Στο παρόν Εργαστήριο Δεξιοτήτων, που εντάσσεται στη θεματική “Περιβάλλον” στην υποθεματική “Φυσικές Καταστροφές – Πολιτική Προστασία”, θα γνωρίσουμε τη δομή της Γης, θα εξηγήσουμε τους σεισμούς και τη δημιουργία ηφαιστείων, θα γνωρίσουμε τον κύκλο του νερού και με τη βοήθειά του θα δούμε πώς αυτό συγκεντρώνεται σε λίμνες. Ταυτόχρονα θα μελετήσουμε πώς προφυλασσόμαστε ή αντιμετωπίζουμε φυσικές καταστροφές όπως οι σεισμοί, οι εκρήξεις ηφαιστείων και οι πλημμύρες.
Το αρχικό σχέδιο εργασίας μπορείτε να το βρείτε στο Πώς και γιατί; Τι κάνω σε φυσική καταστροφή;
Εργαστήριο 1ο: Η δομή της Γης (2 δ.ώ.)
Θα ασχοληθούμε με τις φυσικές καταστροφές στο εργαστήριο δεξιοτήτων που ξεκινάμε. Πριν όμως πάρουμε φόρα, χρειαζόμαστε λίγο… ζέσταμα!
1. Μιλάμε για το σχήμα της Γης, τη θέση της σε σχέση με τον ήλιο, την εναλλαγή εποχών και μέρας-νύχτας. Επιφανειακά μόνο διότι δεν είναι το θέμα του εργαστηρίου μας. Επιπλέον τα παιδιά είναι μικρά σε ηλικία (Β’ δημ.) και δε χρειάζεται να τους βομβαρδίσουμε με περισσευούμενες πληροφορίες.
2. Εξηγούμε το εσωτερικό της Γης δείχνοντας εικόνες από βιβλία και εξηγώντας τα επιμέρους τμήματά της.
3. Αναφέρουμε τι συμβαίνει η Γη λειτουργεί ως μαγνήτης.
4. Γνωρίζουμε την ύπαρξη τεκτονικών πλακών μέσα από σχετικό βίντεο.
5. Πειραματιζόμαστε με τις τεκτονικές πλάκες (κράκερ) και τον ρευστό μανδύα (μαρμελάδα) διαπιστώνοντας ότι οι τεκτονικές πλάκες είτε πλησιάζουν είτε απομακρύνονται, ή τρίβονται μεταξύ τους, αναφέροντας τι συμβαίνει σε κάθε περίπτωση.
6. Παρακολουθούμε βίντεο με τις κινήσεις των πλακών στο πείραμα εκατομμυρίων χρόνων.
7. ΤΡΩΜΕ ΤΙΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ Κ ΤΟΝ ΜΑΝΔΥΑ.🍓🧇🍽
8. Φτιάχνουμε μια κάρτα, περίπου τρισδιάστατη (ιδέα από pinterest), για να μας θυμίζει τι μάθαμε! Βρείτε την εδώ.
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ.
Εργαστήριο 2ο: Σεισμοί (3 δ.ώ.)
Σήμερα κουνιόμαστε!!
1. Θυμόμαστε τη δομή της Γης εσωτερικά (η μαρμελάδα κ τα κρακεράκια βοηθούν πολύ σε αυτό!🤣)
2. Παρακολουθούμε βίντεο για το πώς δημιουργούνται οι σεισμοί, για τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών, για τους σεισμογράφους και την κλίμακα Ρίχτερ.
3. Διαπιστώνουμε πειραματικά τι συμβαίνει στο επίκεντρο του σεισμού και τι αλλάζει όσο απομακρυνόμαστε από αυτό (ιδέα από YouTube). Στήνουμε πάνω σε ένα μεγάλο χαρτόνι μερικούς κύβους ζάχαρης σε διάφορες αποστάσεις από το επίκεντρο του σεισμού. Στη συνέχεια προκαλούμε σεισμό χτυπώντας από κάτω το χαρτόνι και διαπιστώνουμε τι συμβαίνει στα ζαχαρόσπιτά μας.
Τα σπίτια (κύβοι ζάχαρης που χρησιμοποιούμε) είναι όλα από το ίδιο δομικό υλικό, οπότε πρέπει να δούμε πώς συμπεριφέρονται στον σεισμό διαφορετικά δομικά υλικά…
4. Κάθε ομάδα παίρνει το έδαφος της και χτίζει σπίτια από διαφορετικά δομικά υλικά. Όταν είμαστε έτοιμοι έρχεται ο Εγκέλαδος και τραντάζει το έδαφος για να δούμε ποια σπίτια είναι πιο γερά. Εδώ έχουμε την ευκαιρία να δράσουμε ως μηχανικοί και να μελετήσουμε τι είναι αυτό που συμβάλει στη σταθερότητα των κτιριακών οικοδομημάτων.
