδρομές αγαπημένες και φωτεινές.
Εθελοντές εν δράσει: Kρατάμε το σχολείο καθαρό, φροντίζουμε το περιβάλλον!
Αρχικά φιλοτέχνησαν τη βασική αφίσα τους με την οποία ανακοίνωναν ότι την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί καθαρισμός του προαυλίου.
«ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΘΑΡΟ!» και «ΔΕΝ ΠΕΤΑΜΕ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ!» ήταν τα κύρια συνθήματα της εκστρατείας τους, γραμμένα σε ταμπελάκια.
‘Ετσι λοιπόν, σήμερα, Παρασκευή, οι μικροί εθελοντές της Β’ τάξης φόρεσαν τα γάντια τους, ανασκουμπώθηκαν και έπεσαν με τα μούτρα στη δουλειά!
Σκουπιδάκι για σκουπιδάκι δεν έμεινε στην αυλή μας! Αλλά δεν περιορίστηκαν μόνο σε αυτό. Θέλησαν παράλληλα να δώσουν στους συμμαθητές τους ένα μάθημα οικολογικής συνείδησης.
Κάλεσαν όλες τις τάξεις και τις ενημέρωσαν για το τι είδους απορρίμματα πετάμε στους συμβατικούς σιδερένιους κάδους που έχουμε στην αυλή μας και ποιά προορίζονται αποκλειστικά για τον μπλέ κάδο ανακύκλωσης. Για να μην το ξεχνάνε τα παιδιά, κόλλησαν μια επεξηγηματική αφίσα στον κάδο τονίζοντας τους επίσης ότι τα σκουπίδια που ανακυκλώνονται πρέπει πρώτα να καθαρίζονται, κι όχι απλά να πετιούνται αμέσως μετά τη χρήση!
Με αυτή τους τη δράση λοιπόν και ενεργώντας συνεργατικά έδωσαν ένα καλό παράδειγμα εθελοντικής ευαισθησίας, ένιωσαν ότι συμμετέχουν με τις μικρές τους δυνάμεις στην προσπάθεια της περιβαλλοντικής φροντίδας κι εμείς δεν έχουμε παρά να τους πούμε ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ! 
ΩΡΑ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΤΗΝ ΩΡΑ!
Ποιός είπε ότι τα στεφάνια είναι μόνο για .. χούλα χουπ; Ότι οι θήκες dvd έχουν σαν μοναδική χρησιμότητα να προστατεύουν τα dvd μας;
Γίναμε πιά .. εξπέρ!
Εσείς δεν πιστεύω να δυσκολεύεστε ακόμα;! 
(Yπεύθυνη εκπαιδευτικός: Aνάγνου Έφη)
27 Mαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου
«Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας». ~ Κάρολος Κουν
Η λέξη θέατρο γεννιέται από το Ελληνικό “Θέατρον”, που στην κυριολεξία σημαίνει τον χώρο όπου κάποιος θεάται (βλέπει, παρατηρεί). Έναν χώρο, όπου όχι μόνο κοιτάζουμε, αλλά βλέπουμε, λαμβάνουμε και αντιλαμβανόμαστε.
«Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας» ο ορισμός του Αριστοτέλη για το Θέατρο, το οποίο βρίσκει την πρώτη του οργανωμένη καλλιτεχνική έκφραση στην Αρχαία Αθήνα.
Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θέατρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.) και έκτοτε γιορτάζεται κάθε χρόνο παγκοσμίως στις 27 Μαρτίου. Μία από τις πιο σημαντικές δράσεις του εορτασμού είναι η κυκλοφορία του Διεθνούς Μηνύματος για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου μέσω του οποίου, μετά από πρόσκληση του Ινστιτούτου, μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου μοιράζεται τους προβληματισμούς της σχετικά με το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη. Το μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο.
Το μήνυμα για το 2022 το έγραψε ο Αμερικανός σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας Peter SELLARS. Διαβάζει η ηθοποιός Αμαλία Μουτούση.
