10 Σεπ 2016

ΚΕΦ. 2.1. ΑΙΓΥΠΤΟΣ (ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ)

Συντάκτης: Γεωργία Σόφη | Κάτω από: Α ΛΥΚΕΙΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ

 

2.1 Η χώρα

Αίγυπτος το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής που διαρρέεται από τον ποταμό Νείλο

«το δώρο του Νείλου» την ονόμασε ο Ηρόδοτος

δεξιά και αριστερά υπάρχει έρημος

σημαντικότερο φαινόμενο: οι ετήσιες πλημμύρες του Νείλου που κάνουν τη γη

εύφορη.

Δύο τμήματα: α) η Άνω Αίγυπτος (το νότιο και ορεινό τμήμα)

β) η Κάτω Αίγυπτος (το βόρειο και πεδινό τμήμα με το Δέλτα –

ευάλωτο  λόγω της εισβολής λαών από τη χερσόνησο του Σινά)

 

2.2 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση

  • Η Οικονομία
  • Ο Νείλος και οι πλημμύρες του (άρδευση χωραφιών και συντήρηση αυλακιών => συνεργασία κατοίκων υπό την επίβλεψη του κράτους)

 

  • Η γεωργία
    • βάση της οικονομίας
    • συστηματικά οργανωμένη υπό την επίβλεψη του κράτους – Φαραώ
    • βασιλικοί υπάλληλοι: επίβλεψη γεωργικών εργασιών, συγκέντρωση ποσοστού συγκομιδής για τον Φαραώ
    • προϊόντα γεωργικής παραγωγής: σιτάρι, κριθάρι, λινάρι, οπωροφόρα δέντρα, κηπευτικά
    • ελεύθερη συλλογή: πάπυροι και λωτοί.

 

  • Οικογενειακή παραγωγή: μπίρα (από ζύμωση κριθαρένιου ψωμιού)
  • Κτηνοτροφία
  • Ψάρεμα

 

Χαρακτηριστικά εξελιγμένης οικονομίας και κοινωνίας:

 

  • Αρχιτεκτονική:
  • Οικοδόμηση μεγάλων έργων, ναών, ανακτόρων, ταφικών μνημείων με μαζική εργασία του λαού
  • Ειδικευμένοι τεχνίτες: μεταλλουργοί, ξυλουργοί, κεραμοποιοί, ναυπηγοί κ.ά., σε ιδιωτικά και ανακτορικά εργαστήρια

 

  • Εμπόριο
    • Εξαγωγή δημητριακών, παπύρου ή πρώτων υλών (χρυσού)
    • Εισαγωγή ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά.

 

  • Διοίκηση

Μορφωμένοι πολίτες με ειδικευμένες γνώσεις:

  • Ιερείς: κάλυψη αναγκών θεοκρατικού κράτους
  • Γραφείς: γνώση ιερογλυφικής γραφής
  • Επαγγελματίες στρατιωτικοί: διατήρηση και ανάπτυξη της αυτοκρατορίας

 

  • Η κοινωνία

 

Το σύστημα των κοινωνικών τάξεων όχι αυστηρά κλειστό

 

  • Φαραώ:
  • ενσάρκωση επίγειου
  • θεού και κράτους
  • απροσπέλαστος –
  • η θέλησή του νόμος
  • τάξη των ισχυρών:
  • ιερείς, ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι, γραφείς,
  • επαγγελματίες στρατιωτικοί (κληρονομικό επάγγελμα)
  • σκληρά εργαζόμενοι ελεύθεροι πολίτες:
  • γεωργοί ή τεχνίτες
  • Δούλοι: ιδιωτικοί ή κρατικοί, από πολέμους ή αγοράζονταν από εμπόρους

 

  • Η πολιτική οργάνωση
    • Οργάνωση κράτους με Θεοκρατικό χαρακτήρα
    • Φαραώ (θεοποίησή του – θεϊκή και ανθρώπινη υπόσταση)

2.3. Η ιστορία

  • Η προϊστορία
  • άγνωστη η προέλευση των πρώτων κατοίκων της Αιγύπτου
  • λαοί διαφορετικής καταγωγής
  • οικισμοί νεολιθικού χαρακτήρα στα τέλη της 5ης χιλιετίας π.Χ.
  • καλλιέργεια της γης, κυνήγι, ψάρεμα
  • την 4η χιλιετία οι οικισμοί πληθαίνουν, συστηματική καλλιέργεια και γνώση της χρήσης των μετάλλων, χωρισμός σε φυλές η καθεμία με τον δικό της ηγεμόνα – προστάτη,
  • από τις συνεχείς συγκρούσεις προκύπτουν 2 βασίλεια: Άνω και Κάτω Αίγυπτος ένα θεοποιημένο ζώο, φυτό ή αντικείμενο
  • στις αρχές της 3ης χιλιετίας τα 2 βασίλεια συνενώνονται με ηγεμόνα τον Μήνη και πρωτεύουσα τη Μέμφιδα: τέλος της προδυναστικής περιόδου

 

  • Δυναστική περίοδος àαπό τις αρχές της 3ης χιλιετίας μέχρι την κατάκτηση από τον Μ.

