«Δεν ξέρω την ιστορία όπως οι δάσκαλοι από τα βιβλία. Την ξέρω όπως την λέει ο τόπος και τα τραγούδια του. Η ιστορία είναι άνεμος που την καταλαβαίνεις όταν την ανασαίνεις» έλεγε ο Θεόφιλος.

Θεόφιλος, γνήσιος λαϊκός ζωγράφος. Γεννιέται στη Μυτιλήνη περί το 1870. Αστεγος, περιπλανώμενος, παραμυθάς, αν και τραυλός. Επαιζε ακορντεόν κι αυτοσχεδίαζε κλέφτικα τραγούδια. Βρώμικος, ψειριασμένος. Φουστανελοφορεμένος και με στολίδια, ολοχρονίς σαν Μεγαλέξανδρος. Καμιά γυναίκα δεν τον ήθελε. Οι μεγάλοι των φώναζαν αχμάκη (αφελής, κουτός), μισακάτη, σοβατζή. Τα παιδιά τον πετροβολούσαν. Τύπος παράξενος, σαλός. Ενας «φτωχούλης του θεού», με σπάνια «προίκα» στην ψυχή και στο ζερβί του χέρι. Ζωγράφιζε μικρομάγαζα και σπιτικά, για λίγη τροφή. Πέθανε από δηλητηρίαση παραμονή της Εθνικής γιορτής στα 1934.

«Χρειάστηκε, όχι λίγες φορές, ν’ αντιμετωπίσει τη βαναυσότητα. Με το πρώτο σήμα κινδύνου, είχε το προσκλητήριό του έτοιμο. Κι ολάκερη τότε η παρακαταθήκη των Ηρώων και των αγωνιστών έμπαινε σε κίνηση, με τ’ αλόγατα, με τα δέντρα, με τα ποτάμια, έτοιμη ν’ απολογηθεί για λογαριασμό του. Ήταν άλλωστε η φύση και ο ήρωας, τα δυο μοναδικά πράγματα που καμιά δύναμη δεν μπορούσε να του αφαιρέσει.»

«Ο Καραϊσκάκης στη μάχη του Φαλήρου», «Ο Κουτσαντώνης στα Τσουμέρκα», «Στο λημέρι του Κουτσαντώνη», «Ο Ιάκωβος Τομπάζης πυρπολεί το τουρκικό τρίκροτον», «Ο Κολοκοτρώνης», «Ο Κουτσαντώνης», «Μάρκος Μπότσαρης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αθανάσιος Διάκος», «Ο ήρως Αθανάσιος Διάκος συλλαμβάνεται υπό των Τούρκων το 1821», «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη το 1823», «Ο Μάρκος Βότσαρης, η μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, χάνι του Ρήγγα», «Ρήγας- Κοραής», «Ο Παναγιώτης Κεφάλας επί των τειχών της Τριπόλεως υψώνει την σημαίαν της ελευθερίας», «Ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαίαν της ελευθερίας το 1821», «Οι γιγαντομάχοι ήρωες Σταμάτης Νικηταράς, Ιωάννης Γκούρας και Οδυσσέας Ανδρούτσος», «Ο Χρήστος Αναγνωσταράς νικά τους Τούρκους στο Βαλτέτσι το 1821», Ο Πέτρος Μαυρομιχάλης επαναστατών την Μεσσηνίαν», είναι μερικά μόνο από τα έργα του μεγάλου αυτού ζωγράφου που εμπνεύστηκε από την Επανάσταση του 1821.

Ο Μεγαλέξανδρος, οι οπλαρχηγοί του ’21, πρόσωπα της Μυθολογίας, θεοί και ήρωες απ’ όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας, αποτελούσαν τον κόσμο του Θεόφιλου.

Ο αγαπημένος του ήρωας ήταν  ο Αθανάσιος Διάκος.

Τα έργα του τα υπέγραφε συνήθως χρησιμοποιώντας το επώνυμο της μητέρας του, ενώ το μοναδικό έργο που φέρει το κατά κόσμον όνομά του, έχει υπογραφή «Έργο Θεόφιλου Γαβριήλ Κεφαλά» και είναι μια εικόνα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο σκευοφυλάκιο του Ιερού Ναού Ταξιαρχών στις Μηλιές Πηλίου.

