Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία

Η συγγραφέας : Άλκη Ζέη

alkizeiΔείτε εδώ την επίσημη ιστοσελίδα της .

Η Αγγελική «Άλκη» Ζέη (Αθήνα, 15 Δεκεμβρίου 1923 – Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 2020) ήταν Ελληνίδα πεζογράφος και συγγραφέας, η οποία θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες. Πολυβραβευμένη για το έργο της, τιμήθηκε μεταξύ άλλων από την Ακαδημία Αθηνών. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.

Βιογραφικό

Πρώτα χρόνια

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της, Ζήνων Ζέης, ήταν τραπεζικός υπάλληλος, μεγαλωμένος στην Κρήτη, αλλά με καταγωγή από την Άνδρο και η μητέρα της, Έλλη Σωτηρίου, ήταν από τη Σάμο και είχε περάσει τα παιδικά της χρόνια στη Σμύρνη.[4] Η Ζέη έζησε ως παιδί στη Σάμο, μαζί με τη μεγαλύτερή της αδελφή, όσον καιρό η μητέρα της ανάρρωνε από φυματίωση σε σανατόριο στην Πάρνηθα.[5] Επιστρέφοντας στην Αθήνα οικογενειακώς το 1937, φοίτησε αρχικά στην ιδιωτική Ιόνιο Σχολή, όπου γνώρισε τη φίλη της και μετέπειτα συγγραφέα Ζωρζ Σαρή. Η δεύτερη, περιγράφει τα χρόνια που φοιτούσε μαζί και τη φιλία της με τη Ζέη στο βιβλίο της Ε.Π.. Τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου η Ζέη πήγε στην επίσης ιδιωτική Σχολή Αηδονοπούλου.[6] Εκείνη την περίοδο ο θείος της, Πλάτων Σωτηρίου (αδελφός της μητέρας της), παντρεύτηκε τη γνωστή συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου, η οποία βοήθησε τη Ζέη να ασχοληθεί με τη συγγραφή.[6] Ενώ ήταν μαθήτρια στη Σχολή Αηδονοπούλου συμμετείχε στον όμιλο κουκλοθεάτρου της σχολής της που διεύθυνε η καθηγήτρια τέχνης Ελένη Περράκη-Θεοχάρη. Τότε ξεκίνησε να γράφει έργα για κουκλοθέατρο και ένας από τους χαρακτήρες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε μετέπειτα ένας από τους κυριότερους ήρωες του κουκλοθεάτρου Αθηνών «Μπάρμπα Μυτούσης» που ίδρυσε η Περράκη-Θεοχάρη.

Κατοχή και εξορία

Κατά την περίοδο της κατοχής έχει δηλώσει πως είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από τη Διδώ Σωτηρίου. Παράλληλα σπούδασε φιλοσοφία του θεάτρου στη Φιλοσοφική του πανεπιστημίου των Αθηνών και υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990) κολλητό φίλο του Καρόλου Κουν, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945.[7] Το 1948, ύστερα από την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη.

Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων.[6] Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού ταξίδεψε για 6 νύχτες από τη Ρωσία για την Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Απέκτησαν δυο παιδιά, την Ειρήνη (1956-) και τον Πέτρο (1959-). Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε και στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με τον ερχομό της Χούντας — αυτή τη φορά για το Παρίσι — και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή δικτατορία.

Συγγραφικό έργο

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην ΕΣΣΔ συνέχισε το γράψιμο και μια σειρά παιδικών διηγημάτων της δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό για τους νέους Νεανική Φωνή, που είχε ως συντακτική επιτροπή τον Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη και τον Κωστή Σκαλιώρα. Το πρώτο της μυθιστόρημα, το αυτοβιογραφικό Το καπλάνι της βιτρίνας, γράφτηκε το 1963 ενώ ήταν στη Μόσχα. Αποτελεί έργο-σταθμό στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, όντας το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές, πιο συγκεκριμένα στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Το 1971 και ενώ ήταν εξόριστη στο Παρίσι, έγραψε τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, αυτή τη φορά με θέμα την Κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.

Μαζί με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος. Το εφηβικό μυθιστόρημα Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της κέρδισε το 2003 το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (ελληνικό τμήμα της IBBY), ενώ το 2004 η Ζέη ήταν υποψήφια για το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν λογοτεχνίας. Το Βραβείο Mildred L. Batchelder της απονεμήθηκε για τις εκδόσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες των έργων της Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου και Κοντά στις ράγες. Συνολικά τα έργα της Ζέη έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.

Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.[8]

Το 2014 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για να τιμηθεί με τον τρόπο αυτό η προσφορά και το έργο της, ιδίως στην παιδική λογοτεχνία. Αναγορεύτηκε ομοίως επίτιμη διδάκτωρ, το 2012 από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, και το 2015 από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.[9]

Η Άλκη Ζέη έφυγε από τη ζωή στις 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 96 ετών.[10][11]

 

Άλλα βιβλία της συγγραφέως είναι:Το καπλάνι της βιτρίνας (1963),Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου (1971),Αρβυλάκια και γόβες (1975),Ο θείος Πλάτων (1975),Κοντά στις ράγες (1977),Μια Κυριακή του Απρίλη (1978),Τα παπούτσια του Αννίβα (1979),Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (1987),Η μωβ ομπρέλα (1989),Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων (1990),Ματίας (1993) [Α’ Κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας το 2001],Σπανιόλικα Παπούτσια (1994),Γατοκουβέντες (1996),Νεανική Φωνή (1996),Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα.. (1998),Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της (2002),Ο Ψεύτης Παππούς (2007),Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο (2013),Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά; (2017),Ένα παιδί από το πουθενά (2019)

Βραβεία – διακρίσεις

  • 1968 ALA Notable Book selection Το καπλάνι της βιτρίνας,1969 Horn Book Honor List selection Το καπλάνι της βιτρίνας,1970 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Το καπλάνι της βιτρίνας,1974 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου,1980 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Κοντά στις ράγιες,1992 Κρατικό Βραβείο παιδικού βιβλίου,2002 Βραβείο Acerbi (Ιταλία) Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα,2003 Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (IBBY GREECE) καλύτερου εφηβικού βιβλίου, Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της,2003 Βραβείο Λογοτεχνικού περιοδικού «διαβάζω» καλύτερου εφηβικού βιβλίου, Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της,Υποψήφια για το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2004,Υποψήφια τρεις φορές (2004,2009,2015) για το βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά Astrid Lindgren Memorial Award,2005 Βραβείο των βιβλιοφάγων (Prix des Embouquineurs, Γαλλία) Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της,2007 Βραβείο Andersen – Il mondo dell’ infanzia (Ιταλία) Το καπλάνι της βιτρίνας,2008 Ο ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα των βραβείων του λογοτεχνικού περιοδικού «διαβάζω»,2009 Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της στη βραχεία λίστα για το Marsh Award (Μ. Βρετανία),2010 Βραβείο Νέων Ευρωπαίων (Γαλλία) Ο ψεύτης παππούς,2010 Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της,2012 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Κύπρου,2014 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,2014 Βραβείο αναγνωστών των βιβλιοπωλείων PUBLIC Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο,2015 Χρυσός σταυρός του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας,2015 υποψήφια για Διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Astrid Lindgren,2015 Επίτιμη Διδάκτωρ του Τμήματος Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών,2019 Ταξιάρχης του Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων από το ΥΠΠΟ της Γαλλίας

ΠΗΓΗ :ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ 

Η Άλκη Ζέη μιλάει για τα βιβλία της 

 

Διαβάστε το μάθημα “Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία ” από το διαδραστικό σχολικό βιβλίο. Το συγκεκριμένο κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το μυθιστόρημα Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της, στο οποίο μια έφηβη αναπολεί τις ευτυχισμένες στιγμές που πέρασε με τους γονείς της στη Γερμανία και στο γερμανικό σχολείο.

Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι τα ναρκωτικά όμως η Άλκη Ζέη καταφέρνει να θίξει παράλληλα και άλλα κοινωνικά προβλήματα.

Περίληψη του βιβλίου “Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της” 

Η Κωνσταντίνα ήταν μια κοπέλα που μετακόμισε με τους γονείς της στη Γερμανία – στην πόλη Άαχεν, οδός Άννης (Άννα στράσε) –  και ήταν πολύ ευτυχισμένη εκεί. Όμως οι γονείς της χώρισαν και η ίδια αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα για να μείνει με τη γιαγιά της από το σόι του πατέρα της, την Ισμήνη ή “Φάρμουρ” , όπως την αποκαλεί η Κωνσταντίνα – στα σουηδικά  Farmor= γιαγιά,  στην Κυψέλη οδός Καλογερά (παρόν αφήγησης).

