Οι εγκλίσεις των ρημάτων

Είναι οι μορφές που παίρνει το ρήμα για να εκφράσει τη διάθεση ή τη γνώμη του ομιλητή:

βεβαιότητα, επιθυμία, προσταγή.

Οι εγκλίσεις είναι τρεις:

Οριστική – Υποτακτική – Προστακτική

Οριστική:

• Παρουσιάζει μια πράξη ως πραγματική και   βέβαιη .
• Έχει όλους τους χρόνους.
• Παίρνει άρνηση δεν.

Το μάθημα τελείωσε.

Το μάθημα τελειώνει σε λίγο.

Δεν τελείωσε το μάθημα.

• Φανερώνει κάτι που επιθυμούμε ή περιμένουμε να γίνει.
• Έχει : Εξακολουθητική (Ενεστώτα)* :
  να γράφω – να γράφομαι

  – Συνοπτική (Αορίστου):
να γράψω – να γραφτώ

  – Συντελεσμένη (Παρακείμενου):
να έχω γράψει – να έχω γραφτεί

• Παίρνει άρνηση μη(ν).
• Σχηματίζεται βάζοντας μπροστά από το ρήμα ένα από τα μόρια  ας, να ή κάποιον από τους συνδέσμους για να, όταν, πριν, άμα ή το αρνητικό μόριο μη(ν).

Οι μαθητές ας μαζευτούν στην αυλή.

Αν βρω λίγο  χρόνο, θα ζωγραφίσω.

Αν δεν έχει συγκοινωνία, να μην ξεκινήσει να έρθει.

    Προστακτική:

• Φανερώνει προσταγή, επιθυμία, ευχή.
• Σχηματίζεται μόνο στο 2ο  πρόσωπο ενικού και πληθυντικού (εσύ – εσείς)
• Έχει  – Εξακολουθητική (Ενεστώτα): γράφε, γράφετε – (γράφου), γράφετε
•   – Συνοπτική (Αορίστου): γράψε, γράψτε – γράψου, γραφτείτε
•  – Συντελεσμένη (Παρακείμενου σπάνια): έχε γραμμένο, έχετε γραμμένο
•  Δεν έχει άρνηση **. Σε περίπτωση που θέλουμε να «προστάξουμε», να ζητήσουμε από κάποιον να μην κάνει κάτι (να δηλώσουμε αρνητικό νόημα), την προστακτική αντικαθιστά η υποτακτική (με άρνηση μη[ν]).

Ανοίξτε τα παράθυρα.  (προσταγή)

Σύρε, παιδί μου, στο καλό.  (ευχή)

Μη φωνάζετε έτσι.  (απαγόρευση – υποτακτική)

*Στο νέο βιβλίο Γραμματικής της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού η υποτακτική (και η Προστακτική) θεωρούνται άχρονες εγκλίσεις (σε αντίθεση με τις παλιότερες γραμματικές π.χ Τριανταφυλλίδη).

Έτσι η Υποτακτική Ενεστώτα αναφέρεται ως εξακολουθητική , του Αορίστου ως Συνοπτική και του Παρακειμένου ως Συντελεσμένη.

**Η προστακτική ΔΕΝ έχει ΑΡΝΗΣΗ!!! Με την άρνηση γίνεται αυτομάτως υποτακτική.