Ένα χρόνο μετά το θάνατο του, η τέχνη του αρχίζει να αναγνωρίζεται.  Ο Στρατής Ελευθεριάδης – γνωστός τεχνοκριτικός στο Παρίσι με το γαλλικό όνομα Τεριάν- χαρακτηρίζει τον Θεόφιλο μεγάλο έλληνα ζωγράφο: «Όταν ο Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21, οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς».

Σύντομα οργανώνεται έκθεσή του, στο Παρίσι. Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ γράφει σε άρθρο του για τον Θεόφιλο «…Είναι ζωγράφος γεννημένος από το ελληνικό τοπίο. Μέσω του Θεόφιλου, ιδού το τοπίο και οι άνθρωποι της Ελλάδας: κοκκινόχωμα, πευκότοπος και ελαιώνας, θάλασσα και βουνά των θεών, άνθρωποι που λούονται σε μια τολμηρά επικίνδυνη ηρεμία….».

Ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιάννης Τσαρούχης εκφράζονται εγκωμιαστικά για την τέχνη του και ο  Τάκης Μπαρλάς αποκαλεί τον Θεόφιλο «Παπαδιαμάντη της ζωγραφικής.»

O Οδυσσέας Ελύτης έγραψε: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και, καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. Ε, λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον κόσμο».

Στις 3 Ιουνίου 1961 ο Θεόφιλος περνά τις πύλες του Λούβρου για μία μεγάλη αναδρομική έκθεση.  Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν «σοβατζή». Το κοσμοπολίτικο Παρίσι υποδέχθηκε τον Έλληνα αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, τον «παρθένο μαθητή των αισθήσεων», ο οποίος, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «έδωσε έκφραση πλαστική στο αληθινό μας πρόσωπο.»

Ο «εν ξιφήρεις» φουστανελάς μπήκε στις αίθουσες του πιο λαμπρού μουσείου και οι Λουδοβίκοι συναντήθηκαν με τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αρετούσα. Έργα απλά, ελεύθερα, γεμάτα φως, σοφία και γλαφυρότητα, ενθουσίασαν τους επισκέπτες της έκθεσης «οι οποίοι εξεφράζοντο μετά θαυμασμού δια την πρωτοτυπίαν του ζωγράφου Θεόφιλου, που θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της λαϊκής αυτής τεχνοτροπίας».

Σήμερα, έργα του υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά μουσεία (Βαρειάς στη Μυτιλήνη και Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης στην Αθήνα), καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι ο μόνος καλλιτέχνης του οποίου ολόκληρο το έργο έχει κηρυχθεί εθνική πολιτιστική κληρονομιά.

«Τον Θεόφιλο τον παίρνω σαν ζωγράφο που με τη ζωγραφική του είπε αυτά ακριβώς που παρέλειψαν να πουν οι ανακαινιστές της ελληνικής ζωγραφικής του 19ου αιώνος, των οποίων το έμβλημα υπήρξε το “εφάμιλλον των ευρωπαϊκών”» θα γράψει. «Ο Θεόφιλος ανήκει στην αντίθετη παράταξη απ’ αυτή στην οποία ανήκουν οι δάσκαλοι, οι καθαρευουσιάνοι κι οι δημοτικιστές, οι ακαδημαϊκοί κι οι μοντέρνοι, οι συντηρητικοί κι οι εξ επαγγέλματος επαναστάτες. Είναι απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών, παρέα με τον Σολωμό, τον παγωμένο-θερμότατο Κάλβο, τον Παπαδιαμάντη, τον αναρχικό και άκρως πειθαρχημένο Καβάφη, τον τρελό Χαλεπά, κι όλους αυτούς τους φυσικά επαναστατημένους Έλληνες, τους Έλληνες των οποίων η ευλογημένη μεγαλομανία έσπασε τα κλουβιά του διδασκαλισμού. Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς ότι αιώνια θα σκανδαλίζει αυτούς που θέλησαν πάντα να βολευτούν».