Δυσκολεύεται να συνηθίσει τη νέα της ζωή με τη γιαγιά της να γκρινιάζει και να της διηγείται συνεχώς ιστορίες για την Κατοχή και την Αντίσταση (Η εποχή του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Έλληνες χωρισμένοι σε πολιτικές παρατάξεις πολεμούν μεταξύ τους για το ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Διεξάγονται ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού (υπό των έλεγχο των κομμουνιστών) και του Ελληνικού Στρατού (υπό τον έλεγχο της δεξιάς κυβέρνησης στην Αθήνα), που είχαν ως αποτέλεσμα την ήττα των κομμουνιστών.) και έτσι βρίσκει «διέξοδο» στο Λουμίνη, ένα μεγαλύτερο αγόρι που της χορηγεί γαλάζια χαπάκια για να τα ξεχνάει όλα και να μην θυμάται τίποτα.

Έτσι η Κωνσταντίνα ζει στον ψεύτικο κόσμο της που μια την οδηγεί στα ουράνια και μια στο γκρεμό, παγιδευμένη στις αράχνες της. Θα καταφέρει όμως να ξεφύγει χάρη στη θέλησή της για τη ζωή και την αγάπη των καινούριων της φίλων.

  

Ας ακούσουμε το απόσπασμα:

Το εκπαιδευτικό σύστημα στη Γερμανία.

Η υποχρεωτική φοίτηση αρχίζει στην ηλικία των έξι ετών και το σχολικό έτος ξεκινά το φθινόπωρο. Η φοίτηση διαρκεί έως τα 18 έτη του παιδιού ενώ υπάρχει η δυνατότητα ένα παιδί να εγγραφεί και κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Η φοίτηση στα δημόσια σχολεία είναι δωρεάν ενώ υπάρχει και η επιλογή των ιδιωτικών σχολείων στα οποία οι γονείς πληρώνουν δίδακτρα.

Τύποι Σχολείων

Κάθε ομόσπονδο κρατίδιο στη Γερμανία έχει ειδικά χαρακτηριστικά και ονόματα των τύπων σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αν και η εκπαίδευση των παιδιών είναι παρόμοια.

  • Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση : Δημοτικό

Η φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο διαρκεί τέσσερα χρόνια (Βερολίνο και Βρανδεμβούργο έξι). Τα παιδιά εγγράφονται στο σχολείο που ανήκει στην περιοχή κατοικίας τους (με εξαίρεση ορισμένα κρατίδια).

Στην τελευταία τάξη του Δημοτικού θα αποφασιστεί σε ποιο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα φοιτήσει το παιδί : Ο δάσκαλος του Δημοτικού δίνει μια σύσταση και συμβουλές στους γονείς. Οι γονείς μπορούν να αποφασίσουν σε ποιο σχολείο θα εγγραφεί το παιδί όμως η σύσταση του δασκάλου – που περιέχει τη βαθμολογία και τις αξιολογήσεις των ξεχωριστών προϋποθέσεων των παιδιών – παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.

  • Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση : Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ι και ΙΙ
    • Hauptschule : Σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευση – μέχρι την 9η ή 10η τάξη.
    • Realschule : Σχολεία γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – μέχρι και την 10η τάξη.
    • Σχολεία με περισσότερες κατευθύνσεις εκπαίδευσης – και για απολυτήρια κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).
    • Gymnasium : Γυμνάσια – μέχει και την 12η ή 13η τάξη.
    • Gesamtschule : Ενιαία Σχολείο με ή χωρία απώτερο γυμνασιακό επίπεδο.
    • Mittelschule : Σχολείο μέσης βαθμίδας, Βαυαρία.
    • Sekundarschule ή intergrierte Sekundarschule : Δευτεροβάθμιο ή ενοποιημένο δευτεροβάθμιο σχολείο  – Σαξονία- Άνχαλτ, Βόρεια Ρηνανία – Βεστφαλία, Βερολίνο.
    • Regelschule : Τακτικό σχολείο – Θουριγγία
    • Oberschule : Σχολείο ανώτερης βαθμίαδας – Βρανδεμβούργο και Κάτω Σαξονία, Βρέμη, Σαξονία.
    • Realschule plus: Σχολείο γενικής εκπαίδευσης μέσης βαθμίδας στη Ρηνανία-Παλατινάτο.
    • Stadtteilschule : Το σχολείο του δημοτικού διαμερίσματος στο Αμβούργο.
    • Regionalschule : Το σχολείο της περιφερειακής ενότητας , στο Μεκλεμβούργο – Δυτική Πομερανία
    • Werkrealschule/ Werkauptschule : Δευτεροβάθμιο τεχνικό σχολείο ειδίκευσης στη Βάδη – Βυρτενβλεργη.
    • Gemeinschaftsschule
  • Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους υπάρχει η δυνατότητα ένα παιδί να αλλάξει σχολείο αρκεί ο μαθητής να πληροί τις προϋποθέσεις – να παρουσιάζει τις απαιτούμενες επιδόσεις.