«Αγαπητές φίλες / Αγαπητοί φίλοι,
Καθώς ο κόσμος κρέμεται ώρα την ώρα, λεπτό το λεπτό, σταγόνα τη σταγόνα από την καθημερινή μετάδοση ειδήσεων, θα μου επιτρέψετε να προσκαλέσω όλους εμάς, ως δημιουργούς, να εισέλθουμε στο δικό μας πεδίο, τη δική μας σφαίρα και προοπτική του επικού χρόνου, της επικής αλλαγής, της επικής ευαισθητοποίησης, του επικού αναστοχασμού και του επικού οράματος; Ζούμε σε μια επική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας και οι βαθιές και επακόλουθες αλλαγές που βιώνουμε στις σχέσεις των ανθρώπων με τον εαυτό τους, μεταξύ τους και με τους μη ανθρώπινους κόσμους είναι σχεδόν πέρα από τις δυνατότητές μας να τις αντιληφθούμε, να τις αρθρώσουμε, να μιλήσουμε γι’ αυτές και να τις εκφράσουμε.
Δε ζούμε στον 24ωρο κύκλο των ειδήσεων, ζούμε στις παρυφές του χρόνου. Οι εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης είναι παντελώς ανεξόπλιστα και ανίκανα να αντιμετωπίσουν αυτό που βιώνουμε.
Πού είναι η γλώσσα, ποιες είναι οι κινήσεις και ποιες οι εικόνες που θα μας επέτρεπαν να κατανοήσουμε τις βαθιές μετατοπίσεις και ρήξεις που βιώνουμε; Και πώς μπορούμε να μεταδώσουμε το περιεχόμενο της ζωής μας, αμέσως τώρα – όχι ως είδηση αλλά ως βίωμα;
Σ’ έναν κόσμο που κατακλύζεται από αχανείς εκστρατείες τύπου, προσομοιωμένες εμπειρίες, φρικτά προγνωστικά, πώς μπορούμε να υπερβούμε την ατελείωτη επανάληψη των αριθμών για να βιώσουμε την ιερότητα και το άπειρο μιας ζωής, ενός ενιαίου οικοσυστήματος, μιας φιλίας ή της ποιότητας του φωτός σ’ έναν παράξενο ουρανό; Τα δύο χρόνια της πανδημίας της νόσου COVID-19 έχουν εξασθενήσει τις αισθήσεις των ανθρώπων, έχουν περιορίσει τις ζωές τους, έχουν σπάσει τους δεσμούς και μας έχουν φέρει σε ένα παράξενο σημείο μηδέν της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στον πλανήτη.
Ποιοι σπόροι πρέπει να φυτευτούν και να μεταφυτευτούν αυτά τα χρόνια και ποια είναι τα υπερτροφικά χωροκατακτητικά είδη που πρέπει να εκριζωθούν πλήρως και τελεσίδικα; Τόσοι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Τόση πολλή βία ξεσπά παράλογα ή απρόσμενα. Τόσα πολλά κατεστημένα αποκαλύπτονται ως δομές διαρκούς βαναυσότητας.
Πού είναι οι εθιμοτυπικές τελετές της μνήμης μας; Τι πρέπει να μνημονεύσουμε; Ποια είναι τα τελετουργικά που θα μας δώσουν επιτέλους τη δυνατότητα να οραματιστούμε εκ νέου και να δοκιμάσουμε να κάνουμε βήματα που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν;
Το θέατρο του επικού οράματος, του επικού σκοπού, της ανάκαμψης, της αποκατάστασης και της φροντίδας χρειάζεται νέες τελετουργίες. Δεν έχουμε ανάγκη να ψυχαγωγηθούμε. Έχουμε ανάγκη να συνευρεθούμε. Έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε τον χώρο και να καλλιεργήσουμε έναν κοινό χώρο. Έχουμε ανάγκη από προστατευμένους χώρους βαθιάς ακρόασης και ισότητας.
Το θέατρο είναι η δημιουργία επί της γης ενός χώρου ισότητας μεταξύ ανθρώπων, θεών, φυτών, ζώων, βροχοσταλίδων, δακρύων και αναγέννησης. Ο χώρος της ισότητας και της βαθιάς ακρόασης φωτίζεται από κρυμμένη ομορφιά, διατηρείται ζωντανός σε μια βαθιά αλληλεπίδραση μεταξύ κινδύνου, γαλήνης, σοφίας, δράσης και υπομονής.
