Κωσταριδάκη Καλλιόπη

1η Ενότητα

Μετάφραση Κειμένου

Πατήστε  εδώ για  εκτύπωση της μετάφρασης

Μετάφραση Δεύτερου Παράλληλου Κειμένου, σελίδα 100 σχολικού βιβλίου

Έκανε όσα έκανε είτε από θέλημα της Τύχης και απόφαση των θεών και της Ανάγκης προσταγή, είτε επειδή αρπάχτηκε με τη βία, είτε επειδή πείσθηκε με λόγια, είτε επειδή από τη θωριά ερωτεύτηκε. Αν λοιπόν είναι το πρώτο, πρέπει την ευθύνη να την έχει μόνο ο υπαίτιος· γιατί είναι αδύνατον η προαπόφαση του θεού να εμποδιστεί από την ανθρώπινη προνοητικότητα. Αν λοιπόν πρέπει να αποδώσουμε την ευθύνη στην Τύχη και στο θεό, την Ελένη πρέπει οπωσδήποτε να την απαλλάξουμε από την καταισχύνη.

Μετάφραση: Π. Καλλιγάς

Σύνταξη Κειμένου

Η άποψη του Ηροδότου

Ο Ηρόδοτος θεωρεί ότι :

– Ο Πρίαμος και οι Τρώες θα έδιναν την Ελένη στους Έλληνες, είτε το ήθελε είτε όχι ο Πάρης (Αλέξανδρος) γιατί δεν θα ήθελαν να βάλουν σε κίνδυνο τον εαυτό τους , τα παιδιά τους και την ίδια την πόλη τους.

– Δεν την έδωσαν γιατί πράγματι δεν την είχαν όμως οι Έλληνες δεν τους πίστευαν.

– Η κατάληψη της Τροίας ήταν θεϊκή επιταγή.

– Η “απιστία” των Ελλήνων οφειλόταν σε παρέμβαση των θεών που ήθελαν να τιμωρηθεί η πόλη της Τροίας για την ύβρη που διέπραξε ο Πάρης

Η Περσική Εκδοχή

I1. Λοιπόν, απ’ τη μεριά των Περσών οι σπουδασμένοι τους⁵ ρίχνουν στους Φοίνικες⁶ την αιτία της έχθρας· λένε δηλαδή πως ετούτοι, με το που ήρθαν από τη θάλασσα που ονομάζεται Ερυθρά⁷ στη δική μας θάλασσα⁸ κι εγκαταστάθηκαν στους τόπους όπου και σήμερα ζουν, επιδόθηκαν αμέσως σε ταξίδια σε τόπους μακρινούς και, μεταφέροντας εμπορεύματα της Αιγύπτου και της Ασσυρίας έφταναν και σ’ άλλα μέρη, κυρίως όμως στο Άργος⁹. Λοιπόν, το Άργος εκείνη την εποχή είχε τα πρωτεία στο καθετί ανάμεσα στις πόλεις της χώρας που σήμερα¹⁰ ονομάζεται Ελλάδα. Και, πως φτάνοντας τέλος πάντων σ’ αυτό το Άργος οι Φοίνικες έβγαζαν και πουλούσαν τα εμπορεύματά τους. Και, πως, την πέμπτη ή την έκτη μέρα αφότου έφτασαν –κι είχαν ξεπουλήσει σχεδόν όλη την πραμάτεια τους– κατηφόρισαν στη θάλασσα κι άλλες πολλές γυναίκες κι ανάμεσά τους κι η θυγατέρα του βασιλιά· κι είχε τ’ όνομα με το οποίο την αναφέρουν και οι Έλληνες, το ίδιο: Ιώ¹¹ του Ινάχου. Πως στάθηκαν ετούτες εκεί, κατά την πρύμη του καραβιού, κι αγόραζαν απ’ τα εμπορεύματα ό,τι λαχταρούσε η ψυχή τους πιο πολύ, κι οι Φοίνικες ξεσηκώνοντας ο ένας τον άλλο όρμησαν απάνω τους. Λένε λοιπόν πως οι περισσότερες απ’ αυτές τους ξέφυγαν, όμως την Ιώ μαζί με άλλες τις άρπαξαν, τις έμπασαν στο καράβι και παρευθύς έβαλαν πλώρη για την Αίγυπτο.