ΦΟΙΤΗΣΗ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Για τα παιδιά με διαφορετική μητρική γλώσσα υπάρχουν στο νηπιαγωγείο και στο σχολείο ειδικά προγράμματα υποστήριξης γλώσσας στα γερμανικά , εν μέρει και στη μητρική γλώσσα. Τα ομόσπονδα κρατίδια είναι αρμόδια να αξιολογούν την ανάγκη ενίσχυσης γλωσσικών δεξιοτήτων στα παιδιά προσχολικής ηλικίας με διάφορα μέσα. Μερικά κρατίδια καταγράφουν το γλωσσικό επίπεδο όλων των παιδιών σε καθορισμένο χρονικό σημείο πριν την εγγραφή στο σχολείο ενώ άλλα εξετάζουν συγκεκριμένες ομάδες ή καταγράφουν το γλωσσικό επίπεδο κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Τα παιδιά που έρχονται στη Γερμανία κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους υπάγονται σε ειδικές τάξεις υποστήριξης ή εκμάθησης της γλώσσας που συνοδεύονται από ειδικά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς πριν την είσοδό τους στη γενική εκπαίδευση.

ΠΗΓΗ https://www.greekberliners.com/ekpaideftiko-systima-sti-germania-sxoleia/

Οι Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία (ανάλυση)

Θεματικά Κέντρα

Οικογενειακή και σχολική ζωή.

Γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα

Δυσκολίες προσαρμογής μεταναστών στον τόπο υποδοχής τους.

 

Ενότητες – πλαγιότιτλοι 

Α΄ Ενότητα: «Λένε πως άμα πνίγεσαι στη θάλασσα…που το λάτρευα» Τίτλος : Η ζωή της Κωνσταντίνας στο Άαχεν

Β΄ Ενότητα:  «Το αγάπησα από τη στιγμή που το είδα…είμαστε έντεκα παιδιά όλα κι όλα» Τίτλος : Η πρώτη ημέρα της Κωνσταντίνας στο γερμανικό σχολείο.

Γ΄ Ενότητα:  «Ευτυχώς που δεν έχω δασκάλα τη μαμά…κατάφερα να έρθω τρίτη» Τίτλος : Η μητέρα της Κωνσταντίνας

Δ΄ Ενότητα : «Το γερμανικό σχολείο…..τρία πλην ένα πόσο κάνει. Τίτλος : Η Κωνσταντίνα στο γερμανικό σχολείο .

Αφήγηση

  • Πρωτοπρόσωπη αφήγηση (αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο)
  • Ομοδιηγητικός αφηγητής (αφηγήτρια είναι και η κεντρική ηρωίδα του κειμένου (Κωνσταντίνα) που αναπολεί τη ζωή της  στη Γερμανία.
  • Αναδρομική αφήγηση: Η αφήγηση γεγονότων του παρελθόντος.

 

Αφηγηματικοί τρόποι

    1. Περιγραφή 
    2. Αφήγηση 

 Σχήματα λόγου

Μεταφορές: «βουλιάζω στη στεριά», «βλέμμα καρφωμένο πάνω μου», «το ντιαμάντι της τάξης», «τώρα που βουλιάζω στη στεριά», «περνάει από μπροστά μου όλη μου η ζωή», «Πάλι έξω το ‘ρίξατε», «θα τρίζουν τα κόκαλα του πατέρα σου».

Παρομοιώσεις: «σαν κινηματογραφική ταινία», «έμοιαζε με λειψανάκι», «μαλλιά κόκκινα σα φλόγες» , «σαν του παλιού καιρού», «σαν τρελή», «σαν να μου ’λεγαν κουράγιο».

Εικόνες:  το υπνοδωμάτιο,  η βόλτα  με τον μπαμπά, η τάξη

Προσωποποιήσεις «η καρδιά μου έπαψε να παίζει ταμπούρλο», «το γερμανικό σχολείο δεν αστειεύεται»,

Επαναλήψεις «γλάστρες, μία-μία», όλα κι όλα»,

 Γλώσσα – Ύφος

Απλή δημοτική με μακροπερίοδο λόγο.

Ύφος απλό , νοσταλγικό,  αυτοβιογραφικό ,  ρεαλιστικό .

Παρακολουθήστε το παρακάτω βίντεο.