Β΄Επεισόδιο
Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Α΄και Β΄ σκηνή
Σχολιασμός β΄ επεισοδίου – 1ης σκηνής
Μαινάδα
Οι Μαινάδες ήταν γυναικείες θεότητες , ακόλουθες του θεού Διονύσου και τιμωροί όσων πιστών δεν τον τιμούσαν. Λέγεται πως αυτές θανάτωσαν με φρικτό θάνατο τον Ορφέα και τον Πενθέα όταν αυτοί αντιτάχθηκαν στη λατρεία του θεού. Περιφέρονταν στα όρη και λάτρευαν το Διόνυσο βγάζοντας κραυγές. Συνοδεύονταν από άγρια θηρία ή παρουσιάζονταν περιτυλιγμένες με φίδια. Είχαν μεγάλη δύναμη, μπορούσαν να ξεριζώνουν δέντρα και να σκοτώνουν άγρια θηρία .
Η Εκάτη
Θεά της μαγικής τέχνης και σύζυγος του Άδη. Αναφέρεται και ως μάρτυρας της αρπαγής της Περσεφόνης και βοηθός της Δήμητρας να την βρει αλλά και ως ακόλουθος της Περσεφόνης. Βοηθά τους πολεμιστές στον πόλεμο και τους βασιλείς στην απονομή της δικαιοσύνης. Φέρνει τιμές στους αθλητικούς αγώνες, παραστέκεται στους κυνηγούς και τους ψαράδες και μαζί με τον Ερμή, προστατεύει τα κοπάδια. Το ιερό ζώο της ήταν ο σκύλος και γι’ αυτό θυσίαζαν προς τιμήν της μαύρα σκυλιά. Στα αγάλματα συχνά απεικονιζόταν με τρεις μορφές ως πανίσχυρη Κυρία των τριών βασιλείων: γης, ουρανού και θάλασσας. Επίσης παριστάνεται να κρατά δάδα και να ακολουθείται από σκύλους και από τη Μέδουσα, τη Λάμια και την Έμπουσα. Λέγεται ότι η Εκάτη έστελνε τα φαντάσματα το βράδυ στους οδοιπόρους για να τους φοβίζει γι’ αυτό και έστηναν βωμούς στα σταυροδρόμια τριών δρόμων , όπου εμφανιζόταν η θεά.
Β επεισόδιο , 2η σκηνή (Διαδραστικό Σχολικό Βιβλίο)
Σχολιασμός Β΄ Επεισοδίου – 2ης σκηνής
H θεά Τύχη στην αρχαιότητα
Κατά τον Πίνδαρο, ο οποίος την ονόμαζε και Φερέπολιν, ήταν κόρη του Ελευθέρου Διός ή του Προμηθέα. Την θεωρούσε ως μια από τις Μοίρες, που είχε όμως λιγότερη δύναμη από τις αδελφές της, Θεά του Πεπρωμένου αλλά και ευμενής. Ως ευμενής θεά του πεπρωμένου λατρευόταν με την επωνυμία «Αγαθή Τύχη» στην Αρχαία Ολυμπία, όπου είχε δικό της βωμό. Στους ορφικούς ύμνους συναντάται ως κόρη του Ευβουλέως.
Κατά το Ομηρικό προς τη Δήμητρα ύμνο, η Ωκεανίς Τύχη εμφανιζόταν ως μια από τις συμπαίκτριες της Περσεφόνης.
Συνδέθηκε με άλλες θεότητες-προσωποποιήσεις όπως την Ελπίδα, τον Καιρό και τη Μοίρα.Κυρίως συνδέθηκε με την Ίσιδα κατά την περίοδο των θρησκευτικών συγκρίσεων (Ίσις Τύχη ή Ισιτύχη). Στη σημιτική θρησκεία συνδέθηκε με την Γάδ. Μαζί της ταυτίσθηκε η θεά των Ρωμαίων Φουρτούνα η λατρεία της οποίας ήταν ιδιαίτερα εξαπλωμένη στην Ιταλία. Η Φουρτούνα (Fortuna) ξεκίνησε από μια ιταλική θεότητα της ευφορίας και της γονιμότητας, που συχνά λειτουργούσε και ως μάντης θεά που προλέγει το μέλλον.
Η Τύχη θεωρήθηκε ως αγαθός δαίμων, μεσολαβητής μεταξύ θεών και ανθρώπων. Ως θεά της αφθονίας και του πλούτου απεικονιζόταν στο ιερό της στη Θήβα να κρατά, ως μητέρα ή τροφός, τον μικρό Πλούτο και στη Σμύρνη από το Βούπαλο να κρατά στο άλλο της χέρι το κέρας της Αμάλθειας, σύμβολο της αφθονίας. Σαν θεά που διευθύνει την ανθρώπινη ζωή απεικονίζεται να κρατά πηδάλιο, σαν σύμβολο της κατεύθυνσης την οποία έδινε σε όλους τους ανθρώπους. Σαν Θεά ευμετάβλητου Φύσης απεικονιζόταν με τροχό ή σφαίρα ή πτερύγιο, σύμβολα της αστάθειας.