Στην «Αβαταμσάκα Σούτρα» ή «Ανθοστόλιστη Γραφή», ο Βούδας παραθέτει δέκα είδη μεγάλης υπομονής στην ανθρώπινη ζωή. Ένα από τα ισχυρότερα ονομάζεται «Υπομονή κατά την Αντίληψη των Πάντων ως Αντικατοπτρισμών». Το θέατρο πάντοτε παρουσίαζε τη ζωή αυτού του κόσμου σαν έναν αντικατοπτρισμό που μας βοηθά να δούμε μέσα από την ανθρώπινη ψευδαίσθηση, αυταπάτη, τύφλωση και άρνηση με απελευθερωτική διαύγεια και δύναμη.
Είμαστε τόσο σίγουροι γι’ αυτό που βλέπουμε και για τον τρόπο με τον οποίο το βλέπουμε, που είμαστε ανίκανοι να δούμε και να αισθανθούμε εναλλακτικές πραγματικότητες, νέες δυνατότητες, διαφορετικές προσεγγίσεις, αόρατες σχέσεις και διαχρονικούς δεσμούς.
Έφθασε η ώρα για τη βαθιά ανανέωση του μυαλού, των αισθήσεων, της φαντασίας, της ιστορίας και του μέλλοντός μας. Η δουλειά αυτή δεν μπορεί να γίνει από απομονωμένους ανθρώπους που δουλεύουν μόνοι τους. Τη δουλειά αυτή πρέπει να την κάνουμε μαζί. Το θέατρο είναι η πρόσκληση για να κάνουμε αυτή τη δουλειά μαζί.
Σας ευχαριστώ βαθύτατα για τη δουλειά που κάνετε.»
Peter Sellars
Διπλή Γιορτή – Διπλή Χαρά. Χρόνια Πολλά!
«Χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ..»
Θεόφιλος – Ο ζωγράφος της Επανάστασης του 1821
«Δεν ξέρω την ιστορία όπως οι δάσκαλοι από τα βιβλία. Την ξέρω όπως την λέει ο τόπος και τα τραγούδια του. Η ιστορία είναι άνεμος που την καταλαβαίνεις όταν την ανασαίνεις» έλεγε ο Θεόφιλος.
Θεόφιλος, γνήσιος λαϊκός ζωγράφος. Γεννιέται στη Μυτιλήνη περί το 1870. Αστεγος, περιπλανώμενος, παραμυθάς, αν και τραυλός. Επαιζε ακορντεόν κι αυτοσχεδίαζε κλέφτικα τραγούδια. Βρώμικος, ψειριασμένος. Φουστανελοφορεμένος και με στολίδια, ολοχρονίς σαν Μεγαλέξανδρος. Καμιά γυναίκα δεν τον ήθελε. Οι μεγάλοι των φώναζαν αχμάκη (αφελής, κουτός), μισακάτη, σοβατζή. Τα παιδιά τον πετροβολούσαν. Τύπος παράξενος, σαλός. Ενας «φτωχούλης του θεού», με σπάνια «προίκα» στην ψυχή και στο ζερβί του χέρι. Ζωγράφιζε μικρομάγαζα και σπιτικά, για λίγη τροφή. Πέθανε από δηλητηρίαση παραμονή της Εθνικής γιορτής στα 1934.
«Χρειάστηκε, όχι λίγες φορές, ν’ αντιμετωπίσει τη βαναυσότητα. Με το πρώτο σήμα κινδύνου, είχε το προσκλητήριό του έτοιμο. Κι ολάκερη τότε η παρακαταθήκη των Ηρώων και των αγωνιστών έμπαινε σε κίνηση, με τ’ αλόγατα, με τα δέντρα, με τα ποτάμια, έτοιμη ν’ απολογηθεί για λογαριασμό του. Ήταν άλλωστε η φύση και ο ήρωας, τα δυο μοναδικά πράγματα που καμιά δύναμη δεν μπορούσε να του αφαιρέσει.»
