Κωσταριδάκη Καλλιόπη

Ενότητα 3η

ΕΝΟΤΗΤΑ 3Η : ΦΙΛΟΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Τι να πρωτοπεί κανείς για τη φιλία και τι να πρωτοτραγουδήσει;

Και να θυμάστε ! Οι καλοί φίλοι είναι σαν τ’ αστέρια : Δεν τους βλέπεις αλλά πάντα είναι εκεί!!!!!

Ενεργητική και Παθητική Φωνή – Συζυγίες ρημάτων

Οι συζυγίες των ρημάτων 

            Τα ρήματα που κλίνονται κατά τον ίδιο τρόπο λέμε ότι ανήκουν στην ίδια συζυγία.

Οι συζυγίες των ρημάτων είναι δύο :

 Η διαφορά ανάμεσα στις δύο συζυγίες υπάρχει μόνο σε Ενεστώτα, Παρατατικό και

Εξακολουθητικό Μέλλοντα.

Πολλά ρήματα της β΄ συζυγίας κλίνονται και κατά την α΄τάξη και κατά την β΄ τάξη. π.χ. κρατάς και κρατείς. Τέτοια ρήματα είναι τα: βαρώ, βοηθώ, ζητώ, καρτερώ, κελαηδώ, κληρονομώ, κουβαλώ, λαχταρώ, μιλώ, πατώ, πονώ, πουλώ, συγχωρώ, τηλεφωνώ, φορώ κά.

Η τάξη που θα ακολουθήσουν μερικά ρήματα εξαρτάται:

 α) από τη σημασία τους. Πχ. Λειτουργά ο παπάς./ λειτουργεί μια υπηρεσία.

 β) από το αν είναι απλά ή σύνθετα με αχώριστα μόρια. Πχ. Πονάς ή πονείς αλλά

 προπονείς. Κρατάς ή κρατείς αλλά επικρατείς. Μερικά ρήματα σε –ούμαι ακολουθούν αρχαϊκή κλίση και σχηματίζονται στον Ενεστώτα και στον Παρατατικό ως εξής:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ : στερούμαι , στερείσαι, στερείται, στερούμαστε, στερείστε, στερούνται

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: στερούμουν. στερούσουν, στερούνταν, στερούμαστε, στερούσαστε, στερούνται/στερούνταν

Με τον τρόπο αυτόν κλίνονται τα ρήματα: επικαλούμαι, μιμούμαι, προηγούμαι, συνεννοούμαι, θεωρούμαι, αποτελούμαι, αφαιρούμαι, εξαιρούμαι, πληροφορούμαι καλούμαι κά. Αρχαϊκή κλίση ακολουθούν και μερικά ρήματα σε –ώμαι όπως εγγυώμαι, εξαρτώμαι, διερωτώμαι κ.ά. Αυτά στην Οριστική του Ενεστώτα κλίνονται :

εγγυώμαι,εγγυάσαι,εγγυάται,εγγυόμαστε,εγγυάστε,εγγυώνται

ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ

• Τα ρήματα της β΄συζυγίας ( -ώ-) έχουν Αόριστο –ησα : αγαπώ- αγάπησα

 Εξαιρούνται: μεθώ- μέθυσα

• Τα ρήματα σε –ίζω γράφονται με –ι στην παραλήγουσα και στον Αόριστο λήγουν σε

 –ισα: αρχίζω-άρχισα

Εξαιρούνται: – μπήζω, πήζω, πρήζω με Αόριστο σε -ηξα

• Τα ρήματα σε –ύζω : αναβλύζω, αναβρύζω, γογγύζω, δακρύζω, κατακλύζω, κελαρύζω, συγχύζω, σφύζω με Αόριστο σε –υσα

ΠΡΟΣΟΧΗ : δανείζομαι Αόριστο σε –εισα /αθροίζω, συναθροίζομαι : Αόριστο σε -οισα

/Τα ρήματα με διπλό Ενεστώτα σε –ώ και –ίζω έχουν Αόριστο σε –ισα. Πχ. Γυρνώ και

 γυρίζω : Αόριστος γύρισα

ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

Τα είδη των σύνθετων λέξεων τα γνωρίσαμε στην προηγούμενη ενότητα. Επιπλέον πρέπει να προσέξουμε τα εξής :

            Το α΄ συνθετικό μπορεί να είναι : ουσιαστικό, επίθετο, ρήμα, αριθμητικό, επίρρημα, πρόθεση, αντωνυμία.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ:

• Πολλές φορές ως α’ συνθετικό χρησιμοποιείται θέμα ουσιαστικού αρχαίας ελληνικής λέξης . π.χ.

πατέρας + παράδοση = πατροπαράδοτος/ πατέρας + γονικός = πατρογονικός/ μητέρα + πόλη = μητρόπολη/ γη + γράφω = γεωγραφία/ γη + κτώμαι = γαιοκτήμονας/χέρι + λαβή = χειρολαβή

ύδωρ + άγω = υδραγωγείο

• Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με α΄ συνθετικό επίθετο . Συχνά επίσης παρατηρούμε μετατροπή του συνδετικού φωνήεντος.

