Θέμα : η συμβίωση των γερόντων γονέων με την οικογένεια του παιδιού τους και ησυμπεριφορά της νεότερης γενιάς απέναντι σ’ αυτούς
Υπόθεση του κειμένου: Παρουσιάζεται η αδυναμία του παππού και η άσχημη συμπεριφορά των παιδιών του προς αυτόν. Αυτά ζουν μαζί του στο ίδιο σπίτι και σιγά σιγά τον παραμερίζουν, ώσπου συνειδητοποιούν ότι και το παιδί τους θα τους φερθεί με τον ίδιο τρόπο, όταν γεράσουν και αλλάζουν συμπεριφορά
Η βασική ιδέα: Τα άτομα της τρίτης ηλικίας, οι ανάγκες τους (φροντίδα, κατανόηση, αγάπη) και οι δυσκολίες της συμβίωσης με τα παιδιά τους. Συχνά οι άνθρωποι δείχνουν σκληρότητα προς τους γέροντες γονείς τους. Η γεροντική ηλικία είναι ένα φυσιολογικό στάδιο στον κύκλο της ζωής.
Πρόσωπα του κειμένου: Είναι ο παππούς, ο γιος του, η νύφη και ο εγγονός του.
Τίτλος: Στον τίτλο εμφανίζονται ο παππούς και το εγγονάκι, που συνδέονται μεταξύ τους στενά λόγω της βιολογικής τους σχέσης, αλλά και γιατί το εγγόνι θα γίνει η αιτία για να αλλάξει η ζωή του παππού προς το καλύτερο. Η ιδιότητα του μικρού (εγγονάκι), αναφέρεται μόνο στον τίτλο και μάλιστα υποκοριστικό για να φανεί καλύτερα ότι ένα παιδί κατάφερε κάτι πολύ σημαντικό. Στο κείμενο αναφέρεται με το όνομά του (Μίσα) και ως γιος των γονιών του. Ο τίτλος λοιπόν δείχνει πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε ο Μίσα στη ζωή του παππού του.
Επιμέρους Θεματικά κέντρα
♦ Τα άτομα της τρίτης ηλικίας (γέροντες) και οι ανάγκες τους (φροντίδα, κατανόηση, αγάπη).
♦ Η σκληρότητα που δείχνουν κάποτε οι άνθρωποι απέναντι στους γέροντες γονείς τους.
♦ Η γεροντική ηλικία (και τα προβλήματα που τη συνοδεύουν) αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο στον κύκλο της ζωής.
Χαρακτήρες:
v Παππούς: Είναι ανήμπορος σωματικά και αντιμετωπίζει την άσχημη συμπεριφορά του γιου και της νύφης του. Αισθάνεται βάρος για στους δικούς του και θλίψη για το φέρσιμό τους. Δεν αντιδρά όμως, γιατί τους χρειάζεται, όσο και αν θίγεται η αξιοπρέπειά του.
v Γιος-νύφη: Φέρονται σκληρά στον παππού, χωρίς να σκέπτονται ότι θα βρεθούν και αυτοί στη θέση του. Η νύφη φαίνεται πιο σκληρή, χωρίς όμως και ο γιος να είναι αθώος, αφού και αυτός σιωπηλά συμφωνεί με τη γυναίκα του. Στο τέλος μετανιώνουν όταν δέχονται την άδολη κριτική του παιδιού τους.
v Παιδί: Εμφανίζεται ελάχιστα στο κείμενο, αλλά η παρουσία του είναι σημαντική. Απλά μιμείται τις πράξεις των γονιών του και γίνεται ο καθρέφτης όπου συνειδητοποιούν τη σκληρότητά τους. Τους ασκεί κριτική χωρίς να το συνειδητοποιεί.