«Ο Καραϊσκάκης στη μάχη του Φαλήρου», «Ο Κουτσαντώνης στα Τσουμέρκα», «Στο λημέρι του Κουτσαντώνη», «Ο Ιάκωβος Τομπάζης πυρπολεί το τουρκικό τρίκροτον», «Ο Κολοκοτρώνης», «Ο Κουτσαντώνης», «Μάρκος Μπότσαρης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αθανάσιος Διάκος», «Ο ήρως Αθανάσιος Διάκος συλλαμβάνεται υπό των Τούρκων το 1821», «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη το 1823», «Ο Μάρκος Βότσαρης, η μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, χάνι του Ρήγγα», «Ρήγας- Κοραής», «Ο Παναγιώτης Κεφάλας επί των τειχών της Τριπόλεως υψώνει την σημαίαν της ελευθερίας», «Ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαίαν της ελευθερίας το 1821», «Οι γιγαντομάχοι ήρωες Σταμάτης Νικηταράς, Ιωάννης Γκούρας και Οδυσσέας Ανδρούτσος», «Ο Χρήστος Αναγνωσταράς νικά τους Τούρκους στο Βαλτέτσι το 1821», Ο Πέτρος Μαυρομιχάλης επαναστατών την Μεσσηνίαν», είναι μερικά μόνο από τα έργα του μεγάλου αυτού ζωγράφου που εμπνεύστηκε από την Επανάσταση του 1821.
Ο Μεγαλέξανδρος, οι οπλαρχηγοί του ’21, πρόσωπα της Μυθολογίας, θεοί και ήρωες απ’ όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας, αποτελούσαν τον κόσμο του Θεόφιλου.
Ο αγαπημένος του ήρωας ήταν ο Αθανάσιος Διάκος.
Τα έργα του τα υπέγραφε συνήθως χρησιμοποιώντας το επώνυμο της μητέρας του, ενώ το μοναδικό έργο που φέρει το κατά κόσμον όνομά του, έχει υπογραφή «Έργο Θεόφιλου Γαβριήλ Κεφαλά» και είναι μια εικόνα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο σκευοφυλάκιο του Ιερού Ναού Ταξιαρχών στις Μηλιές Πηλίου.
Ένα χρόνο μετά το θάνατο του, η τέχνη του αρχίζει να αναγνωρίζεται. Ο Στρατής Ελευθεριάδης – γνωστός τεχνοκριτικός στο Παρίσι με το γαλλικό όνομα Τεριάν- χαρακτηρίζει τον Θεόφιλο μεγάλο έλληνα ζωγράφο: «Όταν ο Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21, οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς».
Σύντομα οργανώνεται έκθεσή του, στο Παρίσι. Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ γράφει σε άρθρο του για τον Θεόφιλο «…Είναι ζωγράφος γεννημένος από το ελληνικό τοπίο. Μέσω του Θεόφιλου, ιδού το τοπίο και οι άνθρωποι της Ελλάδας: κοκκινόχωμα, πευκότοπος και ελαιώνας, θάλασσα και βουνά των θεών, άνθρωποι που λούονται σε μια τολμηρά επικίνδυνη ηρεμία….».
Ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιάννης Τσαρούχης εκφράζονται εγκωμιαστικά για την τέχνη του και ο Τάκης Μπαρλάς αποκαλεί τον Θεόφιλο «Παπαδιαμάντη της ζωγραφικής.»
O Οδυσσέας Ελύτης έγραψε: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και, καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. Ε, λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον κόσμο».
Στις 3 Ιουνίου 1961 ο Θεόφιλος περνά τις πύλες του Λούβρου για μία μεγάλη αναδρομική έκθεση. Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν «σοβατζή». Το κοσμοπολίτικο Παρίσι υποδέχθηκε τον Έλληνα αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, τον «παρθένο μαθητή των αισθήσεων», ο οποίος, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «έδωσε έκφραση πλαστική στο αληθινό μας πρόσωπο.»