Σε εκδήλωση της αντίληψης ότι ο έρωτας προέρχεται από την Τύχη (Αίγειρο Αχαΐας), απεικονιζόταν κοντά στο άγαλμα της και ο Θεός Ερωτας. Επίσης, στο ιερό της Τύχης στη Θήβα υπήρχε άγαλμα της Θεάς που κρατούσε τον Πλούτο στην αγκαλιά της, σε παιδική ηλικία, έργο του Αθηναίου Ξενοφώντα και του Θηβαίου Καλλιστονίκου.
Στην Ελληνιστική εποχή και μέχρι το τέλος της αρχαιότητας, κάθε πόλη είχε τη δική της προστάτιδα που λειτουργούσε ως η Πολιάς θεά. Πολλές από αυτές θεωρούσαν την Τύχη ως Πολιούχο θεά. Απεικονιζόταν να φορά πυργωτό διάδημα (πού συμβόλιζε τα τείχη της πόλης), καθισμένη σε θρόνο να κρατά το κέρας της αφθονίας ή σκήπτρο. Μάλιστα η διεξαγωγή όλων των υποθέσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, άρχιζε, όπως στην Αθήνα, με την ευχή «Αγαθή Τύχη».
Το πρώτο άγαλμα της σύμφωνα με τον Παυσανία το κατασκεύασε ο Βούπαλος για τους Σμυρναίους. Κολοσσιαίο άγαλμα της θεάς είχε στηθεί στην Ηλιδα και στην Αλεξάνδρεια (στο ονομαστό ιερό της Τύχης, το Τυχαίον όπου υπάρχει το άγαλμα της Θεάς να στεφανώνει τον Αλέξανδρο).
Φημισμένο επίσης ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της το οποίο είχε αφιερώσει ο Ηρώδης ο Αττικός στο ναό της κοντά στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Η μορφή της χαρακτηρίστηκε επίσης σε νομίσματα, όπου η θεά κρατούσε το κέρας της Αμάλθειας ή πηδάλιο που συμβόλιζε την καθοδήγηση του πεπρωμένου.
Τέλος στο ναό της στο Αργός λεγόταν ότι ο Παλαμίδης είχε αφιερώσει τα πρώτα ζάρια, τα οποία -κατά την παράδοση- είχε ο ίδιος επινοήσει.
ΠΗΓΗ:http://mythagogia.blogspot.gr/2013/10/h.html
Ο θεσμός του γάμου
Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα
Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα σε όλες τις πόλεις-κράτη κατοχυρωνόταν με νόμο, έπαιζε δε πρωτεύοντα ρόλο την κοινωνία. Αν και δεν ήταν υποχρεωτικός, οι νέοι έπρεπε να παντρευτούν, γιατί η κριτική που ασκούταν στους άγαμους ήταν έντονη και πολλές φορές χλευαστική. Η δημιουργία οικογένειας εξυπηρετούσε δύο βασικούς σκοπούς. Την απόκτηση απογόνων και την κληροδότηση της περιουσίας και δεύτερον την περίθαλψη των γονέων από τα παιδιά τους.
Στην αρχαία Ελλάδα επικρατούσε το μονογαμικό σύστημα. Οι γυναίκες ήταν πολίτισσες και προστατευόταν από τους νόμους. Οι άνδρες μπορούσαν να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις, αλλά μόνο τα παιδιά της νόμιμης συζύγου κληρονομούσαν όνομα και περιουσία. Οι άνδρες παντρευόταν κυρίως στην ηλικία των 24-30 ετών, ενώ η ηλικία της γυναίκας ήταν τα 12-16 χρόνια.
Στις γαμήλιες τελετές, δεν ήταν υποχρεωτικό να παραβρίσκεται ιερέας ή εκπρόσωπος του κράτους και έτσι η παρουσία μαρτύρων στα συμβόλαια, όπου καθοριζόταν η προίκα, ήταν απαραίτητη. Οι γάμοι γίνονταν τις μέρες που ήταν πανσέληνος και συνήθως το χειμώνα, το μήνα Γαμηλιώνα (δηλαδή από τα μέσα Ιανουαρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου), που ήταν αφιερωμένος στη θεά Ήρα.
Η τελετή του γάμου περιλάμβανε τρεις ξεχωριστές φάσεις: τα Προτέλεια ή Προαύλια ή Προγάμια, τον κυρίως γάμο και τα Επαύλια.
Η πρώτη, που ήταν ο αρραβώνας, η παρουσία της νύφης δεν ήταν υποχρεωτική. Εκεί γινόταν συμφωνία για την προίκα, η οποία συνήθως περιελάμβανε ρευστό, ρουχισμό, πολύτιμα αντικείμενα και δούλους, και έφτανε το λιγότερο στο ένα δέκατο της περιουσίας του πατέρα της νύφης. Άλλες φορές δινόταν σαν προίκα κι ένας κλήρος γης με τη μορφή πλασματικής ενοικίασης.
Ο γάμος στην αρχαία Αθήνα
Στην Αθήνα τα κορίτσια δεν επιτρεπόταν να έχουν καμία επαφή πριν παντρευτούν. Ο μοναδικός τρόπος για να επιλέξει σύζυγο μια κοπέλα ήταν το συνοικέσιο, το οποίο γινόταν από τις προξενήτρες. Ο πατέρας της νύφης και του γαμπρού συμφωνούσαν ενώπιον μαρτύρων να παντρευτούν τα παιδιά. Η συμφωνία αυτή ονομαζόταν εγγύη και επρόκειτο για μια πολύ σημαντική νομική πράξη παρά το γεγονός ότι ήταν προφορική. Η εγγύη αποτελούσε ένα είδος αρραβώνα. Στην Αθήνα υπήρχε νόμος που απαγόρευε σε έναν άνδρα να παντρευτεί μια γυναίκα που δεν ανήκε σε οικογένεια Αθηναίων πολιτών αν και πολλές φορές ο συγκεκριμένος νόμος δεν εφαρμοζόταν. Απαγορευόταν στους αθηναίους να παντρευτούν με μια ξένη.
Κατά την πρώτη μέρα του γάμου, που κι εδώ διαρκούσε τρεις μέρες, ο πατέρας της νύφης έκανε τις καθιερωμένες προσφορές στους θεούς, η νύφη πρόσφερε τα παιδικά της παιχνίδια στην θεά Άρτεμη για να δείξει συμβολικά την αποκοπή από την προηγούμενη ζωή της και οι μελλόνυμφοι λούζονταν με νερό που έφερναν με ειδικό αγγείο από μια ιερή πηγή, την Καλλιρρόη. Τη δεύτερη μέρα γινόταν το γαμήλιο γεύμα από τον πατέρα της νύφης και η ίδια πάνω σε άμαξα πήγαινε στο νέο της σπίτι. Την τρίτη μέρα η νύφη δεχόταν τα γαμήλια δώρα στο σπίτι της. Οι γάμοι ήταν πάντα αφιερωμένοι στην θεά Ήρα, την προστάτιδα του θεσμού του γάμου.
Το διαζύγιο στην Αθήνα γινόταν με την αποπομπή της συζύγου από το σπίτι. Ο άνδρας είχε πάντα το δικαίωμα να διώξει τη γυναίκα του και όταν ακόμα δεν είχε για τίποτα να την κατηγορήσει. Η απιστία στην αθηναϊκή κοινωνία θεωρούνταν μεγάλο αδίκημα και τιμωρούνταν με αποπομπή από το σπίτι ή με απαγόρευση της συμμετοχής στις θρησκευτικές γιορτές.
Ο θεσμός της οικογένειας στην αρχαία Αθήνα
Ο γάμος στην αρχαία Σπάρτη
Στη Σπάρτη όσοι έμεναν ανύπαντροι ως τα γεράματα δεν τους εκτιμούσαν όπως τους άλλους γέρους. Όταν κάποιος νέος ήθελε να παντρευτεί, «άρπαζε» την κοπέλα που επιθυμούσε. Την παρέδιδε σε μια γυναίκα, τη νυμφεύτρια, που τις έκοβε τα μαλλιά, την έντυνε με ανδρικά ρούχα και την ξάπλωνε σε αχυρένιο στρώμα μόνη. Κατόπιν ο γαμπρός έφευγε από το στρατόπεδο και την συναντούσε κρυφά και πάντα στο σκοτάδι. Περνούσε αρκετός καιρός και αρκετές συνευρέσεις μέχρι ο γαμπρός να δει το πρόσωπο της νύφης.
Όταν ένα ζευγάρι δεν μπορούσε να αποκτήσει παιδιά και γι’ αυτό ευθυνόταν η γυναίκα, ο άνδρας μπορούσε να τη διώξει από το σπίτι ή να φέρει κάποια στο σπίτι με την οποία θα μπορούσε να αποκτήσει παιδιά. Αν δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά από ανικανότητα του συζύγου, επιτρεπόταν η γυναίκα να μείνει έγκυος από άλλον άνδρα αφού όμως ο σύζυγος έδινε τη συγκατάθεση του. Όταν ένας σύζυγος είχε αποκτήσει πολλά παιδιά ήταν τιμή για αυτόν να δώσει τη γυναίκα του να την παντρευτεί κάποιος από τους φίλους του.
