ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

 “ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ”

 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2009 – 10

 ΤΜΗΜΑ: Γ1

 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΣΠΙΝΘΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του περιβαλλοντικού προγράμματος: «Ανακύκλωση και εξοικονόμηση ενέργειας» έγινε από τους/τις μαθητές/τριες του Γ1΄ τμήματος του σχολείου μας και τον εκπαιδευτικό της τάξης Σπινθηρόπουλο Χαράλαμπο.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε κατά την περίοδο Οκτωβρίου – Ιουνίου και διαρθρώθηκε σε επιμέρους ενότητες, οι οποίες σε γενικές γραμμές αφορούσαν: α) στη συλλογή – διαχωρισμό και αναγνώριση των απορριμμάτων που «παράγονται» στο σχολείο, β) στις επιπτώσεις της αλόγιστης διαχείρισής τους(περιβάλλον, υγεία, αισθητική), γ) στους τρόπους μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης απορριμμάτων δ) στα είδη των απορριμμάτων που ανακυκλώνονται, ε) στη γνωριμία με τα σήματα της ανακύκλωσης στ) στα οφέλη που προκύπτουν από τη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων τόσο σε οικολογικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο (εξοικονόμηση ενέργειας).

 ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ

Το θέμα του περιβαλλοντικού προγράμματος προέκυψε μετά από παρατήρηση και συζήτηση που αφορούσε στην κατάσταση του σχολικού κτιρίου. Η έρευνά μας επικεντρώθηκε στο χώρο του προαυλίου και τα παιδιά διατύπωσαν προτάσεις για τη βελτίωσή του, δεδομένου ότι εκεί περνούσαν τον πιο ευχάριστο σχολικό τους χρόνο. Προβληματίστηκαν με την κατάσταση που επικρατούσε στο προαύλιο, με το πλήθος των πεταμένων σκουπιδιών μετά από κάθε διάλειμμα.

Στη συζήτηση που επακολούθησε σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να δράσουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, αισθητικό και περιβαλλοντικό, οδηγηθήκαμε στη συνειδητοποίηση της ανάγκης που υπήρχε αρχικά να πληροφορηθούμε σχετικά με τα απορρίμματα και τον τρόπο διαχείρισής τους και μετά να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου ώστε να περιοριστεί, αν όχι να εξαλειφθεί, το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Παράλληλα, πρόκειται για ένα θέμα που αφορά στην καθημερινότητα των μαθητών/τριών και επηρεάζει την ποιότητα ζωής όλων. Η συνεχής αύξηση του όγκου απορριμμάτων που «παράγει» ο σύγχρονος άνθρωπος και τα προβλήματα που απορρέουν από τη διαχείρισή τους (ακατάλληλες «χωματερές», περιορισμένη ανακύκλωση, ρύπανση), κάνουν επιτακτική την ανάγκη ευαισθητοποίησης των παιδιών, ώστε αφενός να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και αφετέρου να δραστηριοποιηθούν για την προστασία του φυσικού πλούτου αλλά και της υγείας τους.

Επίσης, το πρόγραμμα επεκτάθηκε και σε ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας, δεδομένου ότι το ενεργειακό πρόβλημα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, σε σχέση πάντα με τις δυνατότητες που διαθέτουμε για την αντιμετώπισή του μέσω της μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων.

 ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες ενότητες μαθημάτων, μέσω των οποίων υλοποιήθηκε η διαθεματική προσέγγιση του προγράμματος:

Γλώσσα: Οι ενότητες:

– 1.4 «Ο κόσμος γύρω μας» (ανακύκλωση – λεξιλόγιο – σύνταξη επιστολής προς το δήμαρχο – Χ.Υ.Τ.Α ? συγγραφή θεατρικού κειμένου – επιχειρηματολογία ανακύκλωσης).

– 2.3 «Έλα στην παρέα μας» (σύνταξη πρόσκλησης).

– 2.4 «Άνθρωποι και μηχανές» (ρύπανση)-

Ανθολόγιο:

– «Η χελωνίτσα καρέττα καρέττα…» (απορρίμματα και προβλήματα στην πανίδα).