Ο «εν ξιφήρεις» φουστανελάς μπήκε στις αίθουσες του πιο λαμπρού μουσείου και οι Λουδοβίκοι συναντήθηκαν με τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αρετούσα. Έργα απλά, ελεύθερα, γεμάτα φως, σοφία και γλαφυρότητα, ενθουσίασαν τους επισκέπτες της έκθεσης «οι οποίοι εξεφράζοντο μετά θαυμασμού δια την πρωτοτυπίαν του ζωγράφου Θεόφιλου, που θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της λαϊκής αυτής τεχνοτροπίας».
Σήμερα, έργα του υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά μουσεία (Βαρειάς στη Μυτιλήνη και Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης στην Αθήνα), καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι ο μόνος καλλιτέχνης του οποίου ολόκληρο το έργο έχει κηρυχθεί εθνική πολιτιστική κληρονομιά.
«Τον Θεόφιλο τον παίρνω σαν ζωγράφο που με τη ζωγραφική του είπε αυτά ακριβώς που παρέλειψαν να πουν οι ανακαινιστές της ελληνικής ζωγραφικής του 19ου αιώνος, των οποίων το έμβλημα υπήρξε το “εφάμιλλον των ευρωπαϊκών”» θα γράψει. «Ο Θεόφιλος ανήκει στην αντίθετη παράταξη απ’ αυτή στην οποία ανήκουν οι δάσκαλοι, οι καθαρευουσιάνοι κι οι δημοτικιστές, οι ακαδημαϊκοί κι οι μοντέρνοι, οι συντηρητικοί κι οι εξ επαγγέλματος επαναστάτες. Είναι απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών, παρέα με τον Σολωμό, τον παγωμένο-θερμότατο Κάλβο, τον Παπαδιαμάντη, τον αναρχικό και άκρως πειθαρχημένο Καβάφη, τον τρελό Χαλεπά, κι όλους αυτούς τους φυσικά επαναστατημένους Έλληνες, τους Έλληνες των οποίων η ευλογημένη μεγαλομανία έσπασε τα κλουβιά του διδασκαλισμού. Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς ότι αιώνια θα σκανδαλίζει αυτούς που θέλησαν πάντα να βολευτούν».
Γιάννης Τσαρούχης
Το 1821 μέσα από βιβλία για παιδιά – Βιβλιοπροτάσεις
Μία ανάσα μόλις από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και τι καλύτερο από το να ξεφυλλίσουμε ένα βιβλίο που να αναφέρεται στα δρώμενα του 1821, μπαίνοντας ακόμα πιο ουσιαστικά στο κλίμα της Εποχής..
Στα 200+1 χρόνια υπάρχει πλέον μία τεράστια βιβλιογραφία από την οποία αλιεύουμε τίτλους και σας προτείνουμε τα ωραιότερα! Η επιλογή..δική σας!
Αδιαμφισβήτητα, ιδανικό βιβλίο για τα πολύ μικρά παιδιά, (ηλικίες 4-6), είναι «Τα Ελληνάκια». Πρόκειται για μια ιστορία εμπνευσμένη από τα κεντήματα, τα λιθόγλυπτα και τα υφαντά της λαϊκής τέχνης, που αναδημιουργεί την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Το αγαπάμε για τη «διαφορετικότητα» του λόγου που μας ταξιδεύει στο παρελθόν και μας συνδέει με την παράδοση, τη γλώσσα, τους ανθρώπους της επαναστατημένης Ελλάδας του 1821. Το λατρέψαμε για τις εικόνες του που ξεπετάχτηκαν από τα κεντήματα των κοριτσιών και γυναικών της εποχής.
Ένα βιβλίο παλιό αλλά διαχρονικό, με καταπληκτική γραφή που περιγράφει σαν σε παραμύθι την πραγματικότητα των απλών ανθρώπων και πώς τελικά αποφάσισαν να επαναστατήσουν. Δεν μας αναφέρει πραγματικά ονόματα μεγάλων ηρώων ή τι έκαναν (κάτι που μπερδεύει τα πολύ μικρά παιδιά και πολλές φορές η ιστορία αυτών των ηρώων είναι υπερβολικά τραγική γι’ αυτές τις ηλικίες).
