ΓΡΑΦΕΙ: Η ΙΩΑΝΝΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ-ΔΟΥΚΟΥΜΕ
Τὸ μεσημέρι τῆς Παρασκευῆς 18 Ὀκτωβρίου ὁρισμένοι μαθητὲς προτίμησαν μετὰ τὸ πέρας τῶν μαθημάτων ἀντὶ νὰ ἐπιστρέψουν σπίτι τους νὰ παραμείνουν στὴν αἴθουσα μαθηματικῶν τοῦ 2ου Πρότυπου Πειραματικοῦ Γενικοῦ Λυκείου Ἀθηνῶν προκειμένου νὰ παρακολουθήσουν τὴν πρώτη διάλεξη γιὰ τὸ σχολικὸ ἔτος 2013-2014 στὰ πλαίσια τοῦ ὁμίλου «Μαθηματικὰ καὶ Λογοτεχνία»· τὴ διάλεξη τοῦ ὑποδιευθυντὴ καὶ φιλολόγου τοῦ σχολείου μας κ. Ἀλέξανδρου Καραφωτιᾶ. Σκοπὸς τῆς διάλεξης αὐτῆς ἦταν οἱ μαθητὲς ποὺ συμμετέχουν στὸν ὅμιλο νὰ εἰσαχθοῦν στὸ ἱστορικὸ πλαίσιο τοῦ βιβλίου «Τὸ μαθηματικὸ γονίδιο τῶν Ὄιλερ καὶ Μπερνούλι», πάνω στὸ ὁποῖο θὰ ἐργαστοῦν φέτος.
Ἀρχικὰ ὁ κ. Καραφωτιᾶς μᾶς μίλησε γιὰ τὴν πολιτικὴ σκέψη κατὰ τὸν 16ο αἰώνα μέσω καθοδηγητικῶν ἐρωτήσεων πρὸς τὸ ἀκροατήριο. Χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι τὴν ἐποχὴ ἐκείνη προέκυψε ἡ ἔννοια τοῦ μακιαβελισμοῦ ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖται μέχρι καὶ σήμερα. Εἰσηγητής της ὑπῆρξε ὁ Ἰταλὸς πολιτικὸς στοχαστὴς N. Machiavelli ὁ ὁποῖος στὴν πολιτικὴ πραγματεία του «Ὁ Ἡγεμόνας» ὑποστηρίζει τὴν ἄποψη ὅτι ὅποιος ἡγεμονεύει πρέπει νὰ εἶναι πανοῦργος, μπορεῖ νὰ ἀθετεῖ τὸν λόγο του, μπορεῖ γιὰ χάρη τοῦ σκοποῦ νὰ ἀδιαφορεῖ γιὰ τὴν ἀτομικὴ ἠθική. Οὐσιαστικὰ αὐτὸ ποὺ κάνει ὁ Machiavelli εἶναι νὰ διατίθεται νὰ δικαιολογήσει τὴ χρήση κάθε μέσου γιὰ τὴν ἀνεξαρτητοποίηση τῆς Ἰταλίας. Ἀνάλογη ἦταν καὶ ἡ θέση τοῦ Jean Bodin ὁ ὁποῖος προτιμώντας τὴν τυραννία ἀπὸ τὴν ἀναρχία ἔκρινε ὅτι ὁ μονάρχης μπορεῖ νὰ ἀσκεῖ τὴν ἐξουσία ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν συγκατάθεση ἢ μὴ τῶν ὑπηκόων του.
Στὴ συνέχεια, ὁ κ.Καραφωτιᾶς μᾶς εἶπε γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν καὶ τὴ θρησκευτικὴ μεταῤῥύθμιση. Τὴν περίοδο ἐκείνη ἐκδίδεται τὸ Περὶ τῆς Κινήσεως τῶν Οὐρανίων Σωμάτων τοῦ Κοπέρνικου στὸ ὁποῖο διατυπώνεται τὸ ἡλιοκεντρικὸ μοντέλο καὶ τοποθετεῖται ὁ Ἥλιος καὶ ὄχι ἡ Γῆ στὸ κέντρο τοῦ σύμπαντος. Στὴ θρησκευτικὴ μεταῤῥύθμιση πρωτοστάτησε ἡ Ἀγγλία. Ἀκουλούθησαν ἡ Γαλλία καὶ ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες. Κατ’ἀυτὸν τὸν τρόπο ἀναπτύσσεται σταδιακὰ ἡ ἐθνικὴ συνείδηση καὶ ἡ μοναρχία εἰς βάρος τῆς Ῥωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ παράδειγμα, ὁ καλβινισμός, ὅπου ἐπικράτησε, συνέβαλε στὴν ἀνάπτυξη τοῦ κοινοβουλευτικοῦ πολιτεύματος καὶ τοῦ κεφαλαιοκρατικοῦ συστήματος, καθὼς διακρινόταν ἀπὸ δημοκρατικὸ πνεῦμα καὶ ὑποστήριζε τὴν ἐλευθερία τῆς ἀτομικῆς δραστηριότητας. Ἡ Ὁλλανδία, ἡ Ἀγγλία καὶ οἱ Η.Π.Α πρωτοστάτησαν στὶς πολιτειακὲς μεταβολές, σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς καθολικὲς Γαλλία, Ἱσπανία καὶ ἰταλία, οἱ ὁποῖες παρουσίασαν σημαντικὴ στέρηση.