Η αρπαγή της Ευρώπης. Φηφιδωτό, 3ος αι. μ.χ. Μουσείο Σπάρτης

Ι2. Λοιπόν, έτσι έφτασε η Ιώ στην Αίγυπτο λένε οι Πέρσες, κι όχι όπως λεν οι Έλληνες, και πως αυτό στάθηκε η αρχή των αδικημάτων. Και ιστορούν πως ύστερ’ απ’ αυτά κάποιοι Έλληνες (γιατί δεν είναι σε θέση να τους αναφέρουν με τ’ όνομά τους) πιάνοντας στεριά στην Τύρο της Φοινίκης άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά, την Ευρώπη¹²· δεν αποκλείεται αυτοί να ήταν Κρήτες¹³. Και, πως μ’ αυτά ήρθαν ίσα κι ίσα¹⁴· όμως, ύστερ’ απ’ αυτά, πως οι Έλληνες είναι που έγιναν πρωταίτιοι των δεύτερων αδικημάτων¹⁵. Γιατί, πλέοντας με μακρόστενο καράβι¹⁶, έπιασαν στεριά στην Αία της Κολχίδας, εκεί κατά τον ποταμό Φάση¹⁷, και πως απ’ εκεί, αφού πέτυχαν και τους άλλους σκοπούς για τους οποίους είχαν πάει, άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά, τη Μήδεια. Και πως ο Κόλχος έστειλε κήρυκα στην Ελλάδα και ζητούσε ικανοποίηση για την αρπαγή και να του δώσουν πίσω τη θυγατέρα· αλλά, πως οι άλλοι του αποκρίθηκαν ότι ούτε εκείνοι τους έδωσαν ικανοποίηση για την αρπαγή της Ιώς της Αργίτισσας· λοιπόν ούτε αυτοί θα δώσουν ικανοποίηση σ’ εκείνους.

Ι3. Και λένε πως, ύστερ’ απ’ αυτά, στην επόμενη γενιά¹⁸ ο Αλέξανδρος¹⁹, ο γιος του Πριάμου, έχοντας ακούσει αυτά, θέλησε να πάρει γυναίκα απ’ την Ελλάδα με αρπαγή, ξέροντας πως σε καμιά περίπτωση δε θα του ζητήσουν ικανοποίηση²⁰, αφού ούτε εκείνοι έδωσαν. Κι έτσι λοιπόν, σαν άρπαξε αυτός την Ελένη, οι Έλληνες αποφάσισαν αρχικά να στείλουν απεσταλμένους και να ζητήσουν πίσω την Ελένη και ν’ απαιτήσουν ικανοποίηση για την αρπαγή. Και, πως οι άλλοι αντιπαράθεσαν στα επιχειρήματά τους την αρπαγή της Μήδειας· γι’ αυτήν εκείνοι ούτε έδωσαν ικανοποίηση ούτε την έδωσαν πίσω, ενώ αυτοί τους τη ζητούσαν, και τώρα θέλουν να τους δοθεί από άλλους ικανοποίηση;

