Εκπαιδευτική ημερίδα στο 9ο -12ο Δ. Σ. Κοζάνης την Πέμπτη 7η Σεπτεμβρίου 2017, οργανωμένη από τον γράφοντα.
Το πρόγραμμά της έχει ως εξής:
09.30΄ – 09.50΄ Χαιρετισμοί προσκεκλημένων
09.50΄- 10.00΄ Επί του τίτλου περίγραμμα Θανάσης Καλλιανιώτης (κείμενο – οπτική παρουσίαση)
10.00΄ – 10.20΄ Η γεωγραφία των «άλλων» και οι «άλλοι». Προσεγγίζοντας την Ευρύτερη Μέση Ανατολή εντός της σχολικής τάξης Ανδρέας Αθανασιάδης (οπτική παρουσίαση)
10.20΄ – 10.30΄ Διάλογος
10.30΄ – 10.50΄ Αναπαραστάσεις εθνικής ταυτότητας και διομαδικές σχέσεις: Το παράδειγμα της Γεωγραφίας Ε’ Δημοτικού Νίκος Μανώλας (οπτική παρουσίαση)
10.50΄ – 11.00΄ Διάλογος
11.00΄ – 11.20΄ Διάλειμμα
11.20΄ – 11.40΄ Οι συναρτήσεις του μαθήματος της Γεωγραφίας: το παράδειγμα της Κοζάνης Κώστας Παυλός (οπτική παρουσίαση)
11.40΄ – 11.50΄ Διάλογος
11.50΄- 12.10΄ Το ηλιακό μας σύστημα και οι παράξενοι κόσμοι του: Ένα διδακτικό σενάριο για την ανακάλυψή του Ανδρομάχη Γεροκώστα (οπτική παρουσίαση)
12.10΄ – 12.20΄ Διάλογος
12.20΄ – 12.40΄Ο μετασχηματισμός του φυσικού τοπίου στην περιοχή Κοζάνης Θανάσης Καλλιανιώτης (κείμενο – οπτική παρουσίαση)
12.40΄ – 13.15΄ Γενική επισκόπηση
Προεδρείο: Χαρά Καλλιανίδου
Βιογραφικά εισηγητών και περιλήψεις
ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ
Γεννήθηκε το 1963 στην Ποντοκώμη Εορδαίας. Σπούδασε μαθηματικά και παιδαγωγικά και υπηρετεί ως δάσκαλος στο Δημ. Σχολείο Ποντοκώμης. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης στην «Ιστορία, Τοπική Ιστορία: Έρευνα και Διδακτική», στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (έδρα Φλώρινα) του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Έχει γράψει τρία βιβλία (το τρίτο υπό έκδοση), έχει λάβει μέρος -ως εισηγητής- σε ιστορικά συνέδρια και -ως επιμορφωτής- σε εκπαιδευτικές ημερίδες, ενώ μέρος των εργασιών του είναι δημοσιοποιημένο σε συλλογικούς τόμους, σε περιοδικά και στο διαδίκτυο.
Είναι δεδομένη η έξαρση μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών τα τελευταία χρόνια κυρίως από χώρες της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι αντιδράσεις συγκεκριμένων χωρών και η θέση της Ελλάδας «στα σύνορα δύο κόσμων» εγκλωβίζουν πληθώρα προσφύγων εντός της ελληνικής επικράτειας.
Ποιοι είναι αυτοί οι «άλλοι» που έρχονται να πληθύνουν τον ήδη αυξημένο αριθμό αλλοδαπών που διαβιούν εντός της χώρας μας;
Γιατί εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους; Τι ιδεολογικό, πολιτικό ή θρησκευτικό φορτίο φέρουν μαζί τους; Τι κίνδυνος υπάρχει; Εμφαίνονται λύσεις στην περιοχή (Μέσης Ανατολής), που ενδεχομένως θα αμβλύνουν το φαινόμενο;
Η προσπάθεια προσέγγισης απαντήσεων στα παραπάνω ερωτήματα αποτελεί τον κύριο στόχο της ανακοίνωσης, καθώς σε πολλά σχολεία μας και στις γειτονιές μας ενδεχομένως να βρεθούμε με αυτούς τους «άλλους» και τα παιδιά τους. Για να μπορέσουμε λοιπόν να διαχειριστούμε με αξιοπρεπή και ανθρώπινο τρόπο το δράμα αυτών των συνανθρώπων μας, μέχρι (αν και πότε) να δοθούν πολιτικές λύσεις και διέξοδοι στο πρόβλημά τους, πρόβλημα πλέον και της χώρας μας, οφείλουμε να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη θέση τους.