– «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» (ρύπανση από σκουπίδια).

– «Έκτακτα μέτρα στη Λιλιπούπολη» (ρύπανση και ανακύκλωση).

– «Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά» (προτάσεις και δράσεις των παιδιών για έναν περιβαλλοντικά καλύτερο κόσμο).

Μελέτη Περιβάλλοντος: Τα κεφάλαια:

– 1.3 «Ενδιαφερόμαστε για την κοινότητα» και 1.4 «Ενημερωνόμαστε ποιοι αποφασίζουν?» (για τον εντοπισμό του προβλήματος και τις δυνατότητες προώθησής του στα αρμόδια πρόσωπα ή φορείς).

– 2.3 «Δημιουργήματα της φύσης και έργα…» και 2.4 «Ενδιαφερόμαστε για το περιβάλλον» (για να αντιληφθούν τα παιδιά τα προβλήματα που προκαλεί ο άνθρωπος στο περιβάλλον – ρύπανση από σκουπίδια).

– 5. «Τροφή και ενέργεια» (η αξία της ενέργειας στη ζωή μας – επέκταση στους τρόπους παραγωγής ενέργειας αλλά και κατασπατάλησής της – προτάσεις από τα παιδιά για την εξοικονόμησή της – σύνταξη κανόνων).

– 6.4 «Χρειαζόμαστε όλα αυτά που αγοράζουμε;» (καταναλωτισμός)

– 6.6 «Οι συσκευασίες μας πληροφορούν» (συσκευασίες – σήματα ανακύκλωσης).

Μαθηματικά: Επίλυση προβλημάτων με θέμα την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Αισθητική Αγωγή: Κατασκευή προσκλήσεων, αφισών – μουσικών οργάνων – trash art (κούκλες) – κατασκευή ανακυκλωμένου χαρτιού – ζωγραφική σε ανακυκλωμένο χαρτί – κατασκευές από χαρτοπολτό (μακέτα) κ.ά.

Μουσική: Τραγούδια από: «Λιλιπούπολη» – Χατζηδάκη: «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» κ.ά

Θεατρική Αγωγή: Προετοιμασία και ανέβασμα παράστασης κουκλοθέατρου.

 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Καταγραφή απορριμμάτων – Διαχωρισμός

Οι ομάδες ανέλαβαν να καταγράψουν τα είδη των απορριμμάτων που «παράγονται» από τα παιδιά του σχολείου μας είτε συλλέγοντας τα πεταμένα σκουπίδια στο προαύλιο είτε παίρνοντας πληροφορίες από την υπεύθυνη του κυλικείου σε σχέση με τα είδη που πωλούνται.

Αφού έγινε η καταγραφή, τα απορρίμματα διαχωρίστηκαν σε είδη ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους (πλαστικό, γυαλί, αλουμίνιο, χαρτί, χαρτόνι, οργανικά υλικά κ.λπ.). Στις περιπτώσεις που υπήρξαν δυσκολίες ως προς την αναγνώριση του υλικού, δόθηκαν πρόσθετες πληροφορίες.

Την ίδια διαδικασία ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν και στο σπίτι, με τα οικιακά απορρίμματα.

2^ο ΥΠΟΘΕΜΑ:

Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τα σκουπίδια που πετιούνται στο προαύλιο.

 Οι επιπτώσεις της αλόγιστης διαχείρισής τους στο ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον

Τα παιδιά προβληματίστηκαν σχετικά με τα σκουπίδια του προαυλίου και τα οικιακά απορρίμματα. Τέθηκε το ζήτημα των προβλημάτων που δημιουργούνται τόσο στο στενό σχολικό περιβάλλον όσο και στο ευρύτερο από τα σκουπίδια που πετιούνται στους δρόμους ή σε παράνομες «χωματερές».

Τα παιδιά εξέφρασαν και κατέγραψαν τις ιδέες τους σχετικά με τα προβλήματα που ενδεχομένως προκύπτουν (αισθητικά ? περιβαλλοντικά – υγείας) από τη συγκεκριμένη κατάσταση.

