ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

«Εξοικονόμηση Ενέργειας και Ανανεώσιμες Πηγές»     

2^ο Δημοτικό Σχολείο Ελευθέριου – Κορδελιού

Τάξη: Στ1

Σχολικό έτος: 2011 – 12

Εκπαιδευτικός: Σπινθηρόπουλος Χαράλαμπος   

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Ενέργειας και Ανανεώσιμες Πηγές» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τους/τις μαθητές/τριες της Στ1΄ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ελευθερίου – Κορδελιού κατά το σχολικό έτος 2011-12 και με την καθοδήγηση του δασκάλου τους Σπινθηρόπουλου Χαράλαμπου.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε κατά τη χρονική περίοδο Οκτωβρίου- Ιουνίου και διαρθρώθηκε σε επιμέρους ενότητες, οι οποίες σε γενικές γραμμές αφορούσαν: α) Στην ενέργεια στην καθημερινότητά μας – Ιστορική αναδρομή – Τις μορφές και πηγές ενέργειας. β) Τους τρόπους μετατροπής ενέργειας (θερμοηλεκτρικά, υδροηλεκτρικά, πυρηνικά, γεωθερμικά εργοστάσια, φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες κ.ά). γ) Τις επιπτώσεις κατασπατάλησης και αλόγιστης χρήσης της ενέργειας, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, στο περιβάλλον (ρύπανση – εξάντληση φυσικών πόρων) και στην υγεία του ανθρώπου. δ) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την όξινη βροχή και την τρύπα του όζοντος – τους λόγους δημιουργίας των φαινομένων και τις επιπτώσεις τους. ε) Την πυρηνική ενέργεια – ατυχήματα -μόλυνση από ραδιενέργεια – επιπτώσεις στη φύση και στον άνθρωπο. στ) Τις ανανεώσιμες και εναλλακτικές πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, υδατική, βιομάζα, γεωθερμία, ενέργεια από σκουπίδια, βιοκαύσιμα κ.ά), τα ωφέλη και τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη χρήση τους. ζ) Τα βιοκλιματικά κτήρια. η) Τις προτάσεις – τρόπους ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησής της, τόσο στην καθημερινή ζωή των μαθητών/τριών όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. θ) Τη χρήση της ενέργειας στην Ελλάδα (πηγές – εργοστάσια), τις δυνατότητες χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ

Το θέμα του περιβαλλοντικού προγράμματος προέκυψε μετά από συζήτηση σχετικά με τη λειτουργία ενός διυλιστηρίου πολύ κοντά στο σχολείο μας. Η έντονη μυρωδιά πολλές φορές μας έκανε να αναρωτηθούμε για την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε και κατ’ επέκταση για τις αρνητικές επιπτώσεις που ενδεχομένως έχει στην υγεία μας. Μετά τον αρχικό προβληματισμό, επικεντρωθήκαμε σε ζητήματα ενέργειας, δεδομένου ότι αυτή αφορά στην καθημερινότητα των μαθητών/τριών με τη χρήση διαφόρων μορφών ενέργειας στις καθημερινές δραστηριότητές τους. Τέθηκε το ζήτημα των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας που ενδεχομένως βλάπτουν λιγότερο το περιβάλλον και την υγεία μας. Συζητήσαμε για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να ενημερωθούμε γι’ αυτά τα ζητήματα καθώς και τις ενέργειες στις οποίες θα μπορούσαμε να προβούμε ώστε να ευαισθητοποιήσουμε τη σχολική κοινότητα, τόσο σε σχέση με τη διαχείριση της ενέργειας (σπατάλη) όσο και την ανάγκη εξοικονόμησής της.

Παράλληλα, η ενασχόληση στο μάθημα των Φυσικών με ζητήματα που αφορούσαν στη ρύπανση της ατμόσφαιρας (τρύπα όζοντος – όξινη βροχή) λόγω της αλόγιστης χρήσης – κατασπατάλησης των φυσικών πόρων και οι κλιματικές αλλαγές (φαινόμενο θερμοκηπίου) που αυτή συνεπάγεται, γεγονότα που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και την υγεία των κατοίκων ολόκληρου του πλανήτη, μας κινητοποίησε ώστε να διευρύνουμε την έρευνά μας και σε άλλα ζητήματα. Η γνωριμία των μαθητών/τριών με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μεγάλη σημασία που έχει η χρήση τους για την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας. Και τέλος, η ανάγκη συνειδητοποίησης του προβλήματος και ευαισθητοποίησης των μαθητών/τριών όσον αφορά στην ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση της ενέργειας στις καθημερινές τους δραστηριότητες. 