Η εκστρατεία των Ελλήνων στην Τροία

Ι4. Λένε λοιπόν πως ως αυτό το σημείο το μόνο που έκαναν κι ο ένας και ο άλλος ήταν αρπαγές, αλλά απ’ εδώ και πέρα η μεγάλη ευθύνη²¹ βαρύνει τους Έλληνες· γιατί εκείνοι ξεκίνησαν πρώτοι τις εκστρατείες εναντίον της Ασίας κι όχι αυτοί στην Ευρώπη. Λοιπόν λένε, θεωρούν ότι οι αρπαγές γυναικών δείχνουν οπωσδήποτε ανθρώπους άδικους, αλλά το να χαλάσουν τον κόσμο για να τιμωρήσουν, επειδή αρπάχτηκαν, ανόητους, ενώ η απόλυτη αδιαφορία για την αρπαγή τους, γνωστικούς· γιατί, στο κάτω-κάτω, αν δεν το ήθελαν οι ίδιες, δεν θα αρπάζονταν²². Λοιπόν λένε οι Πέρσες πως από τη μεριά τους αυτοί, οι Ασιάτες, δεν έδωσαν καμιά σημασία που αρπάζονταν οι γυναίκες τους, οι Έλληνες όμως, για μια γυναίκα απ’ τη Λακωνία ξεσήκωσαν μεγάλο εκστρατευτικό σώμα κι έπειτα πηγαίνοντας στην Ασία αφάνισαν το κράτος του Πριάμου. Πως, από το γεγονός αυτό θεωρούν τον ελληνικό κόσμο μια για πάντα εχθρό τους. Γιατί οι Πέρσες θεωρούν κτήμα τους την Ασία και τους βάρβαρους λαούς που την κατοικούν, ενώ έχουν σχηματίσει τη γνώμη ότι η Ευρώπη και οι Έλληνες είναι άλλος κόσμος²³.

Η φοινικική εκδοχή

Ι5. Λοιπόν, έτσι λένε οι Πέρσες ότι έγιναν τα πράγματα, και στην άλωση της Τροίας βρίσκουν ότι έχει την αρχή της η έχθρα τους με τους Έλληνες. Όμως τα όσα ιστορούν οι Φοίνικες για την Ιώ δε συμφωνούν και τόσο με αυτά που ιστορούν οι Πέρσες· λένε δηλαδή ότι δεν κατέφυγαν σε αρπαγή για να τη φέρουν στην Αίγυπτο, αλλά ότι στο Άργος έσμιγε με τον καραβοκύρη του πλοίου τους· κι όταν διαπίστωσε ότι έμεινε έγκυος, ο φόβος των γονιών της ήταν που την έσμπρωξε²⁴ να ταξιδέψει από μόνη της με το καράβι των Φοινίκων, για να μη βγουν στη φόρα οι πομπές της²⁵. Πέρσες λοιπόν και Φοίνικες αυτά λένε. Όσο για μένα, δε σκοπεύω να μιλήσω γι’ αυτά, αν έτσι έγιναν ή κάπως αλλιώς, τον άνθρωπο όμως που προσωπικά πιστεύω ότι πρώτος άρχισε τις αδικοπραγίες εναντίον των Ελλήνων, αυτόν θα καταδείξω²⁶ και κατόπιν θα προχωρήσω στην εξιστόρησή μου, κάνοντας λόγο για μικρές και μεγάλες πόλεις ανθρώπων, χωρίς διαφοροποίηση. Γιατί όσες τον παλιό καιρό ήταν μεγάλες, οι πιο πολλές τους έχουν γίνει μικρές, ενώ αυτές που στην εποχή μου ήταν μεγάλες, στο παρελθόν ήταν μικρές²⁷. Έχοντας λοιπόν μάθει καλά την απόλυτη αστάθεια της ανθρώπινης ευτυχίας, θ’ αναφερθώ και στις δυο με τον ίδιο τρόπο.

Ο Κροίσος πρωταίτιος της σύγκρουσης

Ι6. Ο Κροίσος²⁸ ήταν Λυδός στην καταγωγή και γιος του Αλυάττη, βασιλιάς των λαών που κατοικούσαν από τον Άλυ ποταμό και δώθε²⁹, που, κυλώντας τα νερά του από τα νότια, ανάμεσα στους Συρίους και τους Παφλαγόνες³⁰, χύνεται κατά τον άνεμο του βοριά στη θάλασσα που ονομάζεται Εύξεινος Πόντος. Αυτός ο Κροίσος, πρώτος από τους βαρβάρους που μας είναι γνωστοί, άλλους από τους Έλληνες τους έκανε με τη βία φόρου υποτελείς³¹, κι άλλους τους προσεταιρίστηκε ως φίλους. Έκανε λοιπόν με τη βία φόρου υποτελείς τους Ίωνες και τους Αιολείς και τους Δωριείς που ζουν στην Μικρά Ασία και προσεταιρίστηκε ως φίλους του τους Λακεδαιμονίους³². Ενώ, πριν ανεβεί στον θρόνο ο Κροίσος, όλοι οι Έλληνες ήταν ελεύθεροι. Γιατί η εκστρατεία των Κιμμερίων³³ που χτύπησε την Ιωνία, κι ήταν προγενέστερη από τον Κροίσο, δεν είχε αποτέλεσμα την καθυπόταξη των πόλεων, αλλά ήταν ληστρική επιδρομή.