Ο προβληματισμός ενισχύθηκε με την παρουσίαση σε μορφή power point του «ταξιδιού» των σκουπιδιών από τον καταναλωτή στη χωματερή αλλά και της ανεξέλεγκτης ρίψης τους σε παράνομες χωματερές (ρέματα), ποτάμια, ακτές, θάλασσα. Παράλληλα, επισημάνθηκε η ευθύνη όλων μας και προβληματιστήκαμε σχετικά με τους τρόπους δράσης μας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν

– Μια εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Ελευθερίου – Κορδελιού για την παρακολούθηση του προγράμματος: «Τα απορρίμματα στη ζωή μας: Ελευθέριο-Κορδελιό όμορφο & καθαρό, ευθύνη όλων μας». Τα παιδιά συμμετείχαν σε δραστηριότητες με παιγνιώδη μορφή και συνειδητοποίησαν την ευθύνη του καθενός μας, τόσο στην αύξηση του παραγόμενου όγκου σκουπιδιών (χρήση αντικειμένων μιας χρήσης ή αντικειμένων από μη ανακυκλώσιμα υλικά) όσο και στην αλόγιστη διαχείρισή τους.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Ελευθέριου – Κορδελιού

– Μια εκπαιδευτική επίσκεψη στο Περιβαλλοντικό Πάρκο Θέρμης όπου ενημερωθήκαμε για τους σκουπιδότοπους (χωματερές) που μολύνουν το περιβάλλον και απειλούν την υγεία μας, αλλά και για τους Χ.Υ.Τ.Α. και τη δυνατότητα δημιουργίας πάρκων πάνω σε σκουπιδότοπους.

3^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για τη μείωση

Δραματοποιημένη παρουσίαση: Ένα μικρό δώρο συσκευάζεται σε μεγάλο κουτί με τη χρήση υπερβολικού χαρτιού περιτυλίγματος.

Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν και να προβληματιστούν σε σχέση με τις συσκευασίες που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε, τόσο στα προϊόντα που αγοράζουμε όσο και σε αυτά που συσκευάζουμε εμείς οι ίδιοι (π.χ. κολατσιό στο σχολείο).

Ανατρέξαμε στα απορρίμματα που καταγράψαμε στην πρώτη δραστηριότητα, εντοπίσαμε τις συσκευασίες που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε και παράλληλα αναφερθήκαμε σε προϊόντα καθημερινής χρήσης που διαθέτουν υπερβολική συσκευασία για το μέγεθός τους ή είναι μιας χρήσης (υλικό: διαφημιστικά φυλλάδια super market).

Εισήχθη η έννοια της «μείωσης» και επισημάνθηκε η σημασία της για τον περιορισμό των σκουπιδιών που παράγουμε αλλά και για την οικονομία.

Οι ομάδες κατέγραψαν και πρότειναν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε κι εμείς να συμβάλλουμε στη μείωση των απορριμμάτων (π.χ., θερμός αντί για μπουκάλι νερού, μόνιμο σκεύος για το κολατσιό αντί για πλαστική μεμβράνη ή αλουμινόχαρτο, πάνινη σακούλα αντί για πλαστική κ.ά.).

4^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για την επαναχρησιμοποίηση

Προβληματιστήκαμε σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση υλικών – αντικειμένων, που σε διαφορετική περίπτωση θα κατέληγαν στους κάδους απορριμμάτων. Ακολούθησαν οι προτάσεις των παιδιών και ζητήθηκε από αυτά να συζητήσουν το θέμα της επαναχρησιμοποίησης με τους γονείς τους και να καταγράψουν τις πρακτικές τους, τόσο στο χώρο του σπιτιού όσο και στο χώρο εργασίας τους.

Έγινε παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μικρής έρευνάς τους και καταλήξαμε σε συμπεράσματα, τα οποία καταγράφτηκαν (π.χ. χρησιμοποιούμε και τις δύο όψεις ενός φύλλου χαρτιού, χαρίζουμε τα ρούχα και τα παιχνίδια που δε χρησιμοποιούμε πια, χρησιμοποιούμε πάνω από μια φορά τις πλαστικές σακούλες, χρησιμοποιούμε σκουπίδια για τις κατασκευές μας στο μάθημα των Εικαστικών (trash art) κ.ά.).