Γιάννης Τσαρούχης

Μία ανάσα μόλις από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και τι καλύτερο από το να ξεφυλλίσουμε ένα βιβλίο που να αναφέρεται στα δρώμενα του 1821, μπαίνοντας ακόμα πιο ουσιαστικά στο κλίμα της Εποχής..

Στα 200+1 χρόνια υπάρχει πλέον μία τεράστια βιβλιογραφία από την οποία αλιεύουμε τίτλους και σας προτείνουμε τα ωραιότερα! Η επιλογή..δική σας!

Αδιαμφισβήτητα, ιδανικό βιβλίο για τα πολύ μικρά παιδιά, (ηλικίες 4-6), είναι «Τα Ελληνάκια». Πρόκειται για μια ιστορία εμπνευσμένη από τα κεντήματα, τα λιθόγλυπτα και τα υφαντά της λαϊκής τέχνης, που αναδημιουργεί την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Το αγαπάμε για τη «διαφορετικότητα» του λόγου που μας ταξιδεύει στο παρελθόν και μας συνδέει με την παράδοση, τη γλώσσα, τους ανθρώπους της επαναστατημένης Ελλάδας του 1821. Το λατρέψαμε για τις εικόνες του που ξεπετάχτηκαν από τα κεντήματα των κοριτσιών και γυναικών της εποχής.

Ένα βιβλίο παλιό αλλά διαχρονικό, με καταπληκτική γραφή που περιγράφει σαν σε παραμύθι την πραγματικότητα των απλών ανθρώπων και πώς τελικά αποφάσισαν να επαναστατήσουν. Δεν μας αναφέρει πραγματικά ονόματα μεγάλων ηρώων ή τι έκαναν (κάτι που μπερδεύει τα πολύ μικρά παιδιά και πολλές φορές η ιστορία αυτών των ηρώων είναι υπερβολικά τραγική γι’ αυτές τις ηλικίες).

Όταν έβγαινε βόλτα ο Αφέντης ο Αγάς, όλοι έπρεπε να σκύβουν το κεφάλι. Μπροστά πήγαινε αυτός που κράταγε το τσεκούρι, πίσω ο Αγάς και πιο πίσω αυτοί που μάζευαν τα τρόφιμα και τα χρήματα. Κι όποιος ήθελε, ας μην έδινε! Κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει. Χρόνια τώρα ο Αφέντης ο Αγάς έκανε ό,τι ήθελε. Ο Γιώργης, η Μαρία και τ’ άλλα παλικάρια του χωριού, όλο σιγοψιθύριζαν: ως εδώ και μη παρέκει… Αλλά μόνο σιγοψιθύριζαν… 

Στα links που ακολουθούν μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο σε pdf ή να παρακολουθήσετε μια εξαιρετική αφήγηση του.

Τα-ελληνάκια.pdf

-Δεν έχω πάει ακόμη στην ΣT΄ δημοτικού. Μπορώ να μάθω τι ήταν η Ελληνική Επανάσταση; Μη με κουράσεις όμως με ονόματα, ημερομηνίες και λέξεις που δεν καταλαβαίνω!
-Το δικαίωμά σου να μάθεις, να ρωτήσεις, και να επαναστατήσεις αφήνοντας κατά μέρος αυτό το βιβλίο, θα το σεβαστώ!
-Ουφ, ευτυχώς!
-Απλώς θα σου πω πώς ξεκίνησαν όλα. Πώς φτάσαμε εσύ να έχεις δικαιώματα κι εγώ να τα σέβομαι. Πώς φτάσαμε να είσαι ελεύθερος άνθρωπος σε ένα ελεύθερο κράτος.

“ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ” / Συγγραφέας: Ελένη Σβορώνου / Εικονογράφος: Χρήστος Κούρτογλου / Προτεινόμενη ηλικία: 6+

Ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης
Συγγραφέας: Μαρίζα Ντεκάστρο / Εκδόσεις: Καπόν / Επιστημονική επιμέλεια: Φ.Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Παν. Αθηνών.

Και εγένετο ο Μακρυγιάννης… για παιδιά!

Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται 24 εικόνες που αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της το 1821 μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Είναι οι εικόνες που φιλοτέχνησε ο λαϊκός ζωγράφος και αγωνιστής της Επανάστασης Δημήτριος Ζωγράφος με την καθοδήγηση του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, για να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν εκείνα τα ταραγμένα χρόνια του αγώνα για την Ανεξαρτησία.