Οι τρεις φάσεις της ανθρώπινης ζωής
Στο διήγημα παρουσιάζονται οι τρεις ηλικίες του ανθρώπου (η παιδική, η ηλικία της ωριμότητας και η γεροντική), από τις οποίες δίνονται κάποια γνωρίσματα:
α. Ένα από τα βασικά γνωρίσματα της παιδικής ηλικίας το οποίο παρουσιάζεται στο διήγημα είναι ο μιμητισμός. Ο Μίσα με αφέλεια και απλότητα μιμείται τους γονείς του και ετοιμάζεται από τώρα για τη στάση που θα κρατήσει απέναντί τους όταν εκείνοι θα έχουν γεράσει* και αυτή είναι η στάση που κρατάνε εκείνοι απέναντι στον παππού. Πράγματι τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται τους μεγάλους και γι’ αυτό το πιο σημαντικό μέσο διαπαιδαγώγησης θεωρείται το παράδειγμα που πρέπει να δίνουν οι μεγάλοι με τη συμπεριφορά τους, ώστε να τους μιμηθούν τα παιδιά.
β. Στο διήγημα οι γονείς του Μίσα εκπροσωπούν τη μέση ηλικία, την ηλικία της δράσης, της δημιουργίας και των ευθυνών. Και το γνώρισμα που προβάλλεται στο διήγημα είναι η εξουσιαστική συμπεριφορά και η αλαζονεία των ανθρώπων αυτής της ηλικίας, οι οποίοι με τη δύναμη που τους δίνει η ακμή της ζωής εξουσιάζουν τους ανήμπορους πλέον γέρους (όπως άλλωστε και τα αδύναμα ακόμη παιδιά), που εξαρτώνται κυρίως οικονομικά από αυτούς, χωρίς να περνάει από το μυαλό τους ότι κάποτε και οι ίδιοι θα γεράσουν.
γ. Τέλος ο παππούς εκπροσωπεί την ηλικία των γερατειών. Στο διήγημα προβάλλεται η αδυναμία των γερόντων για δράση και δημιουργία που έχει ως αποτέλεσμα την περιθωριοποίησή τους καθώς και η απουσία αντίδρασης απέναντι στη σκληρή συμπεριφορά των παιδιών τους: ο παππούς ζει παραπεταμένος σε μιαν άκρη του σπιτιού και είναι υποχρεωμένος να ανέχεται αδιαμαρτύρητα και με πόνο την προσβλητική συμπεριφορά του γιου του και της νύφης του.
Λογοτεχνικό είδος: Είναι ένα μικρό διήγημα όπου υπάρχουν τα βασικά χαρακτηριστικά του είδους: πλοκή, κορύφωση σε ένα καίριο γεγονός, λιτότητα εκφραστικών μέσων.
Υπάρχουν και στοιχεία παραμυθιού (δεν δηλώνεται ο τόπος, ο χρόνος, υπάρχει γοργή δράση με ρηματική διατύπωση και διδακτικό μήνυμα: Όποια συμπεριφορά δείχνει κάποιος προς τους γέροντες γονείς του, την ίδια θα λάβει και από τα παιδιά του).
Ποιοι μιλούν στην αφήγηση: Ο αφηγητής είναι απρόσωπος και δεν ταυτίζεται με κάποιο πρόσωπο της ιστορίας. Ακούγονται οι φωνές του πατέρα και του παιδιού (σε ευθύ λόγο) και η φωνή της νύφης (σε πλάγιο λόγο)
Τεχνικές αφήγησης:
α) Περιγραφή: Περιγράφεται η
σωματική αδυναμία του παππού (Τα πόδια του…χυνόταν το φαγητό)
β) Διάλογος: Υπάρχει άμεσος διάλογος ανάμεσα στο Μίσα και στον πατέρα του. Υπάρχει έμμεσος εκεί που ο αφηγητής παρουσιάζει τα λόγια της νύφης προς τον παππού.
Γλώσσα: Είναι απλή και κυριαρχούν τα ρήματα (δίνεται έμφαση στο νόημα και όχι στην ομορφιά)
Ύφος: Είναι λιτό και πυκνό