“Τρωάδες” του Ευριπίδη
από το Λύκειο Βροντάδων Χίου
27-9-2016 στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου
Οι Τρωάδες είναι τραγωδία που έγραψε ο Ευριπίδης. Γράφτηκε το 415 π. Χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, και συχνά θεωρείται σχολιασμός στην κατάληψη της Μήλου και την εν συνεχεία σφαγή και υποταγή του πληθυσμού της από τους Αθηναίους νωρίτερα τον ίδιο χρόνο. To 415 π. Χ. ήταν επίσης η χρονιά της σκανδαλώδους βεβήλωσης των “ερμών” και της δεύτερης εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία, γεγονότα που επίσης μπορεί να επηρέασαν τον συγγραφέα. Οι Τρωάδες ήταν η τρίτη τραγωδία μιας τριλογίας, που αναφέρεται στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Ευριπίδης για το έργο αυτό κέρδισε το δεύτερο βραβείο, χάνοντας από τον αφανή τραγικό Ξενοκλή.
Υπόθεση
Το έργο του Ευριπίδη παρακολουθεί την τύχη των γυναικών της Τροίας, αφού η πόλη τους είχε λεηλατηθεί, οι άντρες τους είχαν σκοτωθεί και οι οικογένειές τους που απέμειναν πρόκειται να παρθούν ως σκλάβες. Εντούτοις ξεκινά με τους θεούς Αθηνά και Ποσειδώνα να αναζητούν τρόπους για να τιμωρήσουν τον Ελληνικό στρατό, για την απαγωγή της Κασσάνδρας, μεγαλύτερης κόρης του Βασιλιά Πρίαμου και της Βασίλισσας Εκάβης, Όσα ακολουθούν δείχνουν πόσο οι Τρωαδίτισσες έχουν υποφέρει. Ο Έλληνας Ταλθύβιος φτάνει με σκοπό να πει στην εκθρονισμένη βασίλισσα Εκάβη τι περιμένει αυτή και τα παιδιά της. Ο Οδυσσέας θα πάρει ως λάφυρο την Εκάβη και η κόρη της, Κασσάνδρα προορίζεται να γίνει παλλακίδα του νικητή Αγαμέμνονα. Προβλέπει ότι όταν θα φθάσουν στο Άργος η πικραμένη γυναίκα του νέου κυρίου της, η Κλυταιμνήστρα, θα σκοτώσει τόσο την ίδια όσο και αυτόν. Στη συνέχεια, φθάνει η χήρα πριγκίπισσα Ανδρομάχη και η Εκάβη μαθαίνει από αυτήν ότι η νεότερη κόρη της Πολυξένη έχει σκοτωθεί θυσιαζόμενη στον τάφο του Αχιλλέα. Στην Ανδρομάχη έλαχε να γίνει παλλακίδα του γιου του Αχιλλέα Νεοπτόλεμου και φοβερότερα νέα πρόκειται να φτάσουν για τη βασιλική οικογένεια. Ο Ταλθύβιος διστακτικά την πληροφορεί ότι το βρέφος της, ο Αστυάνακτας, έχει καταδικασθεί σε θάνατο. Η Ελένη, αν και όχι γυναίκα της Τροίας, αναμένεται να υποφέρει εξ ίσου. Ο Μενέλαος φθάνει, προκειμένου να την πάρει μαζί του στην Ελλάδα, όπου την περιμένει καταδίκη σε θάνατο. Η Ελένη εκλιπαρεί το σύζυγό της να της χαρίσει τη ζωή και αυτός φαίνεται αποφασισμένος να τη σκοτώσει, αλλά ο χορός γνωρίζει ότι θα την αφήσει να ζήσει και θα την πάρει μαζί του. Όχι μόνο αποκαλύπτεται στο τέλος του έργου ότι ζει, αλλά στην Οδύσσεια ο Τηλέμαχος θα μάθει πως η μυθική ομορφιά της Ελένης τής χάρισε τη συγχώρεση. Στο τέλος ο Ταλθύβιος επιστρέφει φέρνοντας μαζί του το πτώμα του μικρού Αστυάνακτα πάνω στην ασπίδα του Έκτορα. Επιθυμία της Ανδρομάχης ήταν να θάψει η ίδια το παιδί της, εκτελώντας τις πρέπουσες τελετουργίες σύμφωνα με τα έθιμα της Τροίας, αλλά το πλοίο της είχε ήδη αναχωρήσει. Ο Ταλθύβιος δίνει το άψυχο σώμα στην Εκάβη, που προετοιμάζει το σώμα του εγγονού της για την ταφή, πριν τελικά αναχωρήσουν με τον Οδυσσέα.
Οι μαθητές του λυκείου Βροντάδων Χίου ενσάρκωσαν τους ρόλους με απόλυτη ακρίβεια και φυσικότητα σαν να ήταν κομμάτι από την καθημερινή τους ζωή. Είναι απίστευτο πως παιδιά καταφέρνουν να υποδυθούν ρόλους καλύτερα και από επαγγελματίες ηθοποιούς.
“Τρωάδες” του Ευριπίδη: σε αυτή την ύψιστη μορφή στηρίζεται το παγκόσμιο θέατρο. Ένα ατελείωτο μοιρολόι. Ένα αμείλικτο κατηγορώ απέναντι στον ιμπεριαλισμό και στον πόλεμο. Όποιος δε συγκινήθηκε από το θρήνο της Ανδρομάχης και της Εκάβης, δύσκολα θα συγκινηθεί από οτιδήποτε άλλο.
Από τις ερμηνείες τους ξεχώρισαν κατά τη γνώμη μας, οι κοπέλες που υποδύονταν την Εκάβη, την Ανδρομάχη και την Ελένη. Οι ερμηνείες τους άγγιζαν την τελειότητα. Οι κινήσεις τους μετρημένες και εύστοχες. Οι ενδυμασίες τους επίσης, οι αρμόζουσες, ιδίως της Ελένης. Η άρθρωσή τους σωστή, όπως και η στάση του σώματος. Όλο το στήσιμο του έργου ήταν σοβαρό και αξιοπρεπές, τονίζοντας πλήρως την τραγικότητα των γεγονότων. Όσο για το ίδιο το έργο του Ευριπίδη, αριστουργηματικός λόγος και νοήματα. Ζωντάνια και παραστατικότητα αποτελούν σίγουρα δύο από τα πάμπολλα χαρακτηριστικά της παράστασης.
Συνοψίζοντας, ούτε μια στιγμή κατά τη διάρκεια της παράστασης δε νιώσαμε πλήξη και ανία. Κατόρθωσαν να μεταδώσουν το μήνυμα της ματαιότητας του πολέμου και των δεινών που προκαλεί στους ανθρώπους-θύματά του. Μπορεί να εξαχρειώσει τον άνθρωπο και να τον μετατρέψει σε πολεμική μηχανή με ανυπολόγιστες συνέπειες για όλο τον κόσμο, αθώο και ένοχο. Μια ανάσα όασης η συγκεκριμένη παράσταση ανάμεσα στις τόσες μοντέρνες προσεγγίσεις του αρχαίου δράματος που έχουν κουράσει με την έλλειψη σεβασμού στην γλώσσα, στους αρχαίους συγγραφείς, στην ατμόσφαιρα και κατ’ επέκταση στους ηθοποιούς και στους θεατές. Ήταν γεμάτη νοήματα, όπως του πόνου και του δράματος, που μπορεί να επιφυλάσσει η ζωή στον καθένα μας.
Κόσσυβα Ευανθία (Α1), Τσαούση Κατερίνα (Α2)