Η Μαρίζα Ντεκάστρο, βασιζόμενη στη φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα των παιδιών, αξιοποίησε τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας —τα πρόσωπα, την τοπογραφία και τη στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και τις ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία, αλλά και τα χρώματα και την τεχνική του ζωγράφου— και σκηνοθέτησε με παιδαγωγική σπουδή είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους. Παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, οι μικροί αλλά και μεγάλοι αναγνώστες καθοδηγούνται σε μια γοητευτική αποκρυπτογράφηση και ερμηνεία του κόσμου των εικόνων του Μακρυγιάννη, ανακαλύπτοντας μικρές και μεγάλες στιγμές της Επανάστασης του 1821 και της εποχής της που δεν βρίσκουμε στα σχολικά βιβλία! Ένα αριστουργηματικό βιβλίο που δε θα πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη!

 

ΕΝΤΕΚΑ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ 1826 / Συγγραφέας: Λίλη Λαμπρέλλη / Εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου / Προτεινόμενη ηλικία: 8+/  Εκδόσεις: Πατάκη

 Ήταν μια φορά μια πλωτή πόλη με τριάντα πύργους και εφτά πύλες, χτισμένη ανάμεσα σε δυο λιμνοθάλασσες που γεννήθηκαν από δυο μεγάλους ποταμούς. Λέγαν οι παλιοί πως ο ένας, ο Εύηνος ήταν πριν από χρόνια και καιρούς ένας βασιλιάς που πνίγηκε στο ποτάμι σαν κυνηγούσε τον άρπαγα της κόρης του, μιας βασιλοπούλας που τη λέγαν Μάρπησσα. Ο άλλος, ο Αχελώος, ήτανε γιος του Ωκεανού και μιας νεράιδας, της Ναΐδας. Έπεσε και πνίγηκε στα νερά όταν κατάλαβε πως από λάθος είχε πλαγιάσει με την κόρη του. 
Με αυτά τα λόγια ξεκινά η “ιστορία” μας και μας παρασύρει στον κυκεώνα των εξελίξεων που οδήγησαν στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Μικρό χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του Μάρκου, του Γελεκτσή που σπρώχτηκε με τη βία στην ενηλικίωση εκείνες τις μέρες του Απρίλη του 1826..

 

 

1821 ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ / Δημιουργός: Σοφία Ζαραμπούκα / Εκδόσεις: Πατάκη / Προτεινόμενη ηλικία: 9+

«Η συγγραφέας πιάνει το κουβάρι από την προεπαναστατική Ελλάδα και το αφήνει να κυλήσει μέσα στο χρόνο που έχει χωρίσει σε 37 μικρά, δισέλιδα κεφάλαια, με μεστό κείμενο το οποίο καταγράφει τα σημαντικά, δίχως συναισθηματικές εξάρσεις και κορώνες έπαρσης, με μετρημένο τρόπο και προσήλωση στα γεγονότα και τον αντίκτυπό τους. Η Σοφία Ζαραμπούκα δεν εξιδανικεύει τίποτα, δεν χαϊδεύει εθνικές συνειδήσεις, δεν γίνεται περιττά περιγραφική […] Εκείνο όμως που με μάγεψε -και νομίζω θα καθηλώσει μικρούς και μεγάλους που θα δουν το βιβλίο- είναι η απίστευτη αίσθηση των σχεδίων της εικονογράφου Σοφίας Ζαραμπούκα. […] σελίδα σελίδα, μια σπάνια αποτύπωση των τοπίων της Ελλάδας, της φύσης της, των ορεινών της όγκων, των φτωχικών οικημάτων του ελλαδικού χώρου, των τόπων της μάχης, της Τριπολιτσάς, της Υψηλής Πύλης, της Μολδοβλαχίας, των νησιών. Μια σπάνια αποτύπωση προσώπων, πρωταγωνιστών και ανώνυμων, χαμένων στη μάχη, πότε πλησιάζοντας το πρόσωπό τους, πότε απομακρύνοντας τον φακό και κοιτώντας από μακριά το στάσιμό τους στο ευρύτερο τοπίο. Μια σπάνια αποτύπωση της Ιστορίας, με την ατμόσφαιρα χειροποίητων πινάκων ζωγραφικής υψηλής αισθητικής, λεπτοδουλεμένων αποχρώσεων, σκιών, εκφραστικών διατάξεων να κάνουν μια σπάνια οπτική αφήγηση που αιχμαλωτίζει το βλέμμα. Μια δημιουργός που εξακολουθεί να έχει επαφή με το καινούριο, το μοντέρνο διατηρώντας το προσωπικό της στυλ, που προσέχει μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια.» ~ Απόστολος Πάππος