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Η διαθεματική προσέγγιση των επιμέρους ζητημάτων του προγράμματος υλοποιήθηκε σε σύνδεση με τις παρακάτω ενότητες των μαθημάτων του Α.Π.:

Φυσικά:

1^η ενότητα: «Ενέργεια»: Μορφές και πηγές ενέργειας – περιβαλλοντικά προβλήματα – αιτίες ρύπανσης ατμόσφαιρας, εδάφους και υδάτων από τη χρήση του πετρελαίου, των γαιανθράκων και της πυρηνικής ενέργειας – ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εξοικονόμηση.

2^η ενότητα: «Θερμοκρασία – θερμότητα»: Θερμική ενέργεια – πηγές θερμικής ενέργειας.

4^η, 5^η & 6^η ενότητες: «Φυτά», «Ζώα», «Οικοσυστήματα»: Επίδραση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και της μόλυνσης του νερού στα έμβια (ζώα – φυτά) και στα οικοσυστήματα – τρόποι προστασίας.

7^η ενότητα: «Αναπνευστικό σύστημα»: Προβλήματα υγείας από τη ρύπανση της ατμόσφαιρας – επιβαρυμένες περιοχές.

9^η ενότητα: «Ηλεκτρομαγνητισμός»: Γεννήτρια – θερμοηλεκτρικά & υδροηλεκτρικά εργοστάσια στην Ελλάδα.

10^η ενότητα: «Φως»: Φωτεινή ενέργεια – ηλιακή ενέργεια.

11^η ενότητα: «Οξέα – Βάσεις -Άλατα»: Όξινη βροχή.

13^η ενότητα: «Αναπαραγωγικό σύστημα»: Επίδραση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και της μόλυνσης από ραδιενέργεια στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Γλώσσα:

1^η ενότητα, «Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα»: Μεταφορικά μέσα άλλων εποχών (μορφές – πηγές ενέργειας).

2^η ενότητα, «Κατοικία»:Η χρήση της ενέργειας στο σπίτι, άλλοτε και τώρα – περιγραφή «πράσινου» σπιτιού.

4^η ενότητα: «Διατροφή»: Τα τρόφιμα ως πηγή ενέργειας.

6^η ενότητα: «Η ζωή σε άλλους τόπους»: Σεβασμός στη φύση, προστασία περιβάλλοντος, περιβαλλοντικοί μετανάστες, τρόποι ζωής σε άλλους τόπους και εποχές σε σχέση με την ενέργεια.

7^η ενότητα: «Η ζωή έξω από την πόλη»: Αγροτικές εργασίες – μηχανήματα άλλοτε και τώρα.

9^η ενότητα: «Συσκευές»: Εκβιομηχάνιση – επιπτώσεις στο περιβάλλον.

10^η ενότητα: «Ατυχήματα»: Χρήση ηλεκτρικών συσκευών – προφυλάξεις από ατυχήματα.

13^η ενότητα: «Τρόποι ζωής και επαγγέλματα»: Η χρήση της ενέργειας άλλοτε και τώρα.

17^η ενότητα: «Πόλεμος και ειρήνη»: Η διεκδίκηση διαχείρισης των πηγών ενέργειας ως αιτία πολέμου.

Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή:

«Οργάνωση κοινωνικής και πολιτικής ζωής»: 5^ο κεφ.: «Οργανωμένες ομάδες – Σύλλογοι»: Δυνατότητες συλλογικής δράσης για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής.

«Κράτος και πολίτης» 1^ο κεφ.: «Δικαιώματα και υποχρεώσεις»: Ατομικές και συλλογικές ευθύνες – δικαιώματα όσον αφορά σε περιβαλλοντικά ζητήματα.

«Οι Ευρωπαίοι πολίτες» 2^ο κεφ.: «Δικαιώματα και υποχρεώσεις των Ευρωπαίων πολιτών»: Τρόποι δράσης και παρέμβασης στα πλαίσια των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Διεθνείς οργανισμοί και οργανώσεις» 1^ο κεφ. «Παγκόσμια προβλήματα», 2^ο κεφ. «Ο ρόλος των Διεθνών Οργανισμών»: Περιβαλλοντικά προβλήματα και τρόποι αντιμετώπισης – ο ρόλος των διεθνών οργανώσεων (WWF και Greenpeace) – ευαισθητοποίηση, συμμετοχή, δράση – ο ρόλος του ενεργού πολίτη.