Άλλες δραστηριότητες:

– Από τα ανακυκλώσιμα υλικά που συγκεντρώσαμε στην τάξη (ρολά – χαρτιά περιτυλίγματος – αλουμινένια κουτιά κ.ά.) κατασκευάσαμε μουσικά όργανα (μαράκες – κουδουνίστρες – μπαστούνια της βροχής), κούκλες και χριστουγεννιάτικα στολίδια (αγγελάκια).

Κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά

Κούκλες

 

 

 

 

 

 

 

Μουσικά όργανα

Χριστουγεννιάτικα στολίδια

– Οι κούκλες χρησιμοποιήθηκαν στην εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς, στο κουκλοθέατρο που παίξαμε.

– Επίσης, κατασκευάστηκε το λεξιλόγιο της ανακύκλωσης, με διάφορα υλικά.

Το λεξιλόγιο της ανακύκλωσης

5^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για την ανακύκλωση

Οι ομάδες αναζήτησαν πληροφορίες σε βιβλία, έντυπα και διαδίκτυο σχετικά με τα υλικά που ανακυκλώνονται και τους τρόπους ανακύκλωσης. Η κάθε ομάδα ανέλαβε διαφορετικό υλικό, έτσι δημιουργήθηκε η ομάδα του πλαστικού, η ομάδα του χαρτιού κ.λπ.. Τα αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν και στις υπόλοιπες ομάδες.

Δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με το χρόνο που χρειάζεται ένα υλικό για να διασπαστεί και τι είδους προβλήματα θα μπορούσε να προκαλέσει η ανεξέλεγκτη ρίψη του στο περιβάλλον (ζώα, φυτά, ατμόσφαιρα, υπόγεια νερά).

Ανέτρεξαν στην πρώτη δραστηριότητα και ανακάλυψαν ποια από τα υλικά που συγκεντρώσαμε ανακυκλώνονται.

Κάθε παιδί κατέγραψε τους κάδους ανακύκλωσης που υπάρχουν στη γειτονιά του και το είδος των απορριμμάτων που δέχονται. Προβληματίστηκαν ως προς την επάρκειά τους και την απόστασή τους από το σπίτι τους. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στην τάξη. Η ίδια έρευνα διενεργήθηκε στο σχολείο αλλά και στους δρόμους γύρω από αυτό.

Αναζητήθηκαν πληροφορίες στην ιστοσελίδα του δήμου μας για τις δυνατότητες ανακύκλωσης που προσφέρονται και το είδος των υλικών που θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε σε κάθε κάδο.

Αναζητήθηκαν πάνω στις συσκευασίες τα σήματα της ανακύκλωσης που αντιστοιχούν σε κάθε υλικό και κατασκευάστηκε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο.

Σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς συγκεντρώναμε χαρτί για ανακύκλωση και στο τέλος το ζυγίσαμε και εξασκηθήκαμε σε πράξεις μαθηματικών και στην επίλυση προβλημάτων σχετικών με το χαρτί που θα μπορούσε να ανακυκλωθεί και το πλήθος των δέντρωνπου θα μπορούσε να σωθεί, αν όλα τα τμήματα του σχολείου ακολουθούσαν την ίδια τακτική.

Συγκέντρωση χαρτιού για ανακύκλωση στην τάξη μας

Επίσης, τα παιδιά εξασκήθηκαν στην επίλυση προβλημάτων, με βάση στοιχεία που τους δόθηκαν σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται ανακυκλώνοντας διάφορα υλικά (αλουμίνιο, γυαλί κ.ά.).

Αναζητήθηκαν πληροφορίες από τις ομάδες για τα αντικείμενα που κατασκευάζονται από ανακυκλωμένα υλικά και τα ευρήματα κοινοποιήθηκαν στην τάξη. Επίσης:

– Πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού (Μ.Ε.Λ.), όπου τα παιδιά ενημερώθηκαν από τους υπεύθυνους και παρακολούθησαν τη διαδικασία της ανακύκλωσης.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού (Μ.Ε.Λ)

– Συντάχτηκε μια επιστολή προς το δήμαρχο, στην οποία μεταξύ άλλων προβλημάτων αναφερόταν η ανάγκη για πληρέστερη ενημέρωση των δημοτών σχετικά με την ανακύκλωση και η τοποθέτηση περισσότερων κάδων ανακύκλωσης στις γειτονιές του δήμου μας.