21 +1 για το 1821

Συγγραφείς γράφουν

Καλλιτέχνες εικονογραφούν

Επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ / Προτεινόμενη ηλικία: 7+

Το 1821 «μίλησε» σε δημιουργούς, συγγραφείς και εικονογράφους, και τους άγγιξε: οι συγγραφείς έγραψαν φανταστικές ιστορίες με φόντο την Επανάσταση του 1821 και οι καλλιτέχνες τις εικονογράφησαν. Στο βιβλίο αυτό δεν γίνεται μάθημα Ιστορίας. Νιώθουμε την Ιστορία διαβάζοντας τα λογοτεχνικά γραπτά άξιων συγγραφέων! Και τη βλέπουμε, την Ιστορία, στις εικόνες που μας περπατούν σε μία πινακοθήκη μικρών έργων τέχνης από αγαπημένους εικονογράφους. Ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα υψηλής αισθητικής το οποίο αξίζει να διαβάσετε!

 

1821 – Ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία / Συγγραφέας:Μάρω Βασιλειάδου / Εικονογράφος: Θέντα Μιμηλάκη / Ηλικίες:10+

Ποια χρώματα είχε η επαναστατική σημαία του Ρήγα Φεραίου;
Ποιο ήταν το συνωμοτικό όνομα που έδωσε η Φιλική Εταιρεία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη;
Ποια καπετάνισσα κυβέρνησε το ιστιοφόρο «Αγαμέμνων» και ποια το «Καλομοίρα»;
Πώς γινόταν ένα σκάφος πυρπολικό και τι τραγούδησε ο στρατηγό Μακρυγιάννης στους συμπολεμιστές του μια βραδιά μέσα στην πολιορκημένη Ακρόπολη;

Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το οποίο με τις εικόνες και τους χάρτες του, μας ταξιδεύει  στην ιστορία και τη γεωγραφία για να συναντήσουμε τα πρόσωπα και τις ιδέες εκείνων που οραματίστηκαν την Ελλάδα ως ελεύθερο κράτος και κατάφεραν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Στημένο σαν ένα σύγχρονο μουσείο, συνδυάζει με επιτυχία την ακριβή ιστορική πληροφορία και τη χρονολογική διαδρομή στα γεγονότα με γοητευτικές λεπτομέρειες που λειτουργούν σαν “μπαχαρικό” για να τη νοστιμίσουν και να προκαλέσουν τον αναγνώστη να συνεχίσει να ταξιδεύει στην εποχή αλλά και στις διαφορετικές πτυχές της Επανάστασης.

Η συγγραφέας-δημοσιογράφος Μάρω Βασιλειάδου, με συνοδοιπόρους της τη Θέντα Μιμηλάκη, που έδωσε μαγευτική μορφή στο κείμενο και ζωντάνεψε πρόσωπα και καταστάσεις με την ιδιαίτερη ματιά της και τον καθηγητή Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Ηλία Κολοβό, που είχε την επιστημονική επιμέλεια, είναι υπεύθυνοι για αυτό το εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο..

 

Οι αγωνιστές του 1821 / Συγγραφέας: Αγγελική Δαρλάση / Εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου / Εκδόσεις: Μεταίχμιο / Προτεινόμενη ηλικία: 9+

Στο πρώτο βιβλίο της σειράς Οι Μεγάλοι… μικροί, η συγγραφέας μας παρουσιάζει στιγμές από την παιδική ηλικία των αγωνιστών του 1821. Επέλεξε να φωτίσει πτυχές της παιδικής ηλικίας του Κολοκοτρώνη, της Μπουμπουλίνας, της Μαυρογένους, του Κανάρη και του Καραϊσκάκη.

