Κωσταριδάκη Καλλιόπη

10η Ενότητα

Ο αγώνας του Οδυσσέα για έξοδο στη στεριά και διανυκτέρευση και οι θεϊκές επεμβάσεις

Ενότητες
1. “Η επέμβαση της Αθηνάς” (421-442)
2. “Η θαλασσοταραχή επιμένει και ο Οδυσσέας προβληματίζεται” (443-492)
3. “Ο Οδυσσέας φτάνει στις εκβολές του ποταμού και ζητεί τη βοήθειά του” (493-519)
4. “Ο δεύτερος προβληματισμός του Οδυσσέα” (520-552)
Ανθρωπομορφισμοί: α) η Αθηνά βοηθά τον Οδυσσέα, β) ο ποταμός λυπάται και εισακούει την ικεσία του Οδυσσέα
Το τυπικό της ικεσίας : α) Επίκληση στον θεό (497) β) Οι προσφορές του ικέτη προς τον θεό (498-501) γ) Η παράκληση (502-504)
Επιτάχυνση : 428-430 ο ποιητής συνοψίζει την πάλη του Οδυσσέα με τη θάλασσα που διήρκεσε δύο ολόκληρες μέρες.
Το πρόβλημα της εξόδου στη στεριά:  Η προηγούμενη αγαλλίαση χάνεται όταν ο Οδυσσέας ακούει το θόρυβο των κυμάτων πάνω στους βράχους. Μονολογεί εξετάζοντας τις επιλογές και τους κινδύνους  (443-7). Με τη φώτιση της Αθηνάς γλυτώνει τον κίνδυνο και με τη φώτισή της βγαίνει στις εκβολές του  (474-80). Ανταποκρινόμενος  ο ποταμοθεός στην αίτησή του τον δέχτηκε «στις εκβολές του» δίνοντας λύση στο πρώτο πρόβλημά του (481-51).

H αποκλιμάκωση της τρικυμίας παρουσιάζεται σαν αποτέλεσμα θεϊκών επεμβάσεων

 Μόλις ο Οδυσσέας συνέρχεται επιστρέφει το μαντήλι στην Ινώ ακολουθώντας τις οδηγίες της (513-7) και κατόπιν εκδηλώνει τη συγκίνησή του (518-9) .

Oι θεϊκές επεμβάσεις :Με αυτές επιτυγχάνεται προώθηση του μύθου.  Η αποχώρηση του Ποσειδώνα και η βοήθεια της Aθηνάς στον Oδυσσέα όμως δεν υποδηλώνουν ότι τα πάντα εξαρτώνται από αυτούς. Η θεά φώτισε το νου του ήρωα  (477, 488·), για να ενεργήσει κατόπιν  ο ίδιος στηριζόμενος  στις δικές του δυνάμεις. Η σωτηρία λοιπόν δεν “χαρίστηκε” στον Οδυσσέα, ο ίδιος την κατέκτησε!

 Ομηρική Παρομοίωση (435-41)

Αναφορικό μέρος : «πόση»/όση «αγαλλίαση …»

Δεικτικό μέρος: «τόση αγαλλίαση …».

Κύριοι όροι : η αποκατάσταση της υγείας του άρρωστου πατέρα ≈ το αντίκρισμα της στεριάς από τον ναυαγό Oδυσσέα.

Κοινό σημείο: χαρά (στα παιδιά και στον Oδυσσέα)

 Αντιστοιχίες

• H μακρόχρονη αρρώστια του πατέρα ⇒η μακρόχρονη ταλαιπωρία του Oδυσσέα.

• «O φριχτός δαίμονας» που βασανίζει τον πατέρα ⇒ οΠοσειδώνας που βασανίζει τον Oδυσσέα.

• Oι θεοί που σώζουν τον πατέρα⇒οι θεοί που βοηθούν τον Oδυσσέα.

• Tα παιδιά που χαίρονται με την υγεία του πατέρα τους⇒ οΤηλέμαχος που θα χαρεί με τον νόστο του πατέρα του.

 Χαρακτηρισμοί
1. Οδυσσέας : Γεννημένος αγωνιστής . Αρχικά αισθάνεται βλέποντας την ακτή όμως κατόπιν απογοητεύεται συνειδητοποιώντας τις δυσκολίες της σωτηρίας του. Παραπονιέται και προβληματίζεται απέναντι στις δυσκολίες όμως διατηρεί την  ψυχραιμία του και καταλήγει στην καλύτερη λύση (462-472, 489-492, 521-537). Είναι ευσεβής προς το θεό ποταμό (497-504) αλλά και προς την Ινώ , της οποίας τις οδηγίες ακολουθεί (513-515). Ευσυγκίνητος , όταν φθάνει στη στεριά σκύβει και φιλάει το χώμα.
2. Αθηνά : Λογική και προνοητική , αποφεύγει την αντιπαράθεση με τον Ποσειδώνα και περιμένει να απομακρυνθεί  για να παρέμβει (421-422). Φωτίζει το μυαλότου Οδυσσέα και δεν του προσφέρει έτοιμη τη σωτηρία γιατί θέλει ο ήρωας να τη διεκδικήσει και να την κατακτήσει ο ίδιος, διαφορετικά δεν θα την άξιζε (476-477, 487-488). Στοργική αφού στέλνει ύπνο γλυκό στον Οδυσσέα για να ξεκουραστεί.

Τυπικές εκφράσεις και τυπικά επίθετα
Η Αθηνά, του Δία η κόρη (421) : τυπική έκφραση
μαύρη μοίρα (425) : τυπικό επίθετο
ο θείος Οδυσσεύς (426) : τυπικό επίθετο
η Αυγή με τους ωραίους πλοκάμους (430-431) : τυπική έκφραση
μεγάλο κύμα/μέγα κύμα (428, 446) : τυπικό επίθετο
τότε του λύθηκαν τα γόνατα, λύγισε κι η καρδιά του (450) : τυπική έκφραση
τον θυμό του Κοσμοσείστη (472) : τυπική έκφραση
η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας (477, 488) : τυπική έκφραση
ποταμέ βασιλικέ μου/ποταμέ μου, βασιλιά μου (497, 503) : τυπική έκφραση
αθάνατοι θεοί (500) : τυπικό επίθετο
βασανισμένος ο Οδυσσέας (543) : τυπική έκφραση