Ἀργότερα, οἱ παρευρισκόμενοι εἶχαν τὴν εὐκαιρία νὰ μάθουν γιὰ κάποιους ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους πολέμους κατὰ τὸν 16ο αἰώνα οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ὁποίους ντύθηκαν μὲ θρησκευτικὰ προσχήματα. Κατὰ τὸν 16ο καὶ 17ο αἰώνα εἴχαμε τὴν ἐμπορικὴ ἐπανάσταση τῆς ὁποίας μερικὰ ἀπὸ τὰ βασικὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα ἦταν ἡ ἀνάπτυξη τοῦ τραπεζικοῦ συστήματος, ἡ ἀνάπτυξη τῆς μεταλλουργίας, ἡ παρακμὴ τῶν συντεχνιῶν καὶ ἡ ἀποδοτικότερη χρηματικὴ οἰκονομία. Οἱ οἰκιακὲς βιοτεχνίες συνενώνονται σὲ βιομηχανικὲς ἐπιχειρήσεις. Στὸν τομέα τῆς ὑφαντουργίας ὤθηση ἔδωσε ὁ νόμος γιὰ τὶς περιφράξεις χάρη στὸν ὁποῖο τὸ μαλλί, ποὺ ἦταν ἡ ἀπαραίτητη πρώτη ὕλη, αὐξήθηκε καὶ οἱ χωρικοὶ ποὺ ἔμειναν χωρὶς γῆ πρόσφεραν φθηνὴ ἐργασία στὶς βιομηχανίες.
Ἐπιπλέον, τὸ ἀκροατήριο πληροφορήθηκε γιὰ τὸν τρόπο διακυβέρνησης τῶν μοναρχῶν τῆς ἐποχῆς οἱ ὁποῖοι ἔπρεπε νὰ δικαιολόγησουν τὴν πολιτική τους σὲ χιλιάδες ἀνθρώπους πρὶν τὴν ἐφαρμόσουν. Ὁ κ.Καραφωτιᾶς μᾶς μίλησε ἀκόμη γιὰ τὴν ἔνδοξη ἐπανάσταση τοῦ 1688-1689 κατὰ τὴν ὁποία κατοχυρώθηκαν τὰ θεμελιώδη δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου. Ὅσον ἀφορᾶ τὴ Γαλλία ἐπὶ Ἐῤῥίκου Ε’ καθιερώνεται ἡ θρησκευτικὴ ἐλευθερία. Τέλος, κατὰ τὴν περίοδο ἐκείνη διαμορφώνονται οἱ ἀπαρχὲς τοῦ σύγχρονου κράτους μὲ τὴν χρήση τῆς διπλωματίας καὶ τῆς κατασκοπείας ὡς ὑποκατάστατο πολέμου, τὸ δικαίωμα ἄσκησης ἐσωτερικῆς καὶ ἐξωτερικῆς πολιτικῆς, τὴν νομικὴ ἰσότητα ὅλων τῶν κρατῶν καὶ τὴν ὑπακοὴ σὲ νόμους διεθνοῦς δικαίου.
Ἀναμφίβολα ἐπρόκειτο γιὰ μία ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρουσα διάλεξη ποὺ προσέφερε στὸ κοινὸ πολλὲς νέες γνώσεις φωτίζοντας σκοτεινὰ σημεῖα, ποὺ ἔκανε τὸ ἀκροατήριο νὰ δεῖ μὲ μεγαλύτερο ἐνδιαφέρον τὴν ἱστορία καὶ ποὺ ἔδειξε ὅτι πολλὰ πράγματα δὲν εἶναι ὅπως φαίνεται νὰ εἶναι.
