Παραθετικά επιθέτων
Οι βαθμοί των επιθέτων είναι τρεις:
1) θετικός: δίκαιος
2) συγκριτικός: δικαιότερος
3) υπερθετικός: δικαιότατος
Οι πιο συνηθισμένες παραθετικές καταλήξεις είναι:
για το συγκριτικό: -τερος, -τέρα, -τερον·
για το υπερθετικό: -τατος, -τάτη, -τατον.
Δευτερόκλιτα επίθετα:
Συγκριτικός : – ω /ότερος, -α ,-ον
Υπερθετικός :-ω/ότατος ,-η,-ον
| -ότερος,-α,-ον
/ότατος,-η,-ον |
-ωτερος,-α,-ον/
ώτατος,-η,-ον |
| Αν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι μακρά συλλαβή | Αν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι βραχεία συλλαβή
Α. βραχύ φωνήεν (ε, ο) π.χ. νέος-νεώτερος, σοφός-σοφώτερος
Β. Στα επίθετα με καταλήξεις: – ιος , -ικος, -ιμος, -ινος, -ακος, – αλός, -αμος, -ανος, -ατος, -αρος, -υρος, -χος |
Τριτόκλιτα επίθετα σε
- –ης,-ης,-ες και -ων, -ων ,-ον
Ο συγκριτικός και υπερθετικός βαθμός των τριτόκλιτων επιθέτων σχηματίζεται με τις καταλήξεις:
-έστερος, -εστέρα, -έστερον
-έστατος, -εστάτη, -έστατον
π.χ: εὐδαίμων, εὐδαιμονέστερος, ευδαιμονέστατος , ἀληθής, ἀληθέστερος, ἀληθέστατος
- –ύς, εια, ύ
-ύτερος, -υτέρα, -ύτερον
-ύτατος, -υτάτη, -ύτατον
Προσοχή: Μερικά επίθετα δε σχηματίζουν παραθετικά . Τέτοια επίθετα είναι όσα φανερώνουν ύλη, τοπική ή χρονική σχέση, μέτρο, καταγωγή , συγγένεια, μόνιμη κατάσταση, μερικά σύνθετα με πρώτο συνθετικό το στερητικό ἀ και μερικά σύνθετα με πρώτο συνθετικό το πᾶς ή το ὑπέρ που από μόνα τους έχουν υπερθετική σημασία. (χερσαῖος, λίθινος, γήινος, θαλάσσιος, ἡμερἠσιος, μητρικός, ἀθάνατος, ἂψυχος, πάνσοφος, ὑπεμεγέθης………)
Όλα τα επίθετα και τα επιρρήματα μπορούν να σχηματίσουν και περιφραστικά παραθετικά: ἐπιμελής, μᾶλλον ἐπιμελής, μάλιστα ἐπιμελής
Ανώμαλα παραθετικά
Σχηματίζουν τα παραθετικά
Συγκριτικός : σε – (ι)ων, (ι)ων, -(ί)ον
Υπερθετικός : -(ί)στος,-η, -ον
αἰσχρός ὁ, ἡ αἰσχίων τὸ αἴσχιον αἴσχιστος
| Θετικός | συγριτικός | Υπερθετικός |
| ἀγαθὸς-ή,-όν | ὁ, ἡ ἀμείνων, τὸ ἄμεινον
ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον ὁ, ἡ κρείττων, τὸ κρεῖττον ὁ, ἡ λῴων, τὸ λῷον |
ἄριστος
βέλτιστος,-η,-ον κράτιστος,-η,-ον λῷστος,-η,-ον |
| καλός | ὁ, ἡ καλλίων, τὸ κάλλιον | κάλλιστος,-η,-ον |
| κακός | ὁ, ἡ κακίων, τὸ κάκιον
ὁ, ἡ χείρων, τὸ χεῖρον |
κάκιστος,-η,-ον
χείριστος,-η,-ον |
| μέγας | ὁ, ἡ μείζων ,τὸ μεῖζον | μέγιστος,-η,-ον |
| μικρός | ὁ, ἡ ἐλάττων, τὸ ἔλαττον
ὁ, ἡ ἥττων, τὸ ἧττον |
ἐλάχιστος,-η,-ον
επίρρ. ἥκιστα |
| ὀλίγος | ὁ, ἡ μείων ,τὸ μεῖον | ὀλίγιστος,-η,-ον |
| πολὺς | πλείων, τὸ πλέον | πλεῖστος,-η,-ον |
Παραθετικά επιρρημάτων:
Α. Ομαλά
| Θετικός | Συγκριτικός | Υπερθετικός |
|
–ως π.χ. δικαί-ως |
Είναι όμοιος με το ουδέτερο του συγκριτικού βαθμού του επιθέτου στον ενικό.
-ον Π.χ. δικαι-ότερον |
Είναι όμοιος με το ουδέτερο του υπερθετικού βαθμού του επιθέτου στον πληθυντικό.
-α Π.χ. δικαι-ότατα |
Β. ανώμαλα:
| Θετικός | Συγκριτικός | Υπερθετικός |
| εὖ | ἄμεινον, βέλτιον, κρεῖττον | ἄριστα, βέλτιστα, κράτιστα |
| κακῶς | χεῖρον, κάκιον | χείριστα, κάκιστα |
| καλῶς | κάλλιον | κάλλιστα |
| μάλα | μᾶλλον | μάλιστα |
| ὀλίγον | μεῖον, ἔλαττον, ἧττον | ὀλίγιστα, ἐλάχιστα, ἥκιστα |
| πολύ | πλέον | πλεῖστον, πλεῖστα |