Μαθηματικά:Πηγές ενέργειας και ποσοστά, επίλυση προβλημάτων σχετικών με την κατανάλωση ενέργειας και το κόστος, με βάση το έντυπο του λογαριασμού της Δ.Ε.Η.

Ιστορία:Χρήση αιολικής (κίνηση πλοίων – ανεμόμυλοι) και υδραυλικής (νερόμυλοι).

Αγγλικά: Το λεξιλόγιο της ενέργειας.

Αισθητική Αγωγή:Κατασκευή μακέτας «πράσινου» σπιτιού – αφισών ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης – προσκλήσεων – κολάζ και του πλανήτη μας με χαρτοπολτό.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1ο ΥΠΟΘΕΜΑ: «Το διυλιστήριο της γειτονιάς μας…»

– Ο προβληματισμός για το ζήτημα της ρύπανσης της ατμόσφαιρας ξεκίνησε από την παρατήρηση του διυλιστηρίου, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο σχολείο μας και πολύ συχνά διαπιστώναμε ότι από το φουγάρο του εξέπεμπε μαύρους καπνούς και υπήρχε μια έντονη και χαρακτηριστική μυρωδιά στην ατμόσφαιρα.

Η «θέα» από το παράθυρο της τάξης μας

– Μια ομάδα μαθητών/τριών ανέλαβε να καταγράψει τη συχνότητα του φαινομένου και στο πλαίσιο του μαθήματος των Φυσικών αναζητήσαμε πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συγκεκριμένου εργοστασίου (τι παράγει και τη διαδικασία παραγωγής – διύλιση πετρελαίου). Παράλληλα, άλλες ομάδες ανέλαβαν να βρουν πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία μας από τη λειτουργία τέτοιων εργοστασίων, ιδιαίτερα μάλιστα όταν οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις βρίσκονται μέσα σε κατοικημένες περιοχές. Επίσης, αναφερθήκαμε και σε παλαιότερες κινητοποιήσεις των κατοίκων που είχαν ως στόχο τους την απομάκρυνση του συγκεκριμένου εργοστασίου.

2ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Μορφές και πηγές ενέργειας – Ρύπανση της ατμόσφαιρας

– Στο πλαίσιο του μαθήματος των Φυσικών συζητήσαμε για τις μορφές και πηγές ενέργειας και εντοπίσαμε αυτές που τελικά μολύνουν το περιβάλλον και επηρεάζουν αρνητικά την υγεία μας.

– Κατασκευάσαμε διαγράμματα με τη βοήθεια φωτογραφιών με θέμα τις μορφές και πηγές ενέργειας και τις ανανεώσιμες και μη πηγές ενέργειας.

Διαγράμματα μορφών – πηγών ενέργειας

– Με την προβολή σχετικών P/P εντοπίσαμε και καταγράψαμε τις επιπτώσεις από την αλόγιστη χρήση πηγών ενέργειας που μολύνουν το περιβάλλον (γαιάνθρακες – πετρέλαιο – πυρηνική ενέργεια) με αναφορές σε ναυάγια δεξαμενόπλοιων, διαρροές πετρελαιοπηγών (B.P.) και πυρηνικά ατυχήματα (Τσερνόμπιλ – Φουκουσίμα).

– Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και η καθεμιά ανέλαβε να παρουσιάσει περιβαλλοντικά προβλήματα που οφείλονται στη χρήση ρυπογόνων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Κατασκευάσαμε σχετικά κολλάζ.

Κατασκευή κολλάζ

– Μελετώντας λογαριασμούς της Δ.Ε.Η., εντοπίσαμε τις πηγές που χρησιμοποιεί η χώρα μας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Καταλήξαμε ότι οι γαιάνθρακες (λιγνίτης) είναι η κύρια πηγή ενέργειας και εντοπίσαμε στο χάρτη της Ελλάδας τα κύρια κοιτάσματα λιγνίτη καθώς και τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια.

– Παράλληλα, επεξεργαζόμενοι λογαριασμούς της Δ.Ε.Η., εξασκηθήκαμε στις πράξεις με ποσοστά και δεκαδικούς, εντοπίζοντας τη συμμετοχή και των άλλων πηγών ενέργειας (ανανεώσιμων και μη) στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας.