Όταν έβγαινε βόλτα ο Αφέντης ο Αγάς, όλοι έπρεπε να σκύβουν το κεφάλι. Μπροστά πήγαινε αυτός που κράταγε το τσεκούρι, πίσω ο Αγάς και πιο πίσω αυτοί που μάζευαν τα τρόφιμα και τα χρήματα. Κι όποιος ήθελε, ας μην έδινε! Κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει. Χρόνια τώρα ο Αφέντης ο Αγάς έκανε ό,τι ήθελε. Ο Γιώργης, η Μαρία και τ’ άλλα παλικάρια του χωριού, όλο σιγοψιθύριζαν: ως εδώ και μη παρέκει… Αλλά μόνο σιγοψιθύριζαν…
Στα links που ακολουθούν μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο σε pdf ή να παρακολουθήσετε μια εξαιρετική αφήγηση του.
-Δεν έχω πάει ακόμη στην ΣT΄ δημοτικού. Μπορώ να μάθω τι ήταν η Ελληνική Επανάσταση; Μη με κουράσεις όμως με ονόματα, ημερομηνίες και λέξεις που δεν καταλαβαίνω!
-Το δικαίωμά σου να μάθεις, να ρωτήσεις, και να επαναστατήσεις αφήνοντας κατά μέρος αυτό το βιβλίο, θα το σεβαστώ!
-Ουφ, ευτυχώς!
-Απλώς θα σου πω πώς ξεκίνησαν όλα. Πώς φτάσαμε εσύ να έχεις δικαιώματα κι εγώ να τα σέβομαι. Πώς φτάσαμε να είσαι ελεύθερος άνθρωπος σε ένα ελεύθερο κράτος.
“ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ” / Συγγραφέας: Ελένη Σβορώνου / Εικονογράφος: Χρήστος Κούρτογλου / Προτεινόμενη ηλικία: 6+
Συγγραφέας: Μαρίζα Ντεκάστρο / Εκδόσεις: Καπόν / Επιστημονική επιμέλεια: Φ.Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Παν. Αθηνών.
Και εγένετο ο Μακρυγιάννης… για παιδιά!
Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται 24 εικόνες που αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της το 1821 μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Είναι οι εικόνες που φιλοτέχνησε ο λαϊκός ζωγράφος και αγωνιστής της Επανάστασης Δημήτριος Ζωγράφος με την καθοδήγηση του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, για να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν εκείνα τα ταραγμένα χρόνια του αγώνα για την Ανεξαρτησία.
Η Μαρίζα Ντεκάστρο, βασιζόμενη στη φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα των παιδιών, αξιοποίησε τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας —τα πρόσωπα, την τοπογραφία και τη στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και τις ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία, αλλά και τα χρώματα και την τεχνική του ζωγράφου— και σκηνοθέτησε με παιδαγωγική σπουδή είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους. Παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, οι μικροί αλλά και μεγάλοι αναγνώστες καθοδηγούνται σε μια γοητευτική αποκρυπτογράφηση και ερμηνεία του κόσμου των εικόνων του Μακρυγιάννη, ανακαλύπτοντας μικρές και μεγάλες στιγμές της Επανάστασης του 1821 και της εποχής της που δεν βρίσκουμε στα σχολικά βιβλία! Ένα αριστουργηματικό βιβλίο που δε θα πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη!
Ήταν μια φορά μια πλωτή πόλη με τριάντα πύργους και εφτά πύλες, χτισμένη ανάμεσα σε δυο λιμνοθάλασσες που γεννήθηκαν από δυο μεγάλους ποταμούς. Λέγαν οι παλιοί πως ο ένας, ο Εύηνος ήταν πριν από χρόνια και καιρούς ένας βασιλιάς που πνίγηκε στο ποτάμι σαν κυνηγούσε τον άρπαγα της κόρης του, μιας βασιλοπούλας που τη λέγαν Μάρπησσα. Ο άλλος, ο Αχελώος, ήτανε γιος του Ωκεανού και μιας νεράιδας, της Ναΐδας. Έπεσε και πνίγηκε στα νερά όταν κατάλαβε πως από λάθος είχε πλαγιάσει με την κόρη του.
