της Ευγενίας Μπαλαούρα (Α2)
ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Οι άνθρωποι μαζεύονταν σε κάθε γειτονιά για να σφάξουν το γουρούνι. Έβαζαν σ’ ένα σιδερένιο αντικείμενο (φτιαράκι) κάρβουνο και πάνω του θυμίαμα. Μ’ αυτό θύμιαζαν τρεις φορές το γουρούνι και ύστερα το τοποθετούσαν στο λαιμό του. Το έκοβαν σε κομμάτια και επειδή δεν υπήρχαν ψυγεία το έβαζαν μέσα σε μεγάλα δοχεία (καδιά) σκεπάζοντας τα με πολύ αλάτι (χοντρό). Το παχύ κρέας το ‘βραζαν και το έκαναν λίγδα για να μαγειρεύουν. Άλεθαν το κρέας και έκαναν λουκάνικα. Έβραζαν, επίσης τα εντόσθια (πνευμόνια, καρδιά, νεφρά, σπλήνα, συκώτι) και μ’ αυτά γέμιζαν το παχύ έντερο του γουρουνιού (ονομαζόταν παμπάρα). Το κρεμούσαν μαζί με τα λουκάνικα σ’ ένα ψηλό σημείο για να στεγνώσουν. Το κεφάλι και τα πόδια τα μαγείρευαν πατσά.
ΚΑΛΑΝΤΑ
Τα παιδιά πήγαιναν περίπου κατά τις 4-5 το ξημέρωμα στα σπίτια και έψελναν κάλαντα. Συγκεκριμένα τραγουδούσαν: «Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο. Κόλιαντρα!» Τότε, οι μεγάλοι έδιναν ξυλοκέρατα (χαρούπια), ολόκληρα ξερά σύκα (μάκες) και σκομαΐδες (σύκα ανοιγμένα στη μέση που τα άφηναν στον ήλιο για να ξεραθούν-στεγνώσουν)
ΗΜΕΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
Το πρωί πήγαιναν στην εκκλησία και το μεσημέρι οι νοικοκυρές μαγείρευαν κοτόσουπα και οι άντρες έψηναν στη σούβλα. Μαζεύονταν μεγάλες παρέες, έτρωγαν, έπιναν, τραγουδούσαν και πολλές φορές χόρευαν.
ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ
Έφτιαχναν την πίτα με πολλά φύλλα και έβαζαν ένα κέρμα (φλουρί), ένα μικρό ξυλάκι που «παρίστανε» την γκλίτσα και ένα άλλο ξυλάκι φτιαγμένο έτσι ώστε να μοιάζει με αλέτρι. Αυτά τα έβαζαν για να εξασφαλίσουν μια καλή αγροτική χρονιά.
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
→ Ο πρώτος επισκέπτης που θα πήγαινε στο σπίτι υποδεχόταν από την οικογένεια με χαρά, η οποία τον κέρναγε και τον έβαζε να καθίσει δίπλα στο τζάκι για να κάνει πυδιακό. Δηλαδή: αφού έδινε ευχές(“Θέλω κατσίκια, νύφες, γαμπρούς κ.ά.”) έριχνε στο τζάκι σιτάρι ή αλάτι. Αν οι σπόροι έσκαγαν, η χρονιά (και η σοδειά) θα ήταν γόνιμη για την οικογένεια ενώ αν δεν έσκαγαν, προβλεπόταν μια δύσκολη χρονιά.
→ Ακόμη ένα έθιμο που γινόταν την Πρωτοχρονιά στον Λόφο ήταν το εξής: επειδή υπήρχε μόνο ένα σημείο με νερό όλοι ήθελαν να πάνε πρώτοι (το πρωί). Αυτός που θα έφτανε πρώτος θεωρούταν ο τυχερός της χρονιάς.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ
→ Ανήμερα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς δεν καθάριζαν τη στάχτη του τζακιού, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά.
→ Τα λουκάνικα μπορούσαν να τα φάνε μετά την παραμονή των Θεοφανίων, εφόσον τα είχε «φωτίσει» ο παπάς.