Τέλος θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα μαζί με το αντρόγυνο πολλές φορές ζούσαν και οι παλλακίδες, οι οποίες ήταν δούλες και είχαν ερωτική σχέση με τον άνδρα. Η σχέση αυτή θεωρούνταν φυσιολογική. Μάλιστα ο σύζυγος απαιτούσε από την παλλακίδα την ίδια πίστη που απαιτούσε κι από τη νόμιμη σύζυγο του. Μπορούσε να αποκτήσει και παιδιά μαζί της τα οποία όμως συνήθως δεν είχαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
ΠΗΓΗ: http://santoriniosgamos.blogspot.gr/2014/03/blog-post_28.html
3η Σκηνή
Σχολιασμός Β΄ Επεισοδίου – 3ης σκηνής
Ναύπλιος
http://kotsanas.com/exh.php?exhibit=0101001
Ένας απ’ τους αρχηγούς της τρωικής εκστρατείας, πατέρας του σοφού Παλαμήδη. Τον Παλαμήδη συκοφάντησε ο Οδυσσέας για προδοσία επειδή ο Παλαμήδης τον είχε ειρωνευτεί όταν δεν κατάφερε να βρει στάρι για να προμηθεύσει το στρατό των Αχαιών, που πεινούσε. Τότε ο Παλαμήδης πήγε ο ίδιος στην Θράκη και γύρισε με πολύ σιτάρι, κάτι το οποίο ταπείνωσε τον Οδυσσέα. Λέγεται επίσης πως είχε επινοήσει μερικά από τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, με την μετατροπή κάποιων φοινικικών στοιχείων. Θεωρείται επίσης εφευρέτης της ναυτιλίας, των φάρων των μέτρων και των σταθμών, των νομισμάτων, καθώς και της διαίρεσης του χρόνου σε ώρες, ημέρες και μήνες, αλλά και παιχνιδιών (επιτραπέζιων και στρατηγημάτων). Το κάστρο του Παλαμηδίου στο Ναύπλιο πήρε το όνομά του.
Ο Ναύπλιος, για να εκδικηθεί για το θάνατο του γιου του, προέτρεπε τις γυναίκες των Αχαιών που πολεμούσαν στην Τροία να τους απατήσουν και ο ίδιος άναβε φωτιές σε απόκρημνες βράχια της Εύβοιας για να τσακίζονται σε αυτά οι Έλληνες που επέστρεφαν από την Τροία και τα περνούσαν για λιμάνια.
Παλαμήδης
Historical Scene with self portrait
*oil on panel
*89,8 × 121 cm
*signed b.r.: R[L] 16[2]6
Ο Τρωικός Πόλεμος, ο πολυμήχανος Οδυσσεύς και ο πάνσοφος Παλαμήδης – Ελένη Ωρείθυια Κουλιζάκη
Ο γιος του Νέστορα : Αντίλοχος
Ο Αντίλοχος ήταν γιος του βασιλιά της Πύλου Νέστορα και της Ευρυδίκης ή Αναξιβίας και υπήρξε μνηστήρας της Ελένης. Ήταν ο δεύτερος καλύτερος φίλος του Αχιλλέα ,μετά τον Πάτροκλο. Τον σκότωσε ο Μέμνων στον Τρωικό πόλεμο τη στιγμή που ο Αντίλοχος πήγαινε να σώσει τον πατέρα του που κινδύνευε. Τον Μέμνονα σκότωσε ο Αχιλλέας για να εκδικηθεί για το θάνατο του Αντίλοχου. Ενταφιάστηκε σε λόφο του Σιγείου.
4η Σκηνή
Σχολιασμός Β΄ Επεισοδίου -4ης σκηνής
5η Σκηνή
Σχολιασμός Β΄ Επεισοδίου – 5ης Σκηνής
Ταφικά έθιμα στην αρχαία Αθήνα
Τα νεκρικά έθιμα στην Ομηρική εποχή
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Επιλέγετε ποια απ’ τις τρεις θα κάνετε. Γράφετε το κείμενο και μου το στέλνετε στο προσωπικό μου email ή στο mail του σχολείου.
-
Ποια ταφικά έθιμα από αυτά που διαβάσατε διατηρούνται ως σήμερα στον τόπο σας;
-
Ποια απ΄τα έθιμα του γάμου διατηρούνται ως σήμερα στον τόπο σας;
-
Ποια αντίληψη υπάρχει σήμερα για την τύχη;