Με αυτά τα λόγια ξεκινά η “ιστορία” μας και μας παρασύρει στον κυκεώνα των εξελίξεων που οδήγησαν στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Μικρό χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του Μάρκου, του Γελεκτσή που σπρώχτηκε με τη βία στην ενηλικίωση εκείνες τις μέρες του Απρίλη του 1826..
1821 ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ / Δημιουργός: Σοφία Ζαραμπούκα / Εκδόσεις: Πατάκη / Προτεινόμενη ηλικία: 9+
Επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ / Προτεινόμενη ηλικία: 7+
Το 1821 «μίλησε» σε δημιουργούς, συγγραφείς και εικονογράφους, και τους άγγιξε: οι συγγραφείς έγραψαν φανταστικές ιστορίες με φόντο την Επανάσταση του 1821 και οι καλλιτέχνες τις εικονογράφησαν. Στο βιβλίο αυτό δεν γίνεται μάθημα Ιστορίας. Νιώθουμε την Ιστορία διαβάζοντας τα λογοτεχνικά γραπτά άξιων συγγραφέων! Και τη βλέπουμε, την Ιστορία, στις εικόνες που μας περπατούν σε μία πινακοθήκη μικρών έργων τέχνης από αγαπημένους εικονογράφους. Ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα υψηλής αισθητικής το οποίο αξίζει να διαβάσετε!
1821 – Ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία / Συγγραφέας:Μάρω Βασιλειάδου / Εικονογράφος: Θέντα Μιμηλάκη / Ηλικίες:10+
Ποια χρώματα είχε η επαναστατική σημαία του Ρήγα Φεραίου;
Ποιο ήταν το συνωμοτικό όνομα που έδωσε η Φιλική Εταιρεία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη;
Ποια καπετάνισσα κυβέρνησε το ιστιοφόρο «Αγαμέμνων» και ποια το «Καλομοίρα»;
Πώς γινόταν ένα σκάφος πυρπολικό και τι τραγούδησε ο στρατηγό Μακρυγιάννης στους συμπολεμιστές του μια βραδιά μέσα στην πολιορκημένη Ακρόπολη;
Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το οποίο με τις εικόνες και τους χάρτες του, μας ταξιδεύει στην ιστορία και τη γεωγραφία για να συναντήσουμε τα πρόσωπα και τις ιδέες εκείνων που οραματίστηκαν την Ελλάδα ως ελεύθερο κράτος και κατάφεραν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Στημένο σαν ένα σύγχρονο μουσείο, συνδυάζει με επιτυχία την ακριβή ιστορική πληροφορία και τη χρονολογική διαδρομή στα γεγονότα με γοητευτικές λεπτομέρειες που λειτουργούν σαν “μπαχαρικό” για να τη νοστιμίσουν και να προκαλέσουν τον αναγνώστη να συνεχίσει να ταξιδεύει στην εποχή αλλά και στις διαφορετικές πτυχές της Επανάστασης.
Η συγγραφέας-δημοσιογράφος Μάρω Βασιλειάδου, με συνοδοιπόρους της τη Θέντα Μιμηλάκη, που έδωσε μαγευτική μορφή στο κείμενο και ζωντάνεψε πρόσωπα και καταστάσεις με την ιδιαίτερη ματιά της και τον καθηγητή Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Ηλία Κολοβό, που είχε την επιστημονική επιμέλεια, είναι υπεύθυνοι για αυτό το εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο..
Οι αγωνιστές του 1821 / Συγγραφέας: Αγγελική Δαρλάση / Εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου / Εκδόσεις: Μεταίχμιο / Προτεινόμενη ηλικία: 9+
Στο πρώτο βιβλίο της σειράς Οι Μεγάλοι… μικροί, η συγγραφέας μας παρουσιάζει στιγμές από την παιδική ηλικία των αγωνιστών του 1821. Επέλεξε να φωτίσει πτυχές της παιδικής ηλικίας του Κολοκοτρώνη, της Μπουμπουλίνας, της Μαυρογένους, του Κανάρη και του Καραϊσκάκη.