– Συγκεντρώθηκαν παλιές εφημερίδες και οργανώθηκε ανακύκλωση χαρτιού στην τάξη μας. Καλέσαμε τα άλλα τμήματα του σχολείου να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν στη διαδικασία. Το χαρτί που κατασκευάσαμε το χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε τις προσκλήσεις για τη σχετική εκδήλωση που οργανώσαμε στο τέλος της σχολικής χρονιάς.

Ανακύκλωση χαρτιού – Κατασκευή προσκλήσεων

– Με χαρτοπολτό κατασκευάσαμε το ανάγλυφο της περιοχής μας (δέλτα Γαλλικού, Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, Θερμαϊκός κόλπος, λίμνη Κορώνεια κ.ά) και με τη βοήθειά του μάθαμε τους γεωγραφικούς όρους στη Μελέτη Περιβάλλοντος.

 Κατασκευή μακέτας με χαρτοπολτό

– Αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε μια αφίσα για την ευαισθητοποίηση και των υπόλοιπων παιδιών του σχολείου μας, σχετικά με τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων.

Κατασκευή αφίσας ευαισθητοποίησης

– Στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας, τα παιδιά συνέγραψαν ένα θεατρικό κείμενο για κουκλοθέατρο με τίτλο: «Στην Ανακυκλούπολη» και το οποίο παίχτηκε στην εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς.

Αποσπάσματα από το θεατρικό κείμενο: “Στην Ανακυκλούπολη”

Από την εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς

Τέλος, στην ίδια εκδήλωση κοινοποιήθηκαν στη σχολική κοινότητα οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα από την εφαρμογή του περιβαλλοντικού προγράμματος.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη διευθύντρια του σχολείου Μπιτσώρη Δέσποινα για την αμέριστη συμπαράστασή της σε όλα τα στάδια υλοποίησης του προγράμματος καθώς και την υπεύθυνη του Γραφείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κ. Απανωμεριτάκη Όλγα.

Και κυρίως, ευχαριστώ τους μαθητές και  μαθήτριές μου:

Αβραάμ, Απόστολο, Βένη,  Δαβίδ,  Δήμητρα, Θοδωρή, Ιωάννα, Κατερίνα, Κυριακή, Κωνσταντίνο, Μαγδαλένα, Μαρία, Μαρία, Νίκο, Ντίνο, Όλγα, Πόπη, Σταύρο, Στέργιο, Φωτεινή και  Χριστίνα,

για τον  ενθουσιασμό και το πραγματικό ενδιαφέρον που έδειξαν για όλες τις δραστηριότητες του προγράμματος καθώς και για την υπέροχη συνεργασία μας!

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Βούλγαρης, Γ. & Μωραΐτου, Π. (2009) Ενέργεια. Αθήνα: Άγκυρα.

Μωραΐτου, Π. & Βούλγαρης, Γ. (2009) Ανακύκλωση. Αθήνα: Άγκυρα.

Noblet, J. F. (2008) Τα απορρίμματα. Αθήνα: Πατάκης.

Noblet, J. F. & Levesque, C. (2008) Αγαπώ τον πλανήτη μου. Αθήνα: Πατάκης.

Ramade Masson, I. (2008) Η ενέργεια. Αθήνα: Πατάκης.

Ιστοσελίδες

http://www.minenv.gr/4/41/4111/g411100.html

http://www.deneinaiparamithi.gr/

http://www.electrocycle.gr/site/

http://www.herrco.gr/game.html

http://www.herrco.gr/herrco_movie2.html

http://www.kpe.gr/index.php?option=com_weblinks&;catid=22&Itemid=23

Εκπαιδευτικός: Σπινθηρόπουλος Χαράλαμπος