VIII. «Θάνατος» Ελένης

Ο Απολλόδωρος παραδίδει ότι η Ελένη μεταφέρθηκε στα Ηλύσια πεδία, όπου έζησε με τον Μενέλαο. Ο Ευριπίδης (Ορ.1629 κ.ε.) την είχε ανεβάσει στους ουρανούς με παρέμβαση του Απόλλωνα, που με προσταγή του Δία, σώζει την Ελένη από τα σπαθιά των δύο φίλων, Ορέστη και Πυλάδη, την υψώνει στους αιθέρες, όπου η Ελένη θα ζήσει αθάνατη δίπλα στα αδέλφια της τους Διόσκουρους, παραστέκοντάς τους στο έργο τους για την προστασία των ταξιδιωτών της θάλασσας.

Τέλος, ο Παυσανίας (3.19.9-11) αναφέρει ότι η Ελένη μετά τον θάνατο του Μενέλαου εξορίστηκε από τους γιους του Μενέλαου και μετέβη στην αργολική αποικία της Ρόδου, στη φίλη της Πολυξώ, συζύγου του Τληπόλεμου. Όμως εκείνη, για να εκδικηθεί τον θάνατο του ανδρός της και άλλων στην Τροία, έντυσε τις δούλες του παλατιού Ερινύες. Έτσι εμφανίστηκαν στην Ελένη την ώρα που έπαιρνε το λουτρό της, για να την τρομάξουν. Τελικά την κρέμασαν σε ένα δέντρο ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή τη βασάνισαν τόσο πολύ που η ίδια κρεμάστηκε. Γι’ αυτό υπάρχει στη Ρόδο το ιερό της Ελένης Δενδρίτιδος.

Άλλοτε πάλι λέγεται ότι η Ιφιγένεια τη θυσίασε στην Ταυρίδα ή ότι η Θέτιδα τη σκότωσε στο ταξίδι της επιστροφής για να εκδικηθεί τον θάνατο του Αχιλλέα.

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C106/502/3268,13323/unit=462

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

1. 1Η ΕΡΩΤΗΣΗ: Κατά τον Ηρόδοτο η Ελένη δεν ήταν στην Τροία, αφού αυτό του επιβεβαίωσαν Αιγύπτιοι ιερείς ισχυριζόμενοι ότι η Ελένη βρισκόταν στην Αίγυπτο, πληροφορία την οποία ο Ηρόδοτος φαίνεται να αποδέχεται. Επιπλέον, βασιζόμενος στη λογική του , είναι πεπεισμένος πως , κι αν ακόμη η Ελένη ήταν αγαπημένη του ίδιου του Πρίαμου, αυτός θα την έδινε στους Έλληνες για να προστατέψει την πόλη του , τα παιδιά του και όλους τους Τρώες.

2. 2Η ΕΡΩΤΗΣΗ: Οι Τρώες δεν κατάφεραν να πείσουν τους Έλληνες πως δεν είχαν την Ελένη γιατί οι θεοί δεν τους το επέτρεψαν. Ο Πάρης-Αλέξανδρος είχε διαπράξει μεγάλο αμάρτημα περιφρονώντας την φιλοξενία που του προσφέρθηκε από το Μενέλαο και κλέβοντας την γυναίκα του και αυτή του η αμαρτία δεν μπορούσε να μείνει ατιμώρητη, ακόμη και αν αυτό σήμαινε την καταστροφή μιας ολόκληρης πόλης.

