Νέα παιδεία – Νέο σχολείο

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΧΙΖΑ*
Όποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με την εκπαιδευτική πραγματικότητα -είτε για να δρομολογήσει αλλαγές, είτε για να τοποθετηθεί κριτικά απέναντί τους- θα χρειαστεί να συνεκτιμήσει τα τεκταινόμενα σε δυο αλληλοσυνδεόμενα πεδία. Στο πεδίο της ανθρώπινης πράξης, απ’ όπου αναδύονται οι κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής.1 Στο πεδίο της ανθρώπινης σκέψης, όπου απαντώνται τα κρίσιμα ερωτήματα για το «τι είναι γνώση, πώς θεμελιώνεται, οικοδομείται και αξιοποιείται από την κοινωνία». Μόνο έτσι, θα φέρει στο προσκήνιο το σύγχρονο «σκεπτόμενο πράττειν»2 και τη σχέση της εκπαιδευτικής πραγματικότητας με τη σύγχρονη παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Για τη σύγχρονη πραγματικότητα, θα λέγαμε, ότι χαρακτηρίζεται από τον ξέφρενο ανταγωνισμό για τον έλεγχο και την εκμετάλλευση των πόρων -φυσικών και ανθρώπινων-, με πρόταγμα την ορθολογικότητα σκοπών-μέσων, με συνεργούς τις πολιτικο-οικονομικές δομές εξουσίας και με συνέπειες τις κοινωνικές ανισότητες, τα μεταναστευτικά ρεύματα και την οικολογική κρίση.

Ενώ, για τις παιδαγωγικές ιδέες και τις θεωρίες που κατευθύνουν τη σχολική αγωγή, θα λέγαμε, ότι –παρά τα όποια μεθοδολογικά ανοίγματα στη διαθεματικότητα και τα σχέδια εργασίας- δεν παύουν να εγγράφονται στην αναλυτική σκέψη που θεμελιώνεται ορθολογιστικά.3 Και, με αυτήν την έννοια, προετοιμάζουν τους νέους να δεχτούν άκριτα τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά τους.

Αναζητώντας, λοιπόν, το μίτο που θα μπορούσε να μας οδηγήσει στη «Νέα Παιδεία» και στο «Νέο Σχολείο», δεν θα μπορούσαμε παρά να τον σκιαγραφήσουμε ως μια «άλλου τύπου» σκέψη, η οποία θα μπορούσε να ενεργοποιήσει διαφορετικές πράξεις. Μια σκέψη που θα προσεγγίζει κριτικά τις κρατικές δραστηριότητες και -πίσω από αυτές- τις ομάδες που ελέγχουν και κατευθύνουν την κρατική εξουσία και δεν θα αναλώνεται στο να κατατέμνει τον κόσμο και αδυνατώντας να συνθέσει τα σκόρπια μέρη του.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ…