Κωσταριδάκη Καλλιόπη

9η Ενότητα

Ο πατήρ

Λεξιλογικός Πίνακας

πάτριος = αυτός που ανήκει στον πατέρα / αυτός που προέρχεται από τον πατέρα /

                 προγονικός, κληρονομικός, πατροπαράδοτος.

πατρικός = ο σχετικός με τον πατέρα ή τους προγόνους / αυτός που κληρονομείται

                   από τον πατέρα ή τους προγόνους.

ο πατριώτης = αυτός που έχει την ίδια πατρίδα με κάποιον άλλο, ο συντοπίτης, το

                    πατριωτάκι / αυτός  που αγαπά την πατρίδα του και αγωνίζεται γι’ αυτήν,

                    ο φιλόπατρις.

φιλοπατρία = η αγάπη για την πατρίδα.

πατριωτικός = ο σχετικός με τον πατριώτη και με τον πατριωτισμό.

πατρυιός ή πατριός = ο θετός πατέρας.

πατροπαράδοτος =  αυτός που έχει κληρονομηθεί από τους προγόνους, πατρογονικός, παραδοσιακός.

πατροφόνος = αυτός που σκοτώνει τον πατέρα του, πατροκτόνος.

πατρώνυμο = το όνομα του πατέρα

πατρωνυμικός = αυτός που έχει σχηματιστεί ή προέρχεται από το πατρικό όνομα.

ο, η απάτωρ = ο αγνώστου πατρός / ο ορφανός από πατέρα.

άπατρις = αυτός που δεν έχει πατρίδα/ αυτός που δεν αγαπά την πατρίδα του.

πατρότητα = η ιδιότητα του πατέρα / η φυσική σχέση του πατέρα με τα παιδιά του.

πατερικός = ο σχετικός με τους πατέρες της εκκλησίας.

πατριωτικά = (επίρρημα) με τρόπο που αρμόζει σε πατριώτη, με ζήλο.

πατριωτισμός = η έμπρακτη αφοσίωση κάποιου στην πατρίδα του , η φιλοπατρία.

πατρογονικός = αυτός που προέρχεται από τον πατέρα / αυτός που αποτελεί μέρος

                          της προγονικής κληρονομιάς.

πατρολογία = κλάδος της θεολογίας που μελετά τη ζωή και το έργο των πατέρων της εκκλησίας / συλλογή από συγγράμματα εκκλησιαστικών συγγραφέων.

πατριδογνωσία = η γεωγραφία και η ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας .

πατριδολατρία = η μεγάλη αγάπη για την  πατρίδα.

Πατριαρχείο = το κτίριο στο οποίο διαμένει ο Πατριάρχης , η έδρα του Πατριάρχη / οι διοικητικές υπηρεσίες του Πατριαρχείου / ο κάθε αρχιεπισκοπικός θρόνος .

Παραγωγή ρημάτων από ονόματα

Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ

Για να σχηματίσουμε τον Παρακείμενο ακολουθούμε δύο βήματα:

Α΄ ΒΗΜΑ

   Προσέχουμε από τι αρχίζει το ρήμα , που θέλουμε να τρέψουμε σε Παρακείμενο. Και αυτό γιατί ανάλογα με το γράμμα που αρχίζει θα πρέπει να επιλέξουμε μία από τις τρεις αυξήσεις:

Α) Επανάληψη: Τη χρησιμοποιούμε όταν:

Το ρήμα μας  αρχίζει από ένα σύμφωνο! Τότε τοποθετούμε πρώτα το 

Σύμφωνο με το οποίο αρχίζει η λέξη + ε + το θέμα του ρήματος + κατάληξη του ρήματος (για αυτήν θα μιλήσουμε αργότερα).

                    π.χ.     λύω    λ +  έ  + λ υ  +  κα

Προσοχή!!!!!!

   Όσα ρήματα αρχίζουν από χ, φ, θ, στον αναδιπλασιασμό τα γράμματα αυτά παθαίνουν ανομοίωση, δηλαδή, μετατρέπονται :  το χ γίνεται κ, το φ γίνεται π και το θ γίνεται τ

Δείτε τα παραδείγματα :              χ     κ =  χορεύω     κε-χόρευ-κα,

        φ → π = φυτεύω    πε-φύτευ-κα

θ→τ = θύω  τέ-θυ-κα

Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, όμως το πρώτο από αυτά είναι ένα από τα άφωνα: (π, β, φ, κ, γ, χ, τ, δ, θ) και το δεύτερο είναι ένρινο (μ, ν) ή υγρό (λ, ρ)

π.χ. γράφω    γέ-γρα-φ-α,   βλάπτω    βέ-βλα-φ-α

 Β) Συλλαβική αύξηση: Είναι η αύξηση που ήδη γνωρίζουμε από το σχηματισμό του Παρατατικού και του Αορίστου και αφορά τα ρήματα που:

1. Αρχίζουν από τρία σύμφωνα π.χ. στρατεύω     ἐ-στράτευ-κ-α

2. Αρχίζουν από δύο σύμφωνα, χωρίς όμως το πρώτο να είναι άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή υγρό π.χ.σπουδάζω     ἐ-σπούδα-κα

3. Αρχίζουν από διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ π.χ. ψαύω     ἐ-ψαυ-κ-α

4. Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ παίρνουν ένα –ἐ– ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ   π.χ. ῥίπτω     ἔρ-ρι-φ-α

Γ) Χρονική αύξηση : Είναι η αύξηση που ήδη γνωρίζουμε από το σχηματισμό του Παρατατικού και του Αορίστου και αφορά τα ρήματα που:

1. Αρχίζουν από φωνήεν,

   Ό,τι αλλαγές είχαμε στον Παρατατικό και στον Αόριστο, οι ίδιες συμβαίνουν και στον Παρακείμενο  π.χ. ἁλιεύω     ἡ-λίευ-κ-α

** ΣΤΑ ΣΥΝΘΕΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΥΝΘΕΤΑ ΜΕ ΠΡΟΘΕΣΗ

   Στα ρήματα που είναι σύνθετα με πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση π.χ. ἀπο-γράφω > ἀπο-γέ-γραφα, κατα-διώκω > κατα–δεδίωχα 

Β’ ΒΗΜΑ

   Βλέπουμε σε τι τελειώνει το ρήμα , την κατάληξή του δηλαδή, για να δούμε αν βάλουμε κατάληξη κα, χα ή φα.

ΣΤΑ ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

   Πριν από τις καταλήξεις του παρακειμένου βάζουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του παρακειμένου που είναι το -κ-και λέγεται χρονικός χαρακτήρας. π.χ. λύω → λέλυκα

ΣΤΑ ΑΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΡΗΜΑΤΑ (=ρήματα με χαρακτήρα φωνήεν)

• Αν έχουν χαρακτήρα χειλικό: π ,β, φ , πτ(= τελειώνουν δηλαδή σε πω, βω, φω) :  φα  π.χ. τρίβω > τέτριφα

• Αν έχουν χαρακτήρα ουρανικό: κ, γ, χ ,ττ, σσ : χα π.χ. διώκω   δεδίωχα

• Όλα τα άλλα έχουν κατάληξη κα.

ΚΛΙΣΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ

Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ

Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο στα αρχαία ελληνικά:

Παίρνουμε το θέμα του ρήματος έτσι όπως έχει διαμορφωθεί στον παρακείμενο και προσθέτουμε:

• Στην αρχή:

– Συλλαβική αύξηση για τα ρήματα που ο Παρακείμενός τους αρχίζει από σύμφωνο.

– Τα ρήματα που ο Παρακείμενός τους αρχίζει από φωνήεν δεν παίρνουν επιπλέον αύξηση. Κατεβάζουν μόνο μία θέση τον τόνο και ….

• Στο τέλος τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου.

 
ΚΛΙΣΗ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ

Θυμάμαι ότι ο τόνος κατεβαίνει μία θέση!

Οι ασκησούλες μας !!!

1. Άσκηση κατανόησης θεωρίας

2. Άσκηση κατανόησης θεωρίας

3.Άσκηση κατανόησης θεωρίας

Ασκήσεις σε Παρακείμενο και Υπερσυντέλικο (για εκτύπωση)

Σχηματισμός Παρακειμένου 1

Σχηματισμός Παρακειμένου 2

Υπερσυντέλικος 1

Υπερσυντέλικος 2