Αυτή μας η προσπάθεια θα μπορούσε να έχει ως προέκταση την οργάνωση ενός project εντός της τάξης μας, όπου διαθεματικά (συμπλέκοντας ενότητες Γεωγραφίας, Θρησκευτικών, Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής), εμείς και οι μαθητές μας, θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε τον «άλλο», σύνοικό μας πλέον, όχι με το δέος ενός άγνωστου και παράξενου, παρανόμως εισερχόμενου μετανάστη-πρόσφυγα, αλλά με τον ιδιαίτερο σεβασμό προς έναν ταλαιπωρημένο και δυστυχή πολίτη του κόσμου που εγκαταλείπει -χωρίς να έχει πολλές επιλογές- τη χώρα του, επιλέγοντας την προσωπική του Οδύσσεια από τον ενδεχόμενο θάνατο.[1]
ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΩΛΑΣ
Φοιτητής τμήματος Ψυχολογίας Α.Π.Θ
Η παρούσα εργασία εκκινεί από τους δυνητικά αλληλοαποκλειόμενους ορισμούς και στόχους που έχουν τεθεί για την εκπαίδευση από τη θεσμική εξουσία.
Θα εξεταστεί αν μπορεί να συνυπάρξει «ανάπτυξη της εθνικής […] συνείδησης», όπως ορίζει το Άρθρο 16 του Συντάγματος περί Παιδείας, Τέχνης και Επιστήμης, και ταυτόχρονη συνύπαρξη προγραμμάτων, όπως το «Κοινωνικό Σχολείο», που στοχεύουν στην «καταπολέμηση του ρατσισμού» και την «προαγωγή της ειρήνης».
Θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε αυτή τη σχέση μέσα από την διερεύνηση της εθνικής ταυτότητας και τις επιτελέσεις αυτής στα σχολικά βιβλία αλλά και στο ευρύτερο καθημερινό πλαίσιο. Το θεωρητικό υπόβαθρο προέρχεται από το χώρο της Κοινωνικής Ψυχολογίας και μέσω αυτού στοχεύουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: αν με τον τρόπο που παρουσιάζεται η εθνική ταυτότητα στα σχολικά βιβλία –και συγκεκριμένα σε αυτό της Γεωγραφίας Ε’ Δημοτικού- προωθείται ένας συντηρητικός εθνοκεντρισμός, που ίσως μπορεί να πάρει τη μορφή διακρίσεων και ρατσισμού, ή αν οι δύο «μεταβλητές» δεν συσχετίζονται καθόλου.
Τέλος, θα γίνει μία απόπειρα να δημιουργηθεί μία διδακτική πρόταση, που θα μπορεί να αξιοποιηθεί στις ώρες του μαθήματος της Γεωγραφίας, χωρίς ωστόσο να πλαισιώνεται από αυστηρά όρια κάποιας θεωρητικής προσέγγισης.
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ιστορικός
Συσχετίζοντας την ύλη του βιβλίου με την καθημερινή πραγματικότητα (αληθινή ή πλασματική), οδηγούνται οι μαθητές σε μια πιο ενδιαφέρουσα και ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης.
Ειδικότερα στο Δημοτικό Σχολείο που η ύλη δεν περιορίζεται από στενές εξεταστικές διαδικασίες, μπορεί ο δάσκαλος να ξεφύγει από το πλαίσιο του βιβλίου, χρησιμοποιώντας το μονάχα σαν οδηγό. Στη Γεωγραφία εν προκειμένω δίδεται η δυνατότητα μελέτης του τοπικού και οικείου φυσικού ή ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην κατανόηση των γενικότερων εννοιών της Γεωγραφίας.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΓΕΡΟΚΩΣΤΑ
Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Επιστημών Αγωγής
Η παρούσα ανακοίνωση έχει ως στόχο οι μαθητές να υιοθετήσουν επιστημονικά μοντέλα για το ηλιακό σύστημα μέσα από διαδικασίες καταγραφής πληροφοριών και παρουσίασής τους, συλλογής και ταξινόμησης δεδομένων, κατασκευής ενός μοντέλου του ηλιακού συστήματος με απλά υλικά.
Οι μαθητές, με βασικό άξονα το εποικοδομητικό μοντέλο διδασκαλίας, δραστηριοποιούνται σε ερευνητικές, ανακαλυπτικές και ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες για να μελετήσουν το ηλιακό σύστημα. Για την ανάπτυξη του σχεδίου μαθήματος αξιοποιούνται διάφορα διδακτικά εργαλεία και τεχνικές: προσομοιώσεις με το λογισμικό Γαία ΙΙ, παιχνίδια ρόλων, κατασκευές μοντέλων με απλά υλικά, δημιουργική γραφή, επίλυση προβλημάτων, εικόνες, βίντεο.
Το σενάριο διδασκαλίας συσχετίζει έννοιες από τα γνωστικά πεδία των φυσικών επιστημών (π.χ. έννοια βαρύτητας), των μαθηματικών (π.χ. έννοια κλίμακας) και της ιστορίας. Η ενότητα στην οποία εντάσσεται, «Το ηλιακό μας σύστημα», αποτελεί θέμα του κεφαλαίου «Η Γη ως ουράνιο σώμα» της γεωγραφίας στη Στ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου και είναι συμβατή με τα νέα ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ.
Λέξεις – κλειδιά: ηλιακό σύστημα, διδακτικό σενάριο, μοντέλο
ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΑΝΙΩΤΗΣ
Διακονεί ως σχολικός σύμβουλος την Β΄ Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Κοζάνης. Σπούδασε Παιδαγωγικά και Ιστορία. Ασχολείται με τη φύση και τον πολιτισμό.
Ορυχεία χρωμίου, αμιάντου και λιγνίτη, υδροηλεκτρικά φράγματα, γεωτρήσεις ή μάστευση επιφανειακών υδάτων κι ανεμογεννήτριες άλλαξαν κι αλλάζουν δραστικά το φυσικό τοπίο. Ποια άραγε η επίδρασή τους στον άνθρωπο, θετική, αδιάφορη ή αρνητική; Με προέχουσα την σημαντική αυτή ερώτηση επεξεργαζόμαστε πρακτικούς τρόπους μετάδοσής της στους μαθητές.
[1] Ενδεικτική βιβλιογραφία εισήγησης Ανδρέα Αθανασιάδη (ελληνική ή σε ελληνική μετάφραση) σχετική με την ανακοίνωση:
Για διδακτική γεωγραφίας∙ γεωγραφία και μετανάστευση
Spykman Nicholas, Η Γεωγραφία της Ειρήνης, μτφρ. Παναγιώτης Κελάνδριας, Παπαζήση, Αθήνα 2004
Κατσίκης Απόστολος, Διδακτική της Γεωγραφίας. Επιστημονική θεώρηση, γεωγραφική γνωστική τεκμηρίωση, Τυπωθήτω, 2η έκδ., Αθήνα 2005
Συρίγος Άγγελος, «Η Ελλάδα και τα μεταναστευτικά ρεύματα», στο Πάνος Καζάκος κ.ά. (επιμ.), Η Ελλάδα στον κόσμο της. Μεταξύ ρεαλισμού και ανεδαφικότητας στο διεθνές σύστημα, Πατάκη, Αθήνα 2016, σ. 155-195
Χατζηβασιλείου Ευάνθης, «Η γεωγραφία και οι μεταλλαγές της: μια χώρα στο σταυροδρόμι των κόσμων», στο Πάνος Καζάκος κ.ά. (επιμ.), Η Ελλάδα στον κόσμο της. Μεταξύ ρεαλισμού και ανεδαφικότητας στο διεθνές σύστημα, Πατάκη, Αθήνα 2016, σ. 103-125
Χατζημιχάλης Κωστής, Ζητήματα γεωγραφίας κατάλληλα για μη γεωγράφους, Νήσος, Αθήνα 2016
Για Μέση Ανατολή, Ισλάμ, Ισλαμισμό και Ισλαμικό Κράτος
Cockburn Partic, Η επιστροφή των Τζιχαντιστών. Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των Σουνιτών, μτφρ. Κωνσταντίνος Γεώρμας, Μεταίχμιο, Αθήνα 2014
