Ραψωδία ι΄

Ραψωδία ι

Κίκονες , Λωτοφάγοι , Κύκλωπες

Ανάλυση 

Ενότητες 

– 240-254: Ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του στη σπηλιά του Πολύφημου

– 255-277: Ο Κύκλωπας Πολύφημος επιστρέφει στη σπηλιά του.

– 278-299: Η ικεσία του Οδυσσέα για φιλοξενία

–  300-330 : Ο Οδυσσέας καταβροχθίζει δύο συντρόφους.

– 331-352: Ο Οδυσσέας σε αναμονή

– 353-372: Το σχέδιο του Οδυσσέα

– 373-444: Η τύφλωση του Πολύφημου

– 445-459: Ο Πολύφημος αβοήθητος

– 450-512: Η απόδραση από τη σπηλιά

Τεχνικές αφήγησης :  αναδρομική αφήγηση (flash back),  αφήγηση σε γ΄ενικό, περιγραφή , διάλογος .

Προοικονομίες

–  στ. 253-254 : Προοικονομούνται όσα θα συμβούν  μετά τον ερχομό του Πολύφημου

– στ. 300-304 : Η ύβρις του Πολύφημου προοικονομει την τιμωρία του

–  στ. 503-506 : Προοικονομούνται τα βάσανα που θα ακολουθήσουν .

Επική ειρωνεία

– στ. 314-316 : Ο Οδυσσέας λέει στον Πολύφημο ότι δεν έχει καράβι και συντρόφους, ενώ εμείς ξέρουμε πως έχει.

–  στ. 393-396 : ο Πολύφημος πιστεύει την “αθώα” προσφορά  του κρασιού ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι αποτελεί μέρος του τεχνάσματος του Οδυσσέα

– στ. 409-410 : Ο Οδυσσέας συστήνεται ως Ούτις ενώ εμείς γνωρίζουμε το πραγματικό του όνομα.

Παραμυθικά στοιχεία 

 – Ο Κύκλωπας Πολύφημος είναι ένα φανταστικό τέρας

– Το νησί των Κυκλώπων είναι ένα φανταστικό νησί.

– Σύγκρουση του καλού με τον κακό και νίκη του καλού.

– Νικά ο αδύναμος καλός και όχι ο δυνατός κακός.

Πολιτιστικά στοιχεία 

Η ικεσία για φιλοξενία

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του γίνονται ικέτες στον Πολύφημο που όμως ασεβεί και τρώει συντρόφους του Οδυσσέα. Έτσι όμως διαπράττει ύβρη προς τον Ξένιο Δία που προοικονομεί την τιμωρία του.

Τυπικά επίθετα – εκφράσεις : εγώ αποκρίθηκα…λόγια / έτσι του μίλησα…μ’ άσπλαχνο φυσικό /

αμέσως αποκρίθηκα /θεία Αυγή / θείο ποτό / έτσι του μίλησα…την απάντηση/ Κι εκείνοι ανταπαντώντας…αγόρευαν / μεγάλου Δία / δεσποτικό πατέρα σου/ φάνηκε ρόδινη…Αυγή / δυνατός Πολύφημος

Ηθογράφηση 
1. Οδυσσέας : η περιέργειά του να γνωρίσει τον Κύκλωπα βάζει σε περιπέτειες τον ίδιο και τους συντρόφους του. Είναι γενναίος, αν και αισθάνεται σε κάποιο σημείο φόβο (282-283). Αναλαμβάνει ως αρχηγός και ήρωας να μιλήσει αυτός στον Πολύφημο και εκφράζει το σεβασμό του προς τους θεούς (ικεσία, επίκληση ξένιου Δία). Όταν διαπιστώνει τις προθέσεις του Κύκλωπα με δόλιο τρόπο, δίνει πλαστά στοιχεία, δείχνοντας για μια ακόμη φορά την ευστροφία του (310-316). Όταν ο Κύκλωπας τρώει κάποιους συντρόφους του, λυγίζει και οργίζεται (324-333). Γρήγορα όμως σκέφτεται πιο ψύχραιμα και συγκρατεί την οργή του, δείχνοντας σύνεση (334-337).  Είναι ικανός αρχηγός και φιλέταιρος μιας και προσπαθεί με κάθε τρόπο να σώσει τους συντρόφους του.  Καταστρώνει και υλοποιεί ένα ευφυέστατο και παράτολμο σχέδιο. Ως αρχηγός βγαίνει τελευταίος από τη σπηλιά. Αναγνωρίζει το λάθος του να επιμείνει να γνωρίσει τον Κύκλωπα, παρά την αντίθετη άποψη των συντρόφων του (248-249, 253)

  1. σύντροφοι Οδυσσέα: παρουσιάζονται συνετοί και διορατικοί (248-249), αφού παρακαλούν τον Οδυσσέα να φύγουν από τη σπηλιά όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Αν και ο Οδυσσέας δεν συμφωνεί, παραμένουν υπάκουοι στις εντολές του αρχηγού τους. Σαστίζουν στη θέα του Κύκλωπα (262) και διστάζουν να τον αντιμετωπίσουν (285-286). Στη συνέχεια εμπιστεύονται τυφλά τον Οδυσσέα και υλοποιούν το ευφυές σχέδιό του.

  2. Κύκλωπας: διαθέτει τεράστια σωματική δύναμη (259, 266-267) και προκαλεί τρόμο στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του (262, 282-283). Είναι ασεβής και αλαζόνας, υπερτιμά τις δυνάμεις του και φέρεται ως υβριστής (300-304). Είναι ανθρωποφάγος (317-321, 344). Υστερεί σε πνευματικές ικανότητες, καθώς πείθεται με αφέλεια απ’ τα λόγια του Οδυσσέα (310-316, 455). Αν και δυνατότερος από τον Οδυσσέα, ηττάται από αυτόν και εξευτελίζεται.