–  Σε ώρες Γεωγραφίας και Φυσικών με τη βοήθεια διαγραμμάτων, φωτογραφιών και βίντεο προσεγγίσαμε τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη χρήση ρυπογόνων πηγών ενέργειας (φαινόμενο θερμοκηπίου, όξινη βροχή, τρύπα του όζοντος). Καταγράψαμε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και την υγεία μας καθώς και τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη μας.

– Επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Κορδελιού και παρακολουθήσαμε ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα για την ενέργεια και επίσης εντοπίσαμε τα βιοκλιματικά στοιχεία του κτηρίου.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Κορδελιού

– Μετά την επίσκεψή μας στο Κ.Π.Ε. Κορδελιού και τον εντοπισμό των βιοκλιματικών στοιχείων του κτηρίου, αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε το δικό μας «πράσινο» κτήριο από χαρτόκουτο.

Κατασκευή «πράσινου» σπιτιού»

3ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Ανανεώσιμες και εναλλακτικές πηγές ενέργειας

– Προσεγγίσαμε αναλυτικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους και εντοπίσαμε τη χρήση τους στον ελληνικό χώρο καθώς και τις δυνατότητες που διαθέτει η χώρα μας για μια τέτοιου είδους ανάπτυξη («πράσινη»).

– Μελετώντας τη χρήση της αιολικής και υδατικής ενέργειας από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα, επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Έδεσσας όπου ενημερωθήκαμε και ξεναγηθήκαμε στους χώρους του (αλευρόμυλο, νηματουργείο) και παράλληλα επισκεφτήκαμε το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Άγρα.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Έδεσσας

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Άγρα

– Εντοπίσαμε στο χάρτη τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Ελλάδας και συζητήσαμε για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους.

– Επίσης σχεδιάσαμε ένα κόμικ με θέμα το λύκο, τα τρία γουρουνάκια και την αιολική ενέργεια.

Κατασκευή κόμικ

4ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Εξοικονόμηση ενέργειας

– Συζητήσαμε για την ατομική και συλλογική ευθύνη στην υπερκατανάλωση ενέργειας και τη συμβολή του καθενός από εμάς στα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιουργούνται από τη χρήση ρυπογόνων πηγών ενέργειας.

– Με βάση τα παραπάνω, συζητήσαμε και καταγράψαμε δώδεκα κανόνες εξοικονόμησης ενέργειας τους οποίους αναρτήσαμε σε μεγάλο μέγεθος στο διάδρομο του Σχολείου, ώστε να ενημερωθούν και τα παιδιά των άλλων τάξεων.

– Κάθε παιδί ανέλαβε να εικονογραφήσει έναν κανόνα και η δουλειά μας, μαζί με τους κανόνες, αποτέλεσε το υλικό για την κατασκευή ενός ημερολογίου για το 2012 (Το Ημερολόγιο της ενέργειας).

Το Ημερολόγιο της Ενέργειας

– Αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε μια αφίσα ευαισθητοποίησης με θέμα την εξοικονόμηση ενέργειας και με το μήνυμα: «Το θερμοστάτη αν ρυθμίσεις και τα φώτα όλα σβήσεις, αν δεν ξεχνάς ν’ ανακυκλώσεις, τον πλανήτη μας θα σώσεις», την οποία τοποθετήσαμε στο διάδρομο του σχολείου μαζί με τους κανόνες εξοικονόμησης.

Η αφίσα ευαισθητοποίησης

– Οι ίδιοι κανόνες παρουσιάστηκαν στις 29 Μαρτίου, πριν από την περιβαλλοντική δράση «Ώρα της Γης» (31 Μαρτίου) στα παιδιά και των δύο σχολείων (2ου και 3ου) και μοιράστηκαν στα τμήματα.

Οι κανόνες εξοικονόμησης ενέργειας

– Πριν από την παρουσίαση των κανόνων, με τη βοήθεια της δασκάλας της Μουσικής του σχολείου μας, Κολιούση Ειρήνης, παρουσιάστηκε μια μουσική σύνθεση με τη χρήση κρουστών, που κατασκεύασαν τα παιδιά από σκουπίδια.

Κατά την παρουσίαση των κανόνων εξοικονόμησης ενέργειας

– Επίσης, με τη βοήθεια μιας μπάλας γυμναστικής και με χαρτοπολτό κατασκευάσαμε τον πλανήτης μας, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε στη συγκεκριμένη εκδήλωση για ένα θεατρικό παιχνίδι με τη συμμετοχή όλων των παιδιών και των δύο σχολείων.

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής