Η 21η Μαρτίου, η πρώτη μέρα της Άνοιξης, όπου το φως κερδίζει το σκοτάδι και η αισιοδοξία αφήνει πίσω της το πένθος, είναι η Παγκόσμια ημέρα της Ποίησης. Η ιστορία της ξεκινά από την Ελλάδα. Το 1997 ο ποιητής Μιχάλης Μήτρας της “συγκεκριμένης” της “οπτικής” ποίησης- πρότεινε στην Εταιρεία Συγγραφέων να γιορτάζεται η ημέρα της Ποίησης. Και ο Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης στην UNESCO, πρότεινε η 21η Μαρτίου η ημέρα να κηρυχτεί η Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης. Στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, τον Οκτώβρη του 1999, η 21η Μαρτίου κηρύχτηκε η Παγκόσμια μέρα της Ποίησης. Να και το σκεπτικό της απόφασης:
«Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ, ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη, αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της. Οι πολύ δημοφιλείς ποιητικές αναγνώσεις μπορεί να συμβάλουν σε μια επιστροφή στην προφορικότητα και στην κοινωνικοποίηση του ζωντανού θεάματος και οι εορτασμοί μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για την ενίσχυση των δεσμών της ποίησης με τις άλλες τέχνες και τη φιλοσοφία, ώστε να επαναπροσδιοριστεί η φράση του Ντελακρουά “Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση”»…
Το σχολείο μας συμμετείχε σε αυτή τη γιορτή της ποίησης με χαϊκού, δημιουργία των μαθητών μας, σε μια σύμπραξη με το 5ο Δημοτικό Σχολείο -Πειραματικό αποδεικνύοντας πως η ποίηση αφορά όλες τις ηλικίες και πως όλοι μπορούν να γίνουν ποιητές, αρκεί να αφήσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία να τους καθοδηγήσουν μέσα από τις λέξεις.
Τα χαϊκού (δηλαδή αστείος στίχος) αποτελούν μια ιαπωνική ποιητική φόρμα που περιλαμβάνει τη συντομότερη μορφή ποιήματος παγκοσμίως. Διαρκούν όσο κρατάει μια ανάσα.
Ένα ποίημα χαϊκού αποτελείται συνολικά απο 17 συλλαβές, οι οποίες χωρίζονται σε 5-7-5 συλλαβές διατεταγμένες σε 1 ή σε 3 στίχους.
Αυτό που σήμερα ονομάζεται “κλασικό χαϊκού” έχει τις ρίζες του στην ιαπωνική παράδοση του 16ο αιώνα, στην αρχή της περιόδου “Εντό”. Οι ιδιαιτερότητες της περιόδου αυτής δημιούργησαν την αίσθηση ενός “κλειστού κόσμου”, δεδομένου ότι η ιαπωνική κοινωνία καθοριζόταν από φεουδαρχικό σύστημα και είχε “κόψει” κάθε επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο, πράγμα που την οδήγησε να αναδιπλωθεί στον εαυτό της.
Αυτό το αυστηρά καθορισμένο πλαίσιο αξιών και συμβόλων έδωσε τόσο σε ποιητές όσο και σε ακροατές ένα οριοθετημένο πλαίσιο αναφοράς, με αποτέλεσμα να διατηρηθούν το περιεχόμενο και η μορφή του χαϊκού αναλλοίωτα στο χρόνο. Η εξέλιξη του μικρού ιαπωνικού ποιήματος επηρεάστηκε καθοριστικά από τη σκέψη του ταοϊσμού και του ζεν βουδισμού, εκφράζοντας συχνά το “αμετάβλητο μέσα στην κίνηση”.
Στο χαϊκού γίνεται προσπάθεια να συλληφθεί η ρευστότητα και η προσωρινότητα της στιγμής, προκειμένου αυτή να διατηρηθεί αναλλοίωτη στην αιωνιότητα. Επειδή, όμως, οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγράψουν την ολότητα μιας στιγμιαίας εμπειρίας, ο ποιητής του χαϊκού περιγράφει νοερά μια ιδέα, αφήνοντας τη φαντασία του αναγνώστη να τη συμπληρώσει, όπως εκείνος νομίζει.
