Η Χαλκιδική έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ελληνική επανάσταση. Ο αγώνας της ξεκίνησε στις 17 Μαΐου από τον Πολύγυρο και αργότερα επεκτάθηκε και στις γύρω περιοχές. Αρχηγός της επαναστάσεως στη Βόρεια Ελλάδα ήταν ο Εμμανουήλ Παππάς, έμπορος από τις Σέρρες και μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Οργάνωσε ομάδες μάχης και το οχυρό τους ήταν αρχικά το Άγιο Όρος, κι έπειτα, όταν άρχισαν να ηττούνται από τους Τούρκους, αποσύρθηκαν στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, για να βρουν καταφύγιο και αποθήκες για τα όπλα και πυρομαχικά. Αλλά και εκεί η θέση των Ελλήνων χειροτέρευε.

Η επανάσταση της Χαλκιδικής έληξε οριστικά με την παράδοση του Αγίου Όρους, τον Ιανουάριο του 1822. Σημαντικός παράγοντας αποτυχίας της εξέγερσης, ήταν και η κοντινή θέση της Χαλκιδικής σε σχέση με την Οθωμανική πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολης και την παρουσία μεγάλων στρατιωτικών μονάδων της Αυτοκρατορίας. Η προσφορά όμως της εξέγερσης της Χαλκιδικής υπήρξε σημαντική, διότι δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος για να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.