καλός + τέχνη = καλλιτέχνης/ μεγάλος+ θηρίο = μεγαθήριο/βαρύς + ακούω= βαριακούω

• Όταν ως α΄συνθετικό χρησιμοποιείται ρήμα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί το αοριστικό θέμα. φεύγω + δίκη = φυγόδικος/ Φεύγω + κέντρο = φυγόκεντρος

• Όταν χρησιμοποιείται αριθμητικό μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στο θέμα του α΄ συνθετικού ή στο συνδετικό φωνήεν: ένας + συλλαβή = μονοσύλλαβος/ δύο + όροφος = διώροφος/ τρία + ευλογημένος = τρισευλογημένος/ τέσσερα + θύρα = τετράθυρο

• Κάποτε , όταν το α΄ συνθετικό είναι πρόθεση, χάνεται το τελικό φωνήεν της πρόθεσης όταν και η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν. Όταν το β΄ συνθετικό είναι λέξη που στα αρχαία ελληνικά έπαιρνε δασεία, τότε το τ γίνεται θ και το π γίνεται φ. π.χ. κατά + δίδω = καταδίδω/ αντί + αποδίδω = ανταποδίδω/ από + οπλισμός = αφοπλισμός/ αντί + υπολοχαγός = ανθυπολοχαγός

Το α΄ συνθετικό

 Παραγωγή Γραπτού Λόγου 

Φιλία
Προϋποθέσεις ορθής φιλίας:
• Σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου.
• Ειλικρίνεια και τιμιότητα.
• Κατανόηση προβλημάτων.
• Αλληλοβοήθεια.
• Κοινά ενδιαφέροντα.
• Απουσία εγωισμού.
• Συνεχής επικοινωνία.
Αξία της φιλίας:
• Βαθύτερη επικοινωνία.
• Εκμυστήρευση, εμπιστοσύνη.
• Αποφυγή της μοναξιάς.
• Συμπαράσταση στις δύσκολες στιγμές.
• Διάλογος.
• Μας βοηθά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.
• Μας βελτιώνει σαν άτομα.
• Μας εντάσσει ομαλά στην κοινωνία.
Η φιλία στην εποχή μας διέρχεται κρίση.
Αίτια:
• Έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
• Ανταγωνισμός.
• Ζωή στις πόλεις > καχυποψία.
• Τηλεόραση > μας αποξενώνει.

—————————————————————————————————————————–

ΘΕΜΑ : «Σε μία σελίδα του ημερολογίου σας γράψτε για τον πιο καλό σας φίλο ή φίλη (πότε και κάτω από ποιες συνθήκες άρχισε η φιλία σας, ποια τα χαρακτηριστικά του φίλου ή της φίλης – σωματικά, ψυχικά, πνευματικά – , ποιες δυσκολίες ή κρίσεις πέρασε η φιλία σας, ποιες σκέψεις κάνετε για το μέλλον της φιλίας σας κτλ.). Γράψτε το κείμενο σε 2 – 3 παραγράφους».

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Πρόλογος – Ποιος είναι ο καλύτερός μου φίλος / η καλύτερή μου φίλη ;

Πώς τον / την λένε και πόσο χρονών είναι ;

Πότε και κάτω από ποιες συνθήκες άρχισε η φιλία μας ;

• Αν έχω να διηγηθώ κάποιο περιστατικό σχετικά με το πώς ξεκίνησε η φιλία μας, το γράφω σε ξεχωριστή παράγραφο στο κύριο μέρος, δηλαδή κάνω 3 παραγράφους.

Κύριο μέρος

1η παράγραφος – Τα χαρακτηριστικά του φίλου / της φίλης μου

• Εξωτερικά / σωματικά χαρακτηριστικά 

Ανάστημα (ψηλός, κοντός, μικροκαμωμένος, μεσαίου αναστήματος) , χαρακτηριστικά προσώπου (μαλλιά, μάτια) , στυλ ντυσίματος (σπορ, απλό, ακριβό, προσεγμένο), κάποιο άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό (έντονα ζυγωματικά, γαλλική μύτη)

• Εσωτερικά (ψυχικά, πνευματικά) χαρακτηριστικά

Συμπεριφορά, προτερήματα – ελαττώματα (ευγενικός, ανοιχτόκαρδος, καλοσυνάτος, με αίσθηση του χιούμορ, βρίσκει πάντα χρόνο για τους φίλους του και τους στηρίζει, άριστος μαθητής, οξύθυμος, εγωιστής, μαλώνει με το παραμικρό, νευριάζει εύκολα, δεν παραδέχεται τα λάθη του), αγαπημένες συνήθειες

2η παράγραφος – Ποιες δυσκολίες ή κρίσεις πέρασε η φιλία μας ;

Περιγραφή κάποιας παρεξήγησης ή ενός καβγά (Πότε έγινε; Για ποιο λόγο; Πώς αντιδράσαμε; Τι ένιωθε ο ένας για τον άλλο ; Πώς λύθηκε η παρεξήγηση και  ξαναγίναμε φίλοι; Τι εκτιμώ περισσότερο στον φίλο / στη φίλη μου και είμαστε ακόμα φίλοι 

Επίλογος – Ποιες σκέψεις κάνω για το μέλλον της φιλίας μας ;

Τι εύχομαι ;

•  Όταν γράφουμε στο ημερολόγιο, ξεκινάμε με την φράση : Αγαπημένο μου ημερολόγιο ,

• Το ύφος μας είναι οικείο και εξομολογητικό σα να μιλάμε σε φίλο μας.

  ΠΗΓΗ: https://e-didaskalia.blogspot.gr/2013/06/blog-post_9291.html

  Ασκήσεις 

1. Να βρείτε σε ποια φωνή ανήκουν τα ρήματα του κειμένου 

2. Να βρείτε σε ποια συζυγία ανήκουν τα ρήματα του κειμένου 

3. Να βρείτε σε ποια τάξη ανήκουν τα ρήματα β΄ συζυγίας 

4. Παραγωγή και σύνθεση λέξεων