Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
[το γονιδίωμα του ανθρώπου της Ντενίσοβα αποκαλύπτει τις μεταβολές που «έφτιαξαν» τον Homo sapiens]
Αντίγραφο του τμήματος του οστού του μικρού δάχτυλου του κοριτσιού της Ντενίσοβα που μελετήθηκε από τους επιστήμονες.
Ένα κορίτσι που έζησε πριν από 50000 χρόνια σε μια σπηλιά της Σιβηρίας αποκαλύπτει άγνωστα ως τώρα μυστικά για το παρελθόν μας. Ανασυνθέτοντας από το DNA του το γονιδίωμα του ανθρώπου της Ντενίσοβα, ενός από τους στενότερους συγγενείς μας, οι επιστήμονες άντλησαν πολύτιμες πληροφορίες για τις γενετικές μεταβολές που οδήγησαν στο σύγχρονο άνθρωπο.
Η ανασύνθεση του γονιδιώματος, η οποία έγινε από ερευνητές του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ με τη χρήση μιας πρωτοποριακής τεχνικής, είναι η λεπτομερέστερη που έχει επιτευχθεί ως σήμερα επιτρέποντας για πρώτη φορά μια εις βάθος σύγκριση αρχαίου DNA με το δικό μας.
Πριν από μερικά χρόνια ένας Ρώσος επιστήμονας έστειλε στον Σβάντε Πάαμπο του ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ στη Λειψία έναν φρονιμίτη και ένα τμήμα οστού του μικρού δάχτυλου που είχαν ανακαλυφθεί σε ένα σπήλαιο στη Ντενίσοβα της Σιβηρίας, θεωρώντας ότι ανήκαν σε κάποιον από τους σύγχρονους ανθρώπους.
Οι πρώτες αναλύσεις του DNA των δειγμάτων που ολοκληρώθηκαν το 2010 αποκάλυψαν ωστόσο ότι δεν ανήκαν στο Homo sapiens αλλά σε ένα άγνωστο είδος. Ο άνθρωπος της Ντενίσοβα όπως ονομάστηκε από το σπήλαιο στο οποίο είχε εντοπισθεί, παρουσίαζε πολλές ομοιότητες με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ και το σύγχρονο άνθρωπο, αλλά και κάποια χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούσαν και από τους δύο.
Προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα από την εξέταση του απροσδόκητου στενού συγγενή μας οι ερευνητές του ινστιτούτου Μαξ Πλανκ εφάρμοσαν μια νέα τεχνική, η οποία «χωρίζει» την έλικα του DNA στα δύο, επιτρέποντας την ανάλυση του κάθε σκέλους της ξεχωριστά. Με τον τρόπο αυτό κατόρθωσαν να παράγουν για πρώτη φορά μια αλληλουχία αρχαίου γονιδιώματος εξαιρετικής ποιότητας- ανάλογης σχεδόν με αυτήν που επιτυγχάνεται από τις αναλύσεις των σύγχρονων ανθρώπινων γονιδιωμάτων.
Έτσι, όπως αναφέρουν στη μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Science» είναι για πρώτη φορά σε θέση να δώσουν μια λεπτομερέστατη περιγραφή ενός πανάρχαιου προγόνου μας μόνο και μόνο από ένα κομματάκι οστού από το μικρό δαχτυλάκι του. Όπως δείχνουν τα γονίδιά του, το κορίτσι της Ντενίσοβα είχε καστανά μάτια και μαλλιά και «σταρένια» επιδερμίδα.
Οι επιστήμονες συνέκριναν επίσης το γονιδίωμα του κοριτσιού της Ντενίσοβα με το γονιδίωμα του Νεάντερταλ και 11 σύγχρονων ανθρώπων από διάφορες περιοχές του πλανήτη, προκειμένου να καταγράψουν τις γενετικές μεταβολές που συντελέστηκαν στο είδος μας αποχωριστήκαμε από τον σιβηριανό πρόγονό μας.
Η σύγκριση οδήγησε σε έναν «σχεδόν πλήρ绨κατάλογο με περίπου 100.000 τροποποιήσεις. Κάποιες από αυτές αφορούν τα γονίδια που σχετίζονται με τη λειτουργία του εγκεφάλου, άλλες ενδέχεται να σχετίζονται με τη μορφολογία του δέρματος, των ματιών και των δοντιών.
«Αυτή είναι η γενετική συνταγή για να γίνεις σύγχρονος άνθρωπος» δήλωσε ο κ. Πάαβο, μιλώντας στο ειδησεογραφικό τμήμα του «Science».
Όπως υπολόγισαν οι επιστήμονες με βάση τις μεταλλάξεις, ο σύγχρονος άνθρωπος αποχωρίστηκε από τον άνθρωπο της Ντενίσοβα πριν από 170.000 με 700.000 χρόνια, αλλά εξακολούθησαν να συνυπάρχουν για πολλές δεκάδες χιλιετίες ώσπου το δεύτερο να εξαφανιστεί, πιθανώς πριν από 30.000 χρόνια. Το ανθρώπινο είδος που εντοπίστηκε στο σπήλαιο της Σιβηρίας είχε αποχωριστεί μαζί με τον Νεάντερταλ από το ίδιο είδος το οποίο είχε ήδη «βγει» από την Αφρική.
Η μικρή γενετική ποικιλομορφία του γονιδιώματος του ανθρώπου της Ντενίσοβα υποδηλώνει ότι, αν και εξαπλώθηκε σε αρκετή έκταση, το είδος δεν αυξήθηκε σε μεγάλους πληθυσμούς. Οι ερευνητές ανίχνευσαν γενετικό υλικό του σε ποσοστό 3% στους σύγχρονους κατοίκους νησιών της Νοτιοανατολικής Ασίας (περίπου 3%) καθώς και, σε μικρότερο ποσοστό, της ηπειρωτικής Κίνας.
Ένα παράδοξο εύρημα της μελέτης είναι πάντως ότι οι σύγχρονοι Ανατολικο-ασιάτες φέρουν σε μεγαλύτερο ποσοστό DNA του Νεάντερταλ από τους σύγχρονους Ευρωπαίους, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα απολιθώματα Νεάντερταλ έχουν βρεθεί στην Ευρώπη.