Αλέξανδρο (332 π.Χ.)

à31 δυναστείες βασιλέων

à3 μεγάλες ιστορικές περίοδοι

 

Το Αρχαίο βασίλειο (3000-2000 π.Χ.) / πρωτεύουσα η Μέμφιδα

  1. Επέκταση των κατακτήσεων με στόχο την απόκτηση μετάλλων: Νουβία (χρυσός), Σινά (χαλκός)
  2. Κατασκευή μεγάλων οικοδομημάτων την εποχή της ακμής: ναοί, ανάκτορα, οι πυραμίδες της Γκίζας.
  3. Εξασθένιση κεντρικής εξουσίας + αύξηση της δύναμης των τοπικών διοικητών àκρίση.
  4. Βελτίωση της ζωής των χωρικών και των ευγενών.

Το Μέσο Βασίλειο (2000-1540 π.Χ.) / πρωτεύουσα η Θήβα

  1. Πρώτοι αιώνες: αναδιοργάνωση κράτους, εκστρατείες στη Νουβία, τη Λιβύη και τη Συρία, προικισμένοι ηγεμόνες, αρχιτεκτονικά και εγγειοβελτιωτικά έργα.
  2. Μεταβατική περίοδος 2 αιώνων: κατάκτηση από τους Υξώς (= ασιατικός, νομαδικός λαός).
  3. Διακυβέρνηση των Υξώς: σύμφωνη με τις αιγυπτιακές θρησκευτικές δοξασίες και τις παραδόσεις.
  4. Τελευταίοι ηγεμόνες των Υξώς: διακυβέρνηση αιγυπτιακού χαρακτήρα, αιγυπτιακός βασιλικός τίτλος, επιμειξία με τον βασιλικό οίκο των Θηβών, διπλωματικές σχέσεις με ξένους λαούς (Μεσοποταμία + Κρήτη).
  5. Επίδραση των Υξώς: χρήση του πολεμικού άρματος.

 

Το Νέο Βασίλειο (1540-1075 π.Χ.) / πρωτεύουσα η Θήβα.

  1. Εκδίωξη των Υξώς, εξωτερικοί πόλεμοι με συνέπεια την αύξηση του πλούτου της Αιγύπτου, σημαντικοί ηγεμόνες.
  2. Παραδείγματα ηγεμόνων:

α) Τούθμωσις Γ’ – 15ος αι. π.Χ. (αιγυπτιακή κυριαρχία μέχρι τη Συρία, οι λαοί της Μεσοποταμίας και οι Χετταίοι πλήρωναν φόρο υποτέλειας, επέκταση της αιγυπτιακής κυριαρχίας και προς το νότο + προστασία των χρυσοφόρων περιοχών).

β) Ακενατών – 14ος αι. π.Χ. (μάταιη προσπάθεια επιβολής του μονοθεϊσμού και συγκεκριμένα της λατρείας του θεού Ήλιου).

γ) Ραμσής Β’ ο Μέγας – 13ος αι. π. Χ. (οικοδομική άνθηση στο εσωτερικό και ισχυροποίηση της Αιγυπτιακής κυριαρχίας στο εξωτερικό (μάχη του Καντές εναντίον Χετταίων και άλλων λαών της Μεσοποταμίας) // ορισμένα από τα επιτεύγματά του σήμερα αμφισβητούνται).

  1. Εμπορικές σχέσεις της Αιγύπτου με πόλεις της Φοινίκης, με την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου.
  2. !2ος αι: οι λαοί της θάλασσας με τις επιδρομές τους εκδιώκουν τους Αιγυπτίους από την Ασία.
  3. 11ος αι π.Χ.: παρακμή του Νέου Βασιλείου λόγω της προσπάθειας ισχυρών ιερέων να επιβληθούν στην εξουσία.

Η ξένη κατάκτηση.

  1. 11ος αι – 332 π.Χ. : μεταβατική φάση ξένης κατοχής με αναλαμπές ισχυροποίησης του Αιγυπτιακού κράτους.
  2. 11ος – 7ος αι. π.Χ. : παρακμή και ξένη κυριαρχία.
  3. 7ος αι. π.Χ. : ανεξαρτησία από τους Ασσύριους, φαραώ ο Ψαμμήτιχος, πρωτεύουσα η Σάιδα στο Δέλτα, εμπορικές σχέσεις με τις ελληνικές πόλεις.
  4. Άλλοι σημαντικοί ηγεμόνες: Νεκώς και Άμασις (6ος αι. π.Χ.) – στενές σχέσεις με τους Έλληνες, ακμάζει η Ναύκρατις ως εμπορικός σταθμός).
  5. Ενσωμάτωση της Αιγύπτου στην περσική αυτοκρατορία το 525 π.Χ. και περσική διακυβέρνηση.
  6. Νίκη του Μ. Αλεξάνδρου επί των Περσών και αντιμετώπισή του από του Αιγυπτίους ως ελευθερωτή. Ανακήρυξή του ως φαραώ στη Μέμφιδα το 332 π.Χ.