Τα χαϊκού, αναφέρονται σε μια εποχή του χρόνου, πράγμα που καθορίζεται από τη χρήση μιας εποχιακής λέξης (Κίγκο), δίνοντας κάθε φορά ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο αναφοράς (Ανθισμένες κερασιές, ιτιές, άνοιξη, αηδόνια, , καλοκαίρι, φθινόπωρο, κόκκινα φύλλα, παγετός, χαλάζι, κρίνα), όπως το χαϊκού του Satomura Soha: (;-1602)
“πού να βρω ένα πινέλο
να ζωγραφίζει τα άνθη της δαμασκηνιάς
με όλο τους το άρωμα!”
ή περιγράφουν μια στιγμή του χρόνου, δημιουργούν μια εικόνα αποκαλύπτοντας πώς νιώθει ο δημιουργός του.
όπως αυτό του Kobayashi Issa: (1763-1827)
“Ζούμε σκαρφαλωμένοι στη σκεπή
της κόλασης για να δούμε τα λουλούδια
Παραδοσιακά, ένα χαϊκού πρέπει να διαρκεί και να διαβάζεται όσο κρατάει μια αναπνοή.
Στην ελληνική ποιητική παράδοση ο Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) έχει γράψει Χαϊκού όπως τα παρακάτω:
Στάξε στη λίμνη
μόνο μια στάλα κρασί
και σβήνει ο ήλιος.
Στον κάμπο ούτ’ ένα
τετράφυλλο τριφύλλι·
ποιός φταίει απ’ τους τρεις;
Στον Κήπο του Μουσείου
Άδειες καρέκλες
τ’ αγάλματα γυρίσαν
στ’ άλλο μουσείο.
Τιμώντας την παραπάνω παράδοση οι μαθητές και μαθήτριες της ομάδας Γαλλοφωνίας του σχολείου μας διάβασαν τα χαϊκού που δημιούργησαν και τα οποία βραβεύονται στο διαγωνισμό ποίησης από το 2018 έως σήμερα
Τα χαϊκού μας από το 2018-2022
L’amour et la haine
Provoquent la paix et la guerre
Le Bien et le Mal (2018-2019)
Quand je t’ ai vu rire ….
comme une étoile qui brille
partout dans le ciel
( 2021-2022, Chionaki Iphigénie)
Τα χαϊκού μας το 2022-2023
Ciel où je nage
prend mon esprit loin d’ici
illumine autres mondes ( Chionaki Iphigénie)
Dans ma chambre fermée
– mon refuge – je suis seule
seule et mes pensées ( Eugénie Takou)
Printemps arrivé
les couleurs dans notre cœur changent
nous, pleins de joie
( Lambrini Christodoulou, Chara Seïtaï)
Chaque jour en hiver
le ciel est nuageux
les vacances approchent ( Tserpidis Yiannis, Tsaggarakis Nikos)
Grèce, le soleil,
la mer toute bleue nous appellent
l’été devant nous (Tsoulouvi Ariadni, Siakas Vangelis, Stanitsas Fanis)
Mon jardin en fleurs
un paradis éternel
attend la pluie
(Smaragda Polyzoïdou)
Και για το 2023- 2024 το βραβευμένο χαικού
Le harfang des rêves
diamand calme de l’hiver
brille nos esprits
( Πασχαλίδου Δανάη -Πολυχρονίδης Δημήτρης)
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την απαγγελία του ποιήματος Déjeuner du matin του Jacques Prevert
Il a mis le café
dans la tasse
il a mis le lait
dans la tasse de café
il a mis le sucre
dans le café au lait
avec la petite cuiller
il a tourné
il a bu le café au lait
et il a reposé la tasse
sans me parler il a allumé
une cigarette
il a fait des ronds
avec la fumée
il a mis les cendres
dans le cendrier
sans me parler
sans me regarder.
Il s’est levé
il a mis
son chapeau sur sa tête
il a mis son manteau de pluie
parce qu’il pleuvait
et il est parti
sous la pluie
sans une parole
sans me regarder.
Et moi, j’ai pris
ma tête dans mes mains
και το τραγούδι του Yves Montand σε ποίησή του Jacques Prevert
Τέλος, το αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης έκλεισε με περιήγηση στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και γνωριμία των μαθητών-τριών με βιβλία ποιητών υπενθυμίζοντάς μας τα λόγια του Τάσου Λειβαδίτη
Ποίηση είναι η νοσταλγία μας για κάτι ακαθόριστο που ζήσαμε κάποτε μες στο όνειρο.