5. Ακολουθεί συζήτηση περί διαφορετικού δομικού υλικού και τρόπου χτισίματος, ενώ μιλάμε και για την αξία των θεμελίων (εμείς εξηγήσαμε γιατί “φυτεύουμε” τα σπίτια στη γη😅)
6. Κι επειδή εργαστήριο χωρίς παραμύθι κάπως δεν ταιριάζει στην τάξη μας😜, διαβάζουμε ένα Αυστραλιανό flipbook.
Από childrens.health.qld.gov.au: Berdie and the earthquake, παραμύθι
7. Συνεχίζουμε με υπενθύμιση των κανόνων συμπεριφοράς σε περίπτωση σεισμού. Για να το πετύχουμε αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το παρακάτω υλικό:
Από Παιδόραμα Blog: Σεισμός – sway
Από manostsagatos: Σεισμός, ένα φυσικό φαινόμενο, παρουσίαση Shlideshare
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ και σύντομο βίντεο εδώ.
Εργαστήριο 3ο & 4ο: Ηφαίστεια (5 δ.ώ.)
1η φάση:
Η ενασχόλησή μας με τα ηφαίστεια ολοκληρώνεται σε 2 φάσεις. Την πρώτη εβδομάδα βλέπουμε από ποια μέρη αποτελείται ένα ηφαίστειο και τις διαφορετικές μορφές που μπορεί να έχει μέσα από το διαδικτυακό υλικό που ακολουθεί. Έπειτα φτιάχνουμε σε ομάδες τα δικά μας ηφαίστεια κ τα αφήνουμε να…. μαζέψουν μάγμα!
Αν υπάρχει χρόνος διαθέσιμος παρακολουθούμε το βίντεο για το ηφαίστειο της Σαντορίνης που υπάρχει παρακάτω.
Extra tip: Για τον σωλήνα του ηφαιστείου χρειαζόμαστε ένα πλαστικό μπουκάλι. Γύρω από αυτό τοποθετούμε τσαλακωμένες σελίδες από εφημερίδες. τις οποίες στερεώνουμε στη βάση αλλά και μεταξύ τους με χαρτοταινία. Στη συνέχεια βάφουμε με τέμπερες και αφήνουμε να στεγνώσει. Για την “έκρηξη” του ηφαιστείου χρειαζόμαστε να γεμίσουμε με λίγο νερό το μπουκάλι, να προσθέσουμε απορρυπαντικό πιάτων και, προαιρετικά, χρώμα ζαχαροπλαστικής. Λίγο πριν την έκρηξη προσθέτουμε μαγειρική σόδα και ανακατεύουμε. Για την έκρηξη ρίχνουμε μπόλικο ξίδι.
Προσοχή στο σημείο που θα γίνει η έκρηξη διότι θα γεμίσει με… λάβα!
Από batmanpalaiologos: Ηφαίστεια, παρουσίαση Shlideshare.net
Από akoutelida: Ηφαίστεια, παρουσίαση Shlideshare.net
2η φάση:
1. Λύνοντας παζλ με προπαίδεια και ηφαίστεια (ιδέα της παραλληλούλας μου) τα παιδιά παίρνουν το μυστικό συστατικό που είναι απαραίτητο για την έκρηξη. Δηλαδή, έχουμε κρύψει πίσω από τις εικόνες σακουλάκια με σόδα. Μπορούνε να τα πάρουν μόλις λύσουν το παζλ και έχουν βρει σωστά όλα τα αποτελέσματα των γινομένων. Το πατρόν για το παζλ το βρίσκετε εδώ (ευγενική χορηγία της Πασχαλίας Μπόσκου: quiz ηφαίστεια).
2. Παίρνουμε τις κατασκευές μας και οδηγούμαστε στο χώρο όπου θα κάνουμε το πείραμά μας. Έχουμε προσθέσει στο μπουκάλι το νερό με το απορρυπαντικό πιάτων και το χρώμα. Αφού θυμηθούμε τα βασικά μέρη των ηφαιστείων, τα θέσαμε σε λειτουργία προσθέτοντας τη σόδα και ρίχνοντας ξίδι. Παρατηρούμε την κίνηση της λάβας μελετώντας τα μονοπάτια που προτιμάει. Αυτό αποτελεί αφορμή να αναφέρουμε πως η λάβα ψάχνει πάντοτε την ευκολότερη διαδρομή για να ακολουθήσει.