Μέσα από τις ιστορίες των αγωνιστών του 1821 που μας παρουσιάζει η συγγραφέας, καταγράφεται και η ζωή όλων των Ελλήνων την περίοδο που η χώρα μας στέναζε κάτω από τον ζυγό των Τούρκων. Η φτώχεια, η πείνα, οι δυσκολίες και η δίψα του έθνους για ελευθερία παρουσιάζονται έμμεσα, και τα παιδιά λαμβάνουν πληροφορίες για την τότε εποχή με τρόπο που δεν θυμίζει σχολικό μάθημα.

 

«Ήτανε μια κοπέλα απ’ τον Πόρο
που έτρεχε να προφτάξει το βαπόρο.
Μα μπρος στο Γαλατά
δεν είχε πια λεφτά
και γύρισε πίσω στον Πόρο.”

Γ.Σ.

Σας αρέσει αυτό το ποιηματάκι; Ξέρετε πώς ονομάζεται και ποιός είναι ο πρώτος ποιητής στην Ελλάδα που αποπειράθηκε να γράψει αυτού του είδους τα ποιήματα;
Oνομάζονται λίμερικ (limerick) και είναι ποιήματα σύντομα, σατιρικά ή απλώς κωμικά, “δίχως νόημα”. Ξακουστά είναι εκείνα του Έντουαρντ Λιρ (Edward Lear), που το 1864 δημοσίευσε μια ποιητική συλλογή με λίμερικ, με τον τίτλο «The book of nonsense.”

Ο Ληρ ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με το να γράψει κάτι για παιδιά. Τότε που κανεις δεν ασχολιόταν με αυτά και που όποιος συσχετιζόταν μαζί τους, έπρεπε να είναι σοβαρός, να τα διδάσκει και να τα μαθαίνει να σέβονται και να υπακούν.

Αντίθετα με την εποχή, λοιπόν, ο Ληρ έγραψε παιχνιδιάρικα και αστεία ενώ στις θεματικές τους κύριο ρόλο έχουν ενήλικες ήρωες που διακρίνονται για τη χαζομάρα τους, όπως η νέα με τη μύτη που έφτανε στο απέναντι σπίτι ή η γιαγιούλα που έκανε μια σβούρα – υπόκλιση και βιδώθηκε στο χώμα.

Κάθε ποίημα είναι πεντάστιχο και αστείο και συνοδεύεται από μια καρικατούρα. Όλα τους αυτοτελή, να περιγράφουν μια μικρή υπερρεαλιστική ιστορία, με ήρωες που κάνουν χαζά και εξωπραγματικά πράγματα.

Τον Λιρ τον μιμήθηκαν μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Σουίνμπερν, ο Τένυσον, ο Κίπλινγκ, αλλά μάλλον δεν μπόρεσαν να τον φτάσουν!

Να ένα λίμερικ του Λιρ :

«Υπήρχε ένας γέρος στο έλος
από τη φύση του ήταν ασήμαντος κι ανέμελος
καθισμένος σ’ ένα πετραδάκι
τραγουδούσε δημοτικά σ’ ένα βατραχάκι
αυτός ο διδακτικός γέρος στο έλος.”

Στην Ελλάδα, ο πρώτος που αποπειράθηκε να γράψει λίμερικ ήταν ο Γιώργος Σεφέρης! Μάλιστα, πήγε να αποδώσει τον όρο στα ελληνικά με τη λέξη “ληρολόγημα”, συνδυάζοντας το όνομα του Λιρ με τη λέξη “λήρος”, που σημαίνει τρελή κουβέντα, ασυνάρτητα λόγια. Η συλλογή από αυτά τα λίμερικ περιλαμβάνονται στο βιβλίο του με τίτλο «Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά.”

Θέλετε να προσπαθήσετε και εσείς να γράψετε το δικό σας λίμερικ; Δεν είναι δύσκολο! Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη! Τα παιδιά στο Δημοτικό έχουν γράψει αριστουργήματα!