3. 3Η ΕΡΩΤΗΣΗ:Οι θεοί παρεμβαίνουν στη διαμάχη Ελλήνων και Τρώων για να τιμωρήσουν την ύβρη που διέπραξε ο Πάρης ασεβώντας απέναντι στη φιλοξενία που του προσφέρθηκε. Έτσι, φρόντισαν τα επιχειρήματα των Τρώων να μην πείσουν τους Έλληνες και να ξεκινήσει ο Τρωικός πόλεμος, στον οποίο έμελλε να καταστραφεί η πόλη της Τροίας.

4. 4Η ΕΡΩΤΗΣΗ: Οι θεοί στον Όμηρο και στον Ηρόδοτο.

Όμηρος: Οι θεοί παρουσιάζονται με ανθρώπινη μορφή και χαρακτηριστικά και τίθενται φανερά υπέρ ή εναντίον κάποιων θνητών. Έτσι η Αθηνά είναι με το μέρος του Οδυσσέα όχι όμως και του Έκτορα, η Ήρα βοηθά τους Αχαιούς και εχθρεύεται τους Τρώες, η Αφροδίτη, ο Απόλλωνας και ο Ποσειδώνας είναι με το μέρος των Τρώων.

Ηρόδοτος: Οι θεοί είναι απρόσωποι και τηρούν ενιαία στάση απέναντι σε όλους τους θνητούς. Όταν οι θνητοί αμαρτάνουν οφείλουν να τιμωρούνται.

5. 5Η ΕΡΩΤΗΣΗ: Ο Θεός των χριστιανών δεν έχει τιμωρητικό ούτε εκδικητικό ρόλο. Δέχεται κοντά του όλους όσους μετανοούν πραγματικά για τα λάθη τους και τους δείχνει το δρόμο της αγάπης και της συγχώρεσης. Επιπλέον, αφήνει ελεύθερους τους ανθρώπους να αποφασίζουν για τη ζωή τους.

   Α΄ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

“Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι.
Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία”.

Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό το ανάστημα
ίσκιοι και χαμόγελα παντού
στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα·
ζωντανό δέρμα, και τα μάτια
με τα μεγάλα βλέφαρα,
ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα. Και στην Τροία;
Τίποτε στην Τροία – ένα είδωλο.
Έτσι το θέλαν οι θεοί.
Κι ο Πάρης, μ’ έναν ίσκιο πλάγιαζε σα νά ηταν πλάσμα ατόφιο·
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.

Β΄ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Γοργίας στο έργο του Ἑλένης ἐγκώμιον, ένα ρητορικό παίγνιο, απαριθμεί τέσσερις παράγοντες στους οποίους ενδεχομένως οφείλεται η φυγή της Ελένης με τον Πάρη: α) τους θεούς και την τύχη, β) τη βία, γ) τον πειστικό λόγο και δ) τον έρωτα. Και οι τέσσερις, κατά τον Γοργία, είναι ανώτεροι από την ανθρώπινη βούληση, άρα η Ελένη δεν ευθύνεται για την πράξη της.

Ἤ γὰρ Τύχης βουλήμασι καὶ θεῶν βουλεύμασι καὶ Ἀνάγκης ψηφίσμασιν ἔπραξεν ἃ ἔπραξεν, ἢ βίᾳ ἁρπασθεῖσα, ἢ λόγοις πεισθεῖσα, ἢ ἔρωτι ἀλοῦσα. Εἰ μὲν οὖν διὰ τὸ πρῶτον, ἄξιος αἰτιᾶσθαι ὁ αἴτιος μόνος· θεοῦ γὰρ προθυμίαν ἀνθρωπίνῃ προμηθίᾳ ἀδύνατον κωλύειν.  Εἰ οὖν τῇ Τύχῃ καὶ τῷ θεῷ τὴν αἰτίαν ἀναθετέον, ἢ τὴν Ἑλένην τῆς δυσκλείας ἀπολυτέον.

Γοργίας, Ἑλένης ἐγκώμιον 6

]