Μέσα από τις ιστορίες των αγωνιστών του 1821 που μας παρουσιάζει η συγγραφέας, καταγράφεται και η ζωή όλων των Ελλήνων την περίοδο που η χώρα μας στέναζε κάτω από τον ζυγό των Τούρκων. Η φτώχεια, η πείνα, οι δυσκολίες και η δίψα του έθνους για ελευθερία παρουσιάζονται έμμεσα, και τα παιδιά λαμβάνουν πληροφορίες για την τότε εποχή με τρόπο που δεν θυμίζει σχολικό μάθημα.
Φτιάχνουμε τσολιαδάκια με γεωμετρικά σχήματα!
Είμαι ένα ευζωνάκι,
δείτε τι καλά φορώ
άσπρη ωραία φουστανέλα
και σπαθί αστραφτερό.
Κόκκινο μικρό φεσάκι
με μια φούντα μακριά
και την ξακουστή στον κόσμο
των Ελλήνων τσαρουχιά.
Είναι ο τσολιάς φωνάζουν
ζήτω και χειροκροτούν,
γιατί ξέρουν πως το φως τους
στην Ελλάδα το χρωστούν.
………………………………………….
Η 25η Μαρτίου πλησιάζει και το μάθημα των Εικαστικών δεν θα μπορούσε παρά να ήταν αφιερωμένο στην σπουδαία αυτή Εθνική μας Επέτειο!
Για τους Έλληνες, μεγάλη συμβολική σημασία έχουν οι εύζωνοι, αφού παρεπέμπουν ευθέως στους αγώνες για την εθνική ανεξαρτησία και στην επανάσταση του 1821. Αλλωστε ήταν λίγο μετά την επανάσταση που η φουστανέλα καθιερώθηκε ως η εθνική στολή.
Έτσι λοιπόν σήμερα, οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α’ και της Β’ τάξης αρχικά γνώρισαν τα βασικά μέρη απο τα οποία αποτελείται η στολή του Τσολιά, παρατήρησαν τα χρώματα, τα σχέδια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.
Στη συνέχεια θέλησαν να την αποτυπώσουν στο χαρτί αλλά έχοντας να αντιμετωπίσουν παράλληλα μια πρόκληση: Nα χρησιμοποιήσουν γεωμετρικά σχήματα στην προσπάθεια τους αυτή!
…Τι λέτε; Tα κατάφεραν;
(Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Eλόνα Παπαδοπούλου)
Πότε ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821;
Γνωρίζατε ότι η πρώτη τουφεκιά της Ελληνικής Επανάστασης έπεσε στις 21 Μαρτίου 1821 στα Καλάβρυτα, όταν ένοπλοι αγωνιστές, με επικεφαλής τους τοπικούς οπλαρχηγούς, πολιόρκησαν τους Τούρκους;
Την ίδια ημέρα ξεκίνησαν την πολιορκία των τριών οχυρών πύργων στα Καλάβρυτα και ύστερα από μάχες που κράτησαν πέντε ημέρες εξανάγκασαν τους πολιορκημένους Τούρκους να παραδοθούν.
Για ποιό λόγο όμως η 25η Μαρτίου έχει καθιερωθεί επίσημα ως η αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας και κατά συνέπεια εθνική μας εορτή;
Η απόφαση πάρθηκε στις 15 Μαρτίου 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ήταν και επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας να συνδεθεί η έναρξη της επανάστασης με μια μεγάλη εκκλησιαστική εορτή για να τονωθεί το φρόνημα των υπόδουλων Ελλήνων.
Οδυσσέας Ελύτης
Ο ίδιος στα πεζά κείμενά του δηλώνει: «Αντιλαμβάνομαι την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας γεμάτης από επαναστατικές δυνάμεις, που αποστολή μου είναι να τις κατευθύνω επάνω σ’ έναν κόσμο απαράδεκτο για τη συνείδησή μου.»
Stephen Hawking
(Αποσπάσματα από το βιβλίο του: «Σύντοµες απαντήσεις στα µεγάλα ερωτήµατα»)
Η βιβλιοθήκη μας
Θα μας βρείτε και στο Facebook