3. Επιστρέφουμε στην τάξη, αναφέροντας πως τώρα θα πετάξουμε πάνω από ένα ενεργό ηφαίστειο για να δούμε πώς είναι πραγματικά η λάβα. Έχουμε δανειστεί από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Δράμας (@kenbibldra) τα VR γυαλιά και ανά δυάδες τα φοράμε παρακολουθώντας το ακόλουθο βίντεο. Extra tip: Εμείς χρειάστηκε να καλύψουμε με βαμβάκι το ένα μάτι για να είναι πιο αποτελεσματική η προβολή (περιττό να πούμε πόσο ενθουσιάστηκαν τα παιδιά!).
4. Μοιράζουμε από ένα τάμπλετ ανά ομάδα που έχουμε προηγουμένως ανοίξει τη σελίδα του volcanochaser στο Facebook. Εκεί παρακολουθούμε εικόνες και βίντεο από το ηφαίστειο της Ισλανδίας που είναι τώρα (02/2024) ενεργό.
Από volcanochaser: Ηφαίστειο Ιρλανδίας, βίντεο (FB)
5. Στη συνέχεια δείχνουμε στα παιδιά πώς μπορεί να αλλάξει το γεωγραφικό ανάγλυφο εξαιτίας των ηφαιστείων μέσα από σχετικές αναρτήσεις του “Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ” για το κράτος Τόνγκα!
Από “Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ“: 24 Απριλίου 2020, 1η δημοσίευση για νησιά Τόνγκα
Από “Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ“: 14 Απριλίου 2022, 2η δημοσίευση για νησιά Τόνγκα
6. Την τελευταία διδακτική ώρα την αφιερώνουμε για να φτιάξουμε τα δικά μας ηφαίστεια για να ταξιδέψουν στο σπίτι μας. Δουλεύουμε το πατρόν που βρίσκουμε στο: Ηφαίστειο, κατασκευή (αρχική εικόνα: pinterest).
Fun fact: Ένας μαθητής της τάξης μας πρόσθεσε “καπνό” στο ηφαίστειο, βάζοντας στον κρατήρα ένα χαρτομάντιλο. Σύντομα ακολούθησαν κι άλλοι το παράδειγμά του!
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ .
Εργαστήριο 5ο: Ο κύκλος του νερού (2 δ.ώ.)
Σε αυτό το εργαστήριο αξιοποιούμε το βιβλίο της Σοφίας Μαντούβαλου “Το σύννεφο που έβαλε τα κλάματα” σε εικονογράφηση της Κέλλυ Ματάθια Κόβο. Με τη βοήθειά του εισάγουμε τα παιδιά στον κύκλο του νερού.
Δείτε τη δράση αναλυτικά στο:
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ .
Εργαστήριο 6ο: Λίμνες και Ποτάμια
Η Μελέτη Περιβάλλοντος κ το “Περί Παιδείας” μας βοηθάει να μιλήσουμε αρχικά για το τι είναι λίμνες κ ποτάμια, οπότε ερχόμαστε στο εργαστήριο θυμούμενοι αυτές τις πληροφορίες.
1. Θυμόμαστε τι είναι λίμνες κ ποτάμια, πώς σχηματίζονται και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
2. Χρησιμοποιούμε μια λεκάνη λουσίματος βρεφών (αυτές με την τάπα στη βάση). Εκεί φτιάχνουμε βουνό, πηγές, ποτάμια και λίμνη. Βλέπουμε πώς συμπεριφέρεται το νερό της βροχής και το έδαφος, ανάλογα με την ποσότητα που πέφτει.
3. Με τη συνδρομή παρουσίασης PPT, κουβεντιάζουμε τους λόγους που αποστραγγίζεται μια λίμνη κι έπειτα αποστραγγίζουμε τη δική μας.
4. Αναρωτιόμαστε αν όντως ήταν καλό βήμα η αποστράγγιση και ποια δεδομένα μπορεί να άλλαξαν. Χρησιμοποιούμε και τις πληροφορίες της παρουσίασης.
5. Απλώνουμε τις καλλιέργειες και τα χωριά μας στον αποστραγγισμένο κάμπο. Ρίχνουμε απαλή βροχή στο βουνό και τον κάμπο και παρατηρούμε.
6. Σκεφτόμαστε τι θα γίνει αν πέσει μπόλικη βροχή κ έπειτα… το δοκιμάζουμε. Το αποτέλεσμα είναι: ΠΛΗΜΜΥΡΑ!🌊💧
7. Έπειτα προβάλλουμε βίντεο με την περίπτωση του τυφώνα Daniel στη Θεσσαλία ώστε να συνδέσουμε το πείραμα με πραγματικά γεγονότα αλλά και να διαπιστώσουμε πόσο κοντά μας βρίσκονται τέτοια φαινόμενα, άρα και πόσο μας αφορούν.
8. Μελετάμε, με τη βοήθεια του PPT, την περίπτωση της λίμνης Κάρλα, μέσα από φωτογραφίες και βίντεο τόσο της εποχής αποστράγγισης της λίμνης όσο και πριν την πλημμύρα αλλά μέχρι και μέχρι πρόσφατα (7 μήνες μετά).
9. Απαντούμε στο τι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει διαφορετικά καθώς τα αντιπλημμυρικά μέτρα που είχαμε πάρει, δεν βοήθησαν καθόλου.
10. Βλέπουμε μερικές από τις λύσεις που προτείνουν οι επιστήμονες, μέθοδοι που είναι εναρμονισμένες με τη φύση κ την αξιοποιούν.
Την παρουσίαση Power Point που μας βοήθησε να οργανώσουμε τη διδασκαλία μας τη βρίσκετε εδώ: Λίμνες και ποτάμια
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ .
Εργαστήριο 7ο: Το πάτωμα είναι λάβα!!
Στο τελευταίο εργαστήριο αυτού του κύκλου παίζουμε ένα αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών που ονομάζουν “Το πάτωμα είναι λάβα”!!
Αυτό που κάνουμε είναι να φτιάξουμε 2 πανομοιότυπες πίστες για 2 ομάδες με τη βοήθεια υλικού από το γυμναστήριο και την τάξη, όπως στεφάνια, καρέκλες, κορίνες, πλαστικά μεγάλα τουβλάκια κ.ά. Στη μέση περίπου της πίστας τοποθετούμε και τάμπλετ με την δραστηριότητα του e-me content που ακολουθεί. Κάθε παίκτης πρέπει να περάσει όλα τα εμπόδια και να φτάσει στο τέρμα πρώτος για να πάρει πόντο για την ομάδα του. Αν απαντήσει σωστά σε μία εκ των ερωτήσεων από τις διαφάνειες της e-me, έχει την ευκαιρία να κερδίσει έναν ακόμη πόντο για την ομάδα του.
Επαναλαμβάνουμε όσες φορές θέλουμε, ανάλογα με τη διάθεση των παιδιών και τον χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας.
Εναλλακτικά, μπορούμε να αξιοποιήσουμε το επιτραπέζιο παιχνίδι από “Μικρά Χαμόγελα”: Φυσικές Καταστροφές ή να παίξουνε σε ομάδες τις ερωτήσεις της e-me content δραστηριότητας, μέσα από το Quizizz: Σ-Λ, Φυσική Καταστροφή
Φωτογραφικό υλικό της δράσης βρίσκετε εδώ .
Αξιολόγηση του εργαστηρίου
Το εργαστήριο κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών καθ’ όλη τη διάρκειά του ενώ πέτυχε όλα τα μέρη της αρχικής στοχοθεσίας. Η πληθώρα χρήσης εποπτικών και ψηφιακών μέσων αλλά και οι πειραματικές πρακτικές που ακολούθησαν μπόρεσαν να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα των φυσικών φαινομένων που γνωρίσαμε, παρέχοντας στα παιδιά ευκαιρίες για ολιστική μάθηση. Η εργασία σε ομάδες, βοήθησε ώστε να εφαρμοστούν ομαδοσυνεργατικές πρακτικές και να ασκηθούν τα παιδιά τόσο σε διαλογικές διαδικασίες όσο και σε πρακτικές επικοινωνίας, συνεργασίας και δημιουργικότητας. Τέλος, η χρήση των ΤΠΕ υπήρξε σημαντικό κομμάτι του εργαστηρίου που βοήθησε στην παροχή πολυμεσικών εργαλείων.
Εν τέλη, τα παιδιά προσέγγισαν με ποικίλους τρόπους τη γνώση και οδηγήθηκαν στην κατάκτηση των αρχικών στόχων με παιγνιώδης πρακτικές και χωρίς την υποχρέωση αποστήθισης. Απλώς και μόνο επειδή τα παιδιά ευχαριστήθηκαν την όλη διαδικασία, το εργαστήριο θεωρείται επιτυχές.