2.4 Ο Πολιτισμός

 

  • Η θρησκεία

Βασικά χαρακτηριστικά:

  • Ο πολυθεϊσμός. Οι θεοί παρουσιάζονταν με σώμα ανθρώπου και κεφάλι ζώου. Στην αρχή à κάθε πόλη και θεός – προστάτης.

Αργότερα à όλη η χώρα λάτρευε τους ίδιους βασικούς θεούς: Άμμων-Ρα (= θεός Ήλιος, ο μεγαλύτερος θεός) με εκπρόσωπο επί γης τον φαραώ. Δημοφιλέστεροι θεοί:  Ίσις, Όσιρις, Ώρος. Η προσπάθεια του Ακενατών να εξαλείψει την πολυθεΐα απέτυχε.

  • Βαθιά πίστη για μετά θάνατον ζωή, εφόσον δεν καταστραφεί το σώμα του νεκρού à ταρίχευση νεκρών και ταφή μαζί με τα αναγκαία για τη μετά θάνατο ζωή, κατασκευή ταφικών μνημείων, με αμύθητα πλούτη και πολυτελή στολισμό για τον φαραώ και τους ευγενείς à συστηματική τυμβωρυχία.

 

  • Η γραφή
    1. Επινόηση και χρησιμοποίηση γραφής ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. à υψηλό πολιτιστικό επίπεδο.
    2. Ιερογλυφική γραφή, με χαρακτήρες – σύμβολα, που αποκωδικοποιήθηκε το 1822 από τον J. Champollion, ο οποίος διάβασε το κείμενο της τρίγλωσσης Στήλης της Ροζέτας.
    3. Γραφή δύσκολη στην εκμάθηση και την απόδοσή της à εξειδικευμένοι τεχνίτες, οι γραφείς που ήταν δημόσιοι υπάλληλοι και ασκούσαν ένα επάγγελμα με κύρος (Νέο Βασίλειο ).
    4. Κείμενα γράφονταν πάνω σε παπύρους ή διακοσμούσαν τους τοίχους μνημείων, ναών και τάφων.
  • Τα γράμματα
  1. Κείμενα που εξυμνούν τη δράση και τα κατορθώματα των φαραώ (η συντριπτική πλειοψηφία).
  2. Ποιήματα θρησκευτικού και λυρικού περιεχομένου, λαϊκές διηγήσεις (ελάχιστα λόγω της δυσκολίας της γραφής

 

  • Οι επιστήμες
  1. Αστρονομία(παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου και της κίνησης των αστεριών)
    • Καθιέρωση ημερολογίου 365 ημερών
    • Χωρισμός του έτους σε μήνες και βδομάδες
    • Προσδιορισμός της ώρας βάσει της ηλιακής σκιάς
  2. Γεωμετρία: ανάγκη μέτρησης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων
  3. Μαθηματικά: με αφορμή την οικοδόμηση μνημείων (πυραμίδων).
  4. Ανατομία και ιατρική: ταρίχευση νεκρών – θεραπείες

 

  • Οι τέχνες
  1. Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική στην υπηρεσία των Φαραώ Σκοπός: η προβολή της ζωής και της δράσης των Φαραώ
  2. Κατασκευή έργων μνημειακού χαρακτήρα (μεγάλες διαστάσεις-εσωτερικός διάκοσμος) προς τιμήν των Φαραώ (Πυραμίδες του Χέοπος, του Χεφρήνος και του Μυκερίνου στην Γκίζα, και τεράστιοι ναοί (στο Λούξορ και το Καρνάκ) με περιστύλια, υπόστυλες αίθουσες κ.ά.)
  3. Έργα ζωγραφικής και ανάγλυφα που κοσμούσαν τις επιφάνειες των ναών και των ταφικών μνημείων.
  4. Μικρά αγάλματα από ξύλο ή πέτρα.
  5. Έργα μικροτεχνίας από μέταλλα, πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους

CC BY-NC-SA 4.0 Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.

Δημοσιεύτηκε στις 10th Σεπτέμβριος 2016 στις 9:57 ΜΜ και βρίσκεται κάτω από Α ΛΥΚΕΙΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια για το άρθρο χρησιμοποιώντας RSS 2.0 feed. Σχόλια και pings δεν επιτρέπονται.

Τα σχόλια είναι κλειστά.