Του Χάρη Ανδρεόπουλου*
«…συμπορευθῶμεν αὐτῷ καὶ συσταυρωθῶμεν καὶ νεκρωθῶμεν δι΄αυτόν ταῖς του βίου ἡδοναῖς΄ ἵνα καὶ συζήσωμεν αὐτῷ…» (Τροπάριο Όρθρου Μεγάλης Δευτέρας).
Αφήνοντας πίσω μας όλα όσα η αγία μας Εκκλησία μας προσέφερε στη διάρκεια της προηγηθείσας Τεσσαρακοστής μέσα από τις κατανυκτικές ακολουθίες, μέσα από τις θείες λειτουργίες του Μεγ. Βασιλείου, τους κατανυκτικούς εσπερινούς, τα καθημερινά Απόδειπνα, τους Χαιρετισμούς και τις προηγιασμένες θείες λειτουργίες, εισήλθαμε ήδη στη Μεγάλη και αγία Εβδομάδα των Παθών του Χριστού. Ο ιερός υμνογράφος μας καλεί να γίνουμε συνοδοιπόροι του Θείου Πάθους – «… συμπορευθῶμεν αὐτῷ καὶ συσταυρωθῶμεν (…) ἵνα καὶ συζήσωμεν αὐτῷ…» – προκειμένου να γίνουμε πραγματικοί κοινωνοί της Αναστάσεώς Του.
Η Εβδομάδα αυτή λέγεται «Μεγάλη» όχι, βεβαίως, γιατί έχει περισσότερες ημέρες ή ώρες από τις άλλες, αλλά γιατί τα γεγονότα της πίστης μας που τελούνται στους ιερούς ναούς και βιώνονται στις καρδιές των πιστών είναι κοσμοσωτήρια για τους χριστιανούς κάθε εποχής. Σύμφωνα με τον ιερό Χρυσόστομο «Μεγάλην καλοῦμεν τὴν Ἑβδομάδα, οὐκ ἐπειδὴ πλέον ἔχει τὸ μῆκος τῶν ὡρῶν΄ καὶ γὰρ εἰσὶ ἕτεραι πολλῷ μείζους ὥρας ἔχουσαι΄ οὐκ ἐπειδὴ πλείους ἡμέρας ἔχει΄ καὶ γὰρ ὁ αὐτὸς ἀριθμὸς καὶ ταύτης καὶ ταῖς ἄλλαις πάσαις. Τίνος οὗν ἕνεκεν μεγάλην ταύτην καλοῦμεν; Μεγάλα τινὰ καὶ ἀπόρρητα τυγχάνει τὰ ὑπάρξαντα ἡμῖν ἐν αὐτῇ ἀγαθά. Ἐν γὰρ ταύτη ὁ χρόνιος ἐλύθη πόλεμος, θάνατος ἐσβέσθη, κατάρα ἀνηρέθη, τοῦ διαβόλου ἡ τυραννὶς κατελύθη, τὰ σκεύη αὐτοῦ διερπάγη, Θεοῦ καταλλαγὴ πρὸς ἀνθρώπους γέγονεν» (Ὀμιλ. 30, Εἰς Γένεσιν, P.G.53,273).
Η μνεία των ιερών γεγονότων μαζί με τις θεσπέσιες ακολουθίες των αγίων ημερών, δημιουργούν στη διάρκεια της Μεγ. Εβδομάδας ατμόσφαιρα κατάνυξης και περισυλλογής. Είναι η εβδομάδα κατά την οποία ακόμα και άτομα τα οποία δεν εκκλησιάζονται τακτικά αισθάνονται την ανάγκη να πάνε στο ναό, ν’ ανάψουν ένα κεράκι και να σκύψουν συλλογισμένοι το κεφάλι μπροστά στα εικονίσματα.