Harman Chris, «Ο Προφήτης και το Προλεταριάτο. Ριζοσπαστικό Ισλάμ, Ιμπεριαλισμός και Αριστερά», στο Πάνος Γκαργκάνος, Νίκος Λούντος, Λέανδρος Μπόλαρης (επιμ.), Η πάλη ενάντια στην Ισλαμοφοβία, μτφρ. Λέανδρος Μπόλαρης, Νίκος Λούντος, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2015, σ. 13-141
Huntington Samuel, Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης, μτφρ. Σήλια Ριζοθανάση, Πατάκης, Αθήνα 2017 (κυκλοφόρησε στα ελληνικά και από τις εκδόσεις TerzoBooks)
Roy Olivier, Η τζιχάντ και ο θάνατος, μτφρ. Κίττυ Ξενάκη, Πόλις, Αθήνα 2017
Roy Olivier, Οι αυταπάτες της 11ης Σεπτεμβρίου. Στρατηγική και τρομοκρατία, μτφρ. Νίκος Ζαρταμόπουλος, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 2003
Wallerstein Immanuel, Σύγκρουση πολιτισμών; Η μεγάλη εικόνα και το μελλοντικό σύστημα, μτφρ. Σπύρος Μαρκέτος – Ελίνα Φωτεινού, Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2011
Δασκαλάκης Ιπποκράτης, «Ο πόλεμος στη Συρία. Αίτια και ρόλοι των ΗΠΑ, Ρωσίας και Τουρκίας», στο Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, Ανατολική Μεσόγειος, παρόν και μέλλον, Δημ. Ν. Παπαδήμα, Αθήνα 2017, σ. 19-62
Κυρίλλου Δήμητρα, Μέση Ανατολή. Αντίσταση στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2015
Λίβας Σωτήριος, Όψεις της Μέσης Ανατολής. Πόλεμος, ιδεολογία, θρησκεία, Παπαζήση, Αθήνα 2017
Λυγερός Σταύρος, Η ισλαμική τρομοκρατία, Πατάκη, 2η έκδ., Αθήνα 2016
Μπόση Μαίρη, Η Διεθνής Ασφάλεια στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο. Οι αραβικές εξεγέρσεις και η περίπτωση της Συρίας, Ποιότητα, Αθήνα 2014
Παπαγεωργίου Φώτης – Σαμούρης Αντώνης, Ισλαμισμός και ισλαμοφοφία. Πέρα από την προκατάληψη, τόμος 1ος, ειδ. έκδ. Ταξιδευτής-Έθνος, Αθήνα 2015
Για αμερικανική εξωτερική πολιτική ευρύτερα με εκτενείς αναφορές στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή
Anderson Perry, Η αμερικανική εξωτερική πολιτική και οι διανοητές της, μτφρ. Ηρακλής Οικονόμου, Τόπος, Αθήνα 2017
Chomsky Noam, Παρεμβάσεις, μτφρ. Αριάνδη Αλαβάνου, Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2009
Chomsky Noam, Ποιος κυβερνά τον κόσμο;, μτφρ. Αντώνης Καλοφύρης, Πατάκη, Αθήνα 2017
Chomsky Noam – Viltchec Andre, Η τρομοκρατία της Δύσης, μτφρ. Χρήστος Καψάλης, Ψυχογιός, Αθήνα 2014
Chossudovsky Michel, Η παγκοσμιοποίηση του πολέμου, μτφρ. Μυρτώ Πουλάκου, Δανάη Καπράνου, Πιρόγα, Αθήνα 2016
Λούλης Γιάννης, No happy end. Η πολιτική Bush σύμμαχος του Bin Laden, Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2005
Λούλης Γιάννης, Ομπάμα. Πώς γκρεμίστηκαν οι αυταπάτες. Παρακολουθήσεις, πύραυλοι-δολοφόνοι, στήριξη δικτατόρων, Καστανιώτη, Αθήνα 2014
Παπασωτηρίου Χαράλαμπος, Αμερικανικό πολιτικό σύστημα και εξωτερική πολιτική: 1945-2002, Ποιότητα, 5η έκδ., Αθήνα 2012
Φούσκας Βασίλης, Αυτοκρατορία και πόλεμος. Η κρίση της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής και η ανάδυση της πολυπολικότητας, Ποιότητα, Αθήνα 2009