Η δομή της Μεγάλης Εβδομάδας είναι η αναπαράσταση της τελευταίας εβδομάδας της επί γης παρουσίας του Χριστού. Κάθε ημέρα «μνείαν ποιούμεθα», όπως αναφέρει το ιερό συναξάρι, κάποιου από εκείνα τα σωτήρια γεγονότα. Τη Μεγ. Δευτέρα τιμούμε μια μεγάλη προσωπικότητα της Παλαιάς Διαθήκης τον πάγκαλο Ιωσήφ, ο οποίος είναι ο ίδιος, με τα άδικα παθήματά του, τύπος του Χριστού και, επίσης, ενθυμούμαστε το γεγονός της «ξηρανθείσης συκής» από τον Κύριο, ως ζωντανή προτροπή στους πιστούς για παραγωγή πνευματικών καρπών. Τη Μεγ. Τρίτη ενθυμούμαστε τις διδακτικότατες παραβολές των Δέκα Παρθένων και των Ταλάντων, οι οποίες έχουν υψίστη σημασία για τη σωτηρία μας, υπενθυμίζοντάς μας την αδέκαστη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Την Μεγ. Τετάρτη τιμούμε τη μετάνοια της αμαρτωλής γυναίκας, η οποία άλειψε με μύρο από ευγνωμοσύνη τα πόδια του Κυρίου, λίγο πριν το Πάθος Του και ακόμα τη μέρα αυτή θυμόμαστε την προδοσία του Ιούδα. Τη Μεγ. Πέμπτη εορτάζουμε τα σωτήρια γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, τον ιερό Νιπτήρα, την παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, την αρχιερατική προσευχή και την σύλληψη του Χριστού. Την Μεγ. Παρασκευή προσκυνούμε τα άγια, σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου μας, Ιησού Χριστού. Το Μεγ. Σάββατο τιμούμε τη θεόσωμο ταφή και την εις Άδου Κάθοδόν Του και την επομένη, στο τέλος αυτής της βδομαδιάτικης πορείας, έχουμε την μεγάλη γιορτή για την ένδοξή Του Ανάσταση. Τη σπουδαιότερη γιορτή της χριστιανοσύνης.
Το νόημα αυτής της γιορτής μας το φανερώνει η ίδια η λέξη Πάσχα (από την εβραϊκή – αραμαϊκή λέξη “Πεσάχ” (pasàch) που σημαίνει διάβαση, πέρασμα, έξοδος και πορεία). Στην Παλαιά Διαθήκη η λέξη αυτή χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έξοδο των Ισραηλιτών από τη δουλεία της Αιγύπτου προς την ελευθερία στη Γη της Επαγγελίας. Αυτό γιορτάζουν μέχρι σήμερα οι απανταχού της γης εβραίοι στο δικό τους Πάσχα.
Το χριστιανικό Πάσχα, όμως, είναι η έξοδος καταρχήν όλης της ανθρωπότητας και όχι μόνο ενός λαού από τη δουλεία όχι ενός τυραννικού δυνάστη αλλά από τη δουλεία της αμαρτίας και του πνευματικού θανάτου στην εν Χριστώ ελευθερία, στην αιώνια Βασιλεία του Θεού. Πάσχα, λοιπόν, σημαίνει μια διάβαση, μια πορεία από αυτό που είμαστε, σ΄ αυτό που ο Αναστημένος Χριστός θέλει να γίνουμε ως πνευματικοί άνθρωποι. Και ο Χριστός θέλει να γίνουμε άνθρωποι με καθημερινό πασχαλινό ήθος.
Το Πάσχα δεν είναι μια απλή ανάμνηση ενός φολκλορικού γεγονότος από το παρελθόν. Για τους χριστιανούς δεν είναι μια γιορτή μόνο για λαογραφικές, εθιμικές εκδηλώσεις, δηλαδή μόνο για κόκκινα αυγά, για τον οβελία, για διακοπές, ταξίδια, χορούς και τραγούδια. Σίγουρα και αυτά – τα της παραδόσεως – έχουν την αξία τους και εμείς οι Έλληνες, κουρασμένοι ψυχικά από την ποικιλόμορφη κρίση που περνάμε, τα έχουμε πράγματι πολύ ανάγκη. Αλλά το Πάσχα είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Η Ανάσταση του Χριστού σηματοδοτεί και δίδει την δυνατότητα στον άνθρωπο να βιώσει δύο λυτρωτικά γεγονότα. Το πρώτο είναι η διάβασή του από τον χώρο της αμαρτίας στον χώρο της μετανοίας. Το δεύτερο γεγονός, που μας προσφέρει ως δυνατότητα βιώσεως η Ανάσταση του Χριστού, είναι το άνοιγμα της καρδιάς μας και η διεύρυνσή της στο γύρω μας κόσμο˙ ν΄ αγαπήσει, λιγάκι, έστω, παραπάνω. Είναι όλη αυτή η πορεία ένα απ΄ τα “μυστήρια” της Εκκλησίας μας που μπορούμε – μας δίδεται η ευκαιρία τούτες τις μέρες- να το ζήσουμε.
Καλή Μεγαλοβδομάδα και Καλή Ανάσταση!
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος καθηγητής Β/θμιας Εκπ/σης (https://religiousnet.blogspot.com), υπηρετεί στη θέση του Διευθυντή του Προτύπου ΓΕΛ Λάρισας
** “Ελευθερία” Λαρίσης, Μεγ. Δευτέρα, 14 Απρ. 2025, σελ. 3
