Μετά την υπογραφή της διεθνούς συμφωνίας ACTA για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων από 22 κράτη μέλη της ΕΕ και σειρά άλλων χωρών, ο λόγος έχει περάσει στο ΕΚ, το οποίο δεν μπορεί μεν να τροποποιήσει σε τίποτα το κείμενο της συμφωνίας, μπορεί όμως να το απορρίψει, να αρνηθεί να το εγκρίνει ή να το παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ο πρόεδρος της επιτροπής Εμπορίου, Πορτογάλος ευρωβουλευτής Vital Moreira, μας εξηγεί τι ακριβώς συμβαίνει.
Τι ακριβώς είναι η ACTA;
Πρόκειται για συμφωνία ενίσχυσης των μέσων και των μηχανισμών προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, των εμπορικών σημάτων ή του καταχωρημένου βιομηχανικού design. Δεν δημιουργεί νέα δικαιώματα και δεν τροποποιεί τα όσα ήδη προβλέπονται για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν υπογράψει σύμβαση του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου (TRIPS – Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) που καταγράφει και προστατεύει, ακριβώς, τα δικαιώματα αυτά.
Η ACTA δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να εκσυγχρονίσει τα μέσα προστασίας των δικαιωμάτων, όπως άλλωστε πράττει ευρωπαϊκή οδηγία που ήδη ισχύει και περιλαμβάνει κατάλογο των ελάχιστων κοινών μέτρων επιβολής του σεβασμού τους. Η ACTA είναι πολυμερής συμφωνία μεταξύ ορισμένων ανεπτυγμένων οικονομιών, όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία και ορισμένων λιγότερο ανεπτυγμένων όπως το Μεξικό και το Μαρόκο και έχει σα σκοπό να ενισχύσει την προστασία των δικαιωμάτων μεταξύ των συμβαλλομένων κρατών. Δεν τροποποιεί το περιεχόμενο των όσων ήδη ισχύουν: ότι επιτρεπόταν εξακολουθεί να επιτρέπεται και ότι απαγορευόταν εξακολουθεί να απαγορεύεται. Μοναδικό της αντικείμενο είναι η αποτελεσματικότερη δίωξη των παραβιάσεων των δικαιωμάτων.
Τότε γιατί είναι τόσο αμφιλεγόμενη;
Το ζήτημα που έχει προκληθεί αφορά μόνο ένα μικρό μέρος της συμφωνίας, την προστασία των δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο, την πρόσβαση στη μουσική, σε κείμενα και σε ότι άλλο προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Πολλά από αυτά που καταγγέλλονται δεν προβλέπονται καν από την ACTA, Για παράδειγμα πουθενά δεν τίθεται θέμα απαγόρευσης της ηλεκτρονικής λήψης και αποθήκευσης τέτοιων έργων για ιδιωτική χρήση. Εκείνο που απαγορεύεται είναι η καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων για εμπορικούς λόγους.
Το ΕΚ μπορεί να αλλάξει το περιεχόμενο της συμφωνίας;
Είναι διεθνής συμφωνία για την οποία είναι υποχρεωτική η σύμφωνη γνώμη του ΕΚ, όμως δεν μπορεί να υπάρξει τροποποίηση του κειμένου. Το ΕΚ μπορεί να πει “ναι” ή “όχι” ή, επειδή έχουν τεθεί ορισμένα νομικά ζητήματα να ζητήσει γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Αυτό μπορεί γίνει αν το Κοινοβούλιο δεχθεί σχετικό αίτημα επιτροπής του ή και αίτημα από ομάδα ευρωβουλευτών ή κάποια πολιτική ομάδα. Αν υπάρξει παραπομπή στο Δικαστήριο τότε η διαδικασία έγκρισης της συμφωνίας από το ΕΚ αναστέλλεται μέχρι την έκδοση της απόφασης. Οι επιτροπές Πολιτικών ελευθεριών, Νομικών Υποθέσεων, Ανάπτυξης και Βιομηχανίας θα συμμετάσχουν επίσης στη συζήτηση της υπόθεσης στο ΕΚ.
Και αν απορριφθεί;
Αν πούμε “ναι”, εξουσιοδοτούμε το Συμβούλιο να ολοκληρώσει τη συμφωνία και να την καταστήσει δεσμευτική. Αν πούμε “όχι” η όλη διαδικασία σταματά εκεί και η ACTA είναι νεκρή… Η διαπραγμάτευση μπορεί φυσικά να ξαναρχίσει αλλά η σημερινή ACTA δεν θα υπάρχει και για να υπάρξει νέα η διαδικασία θα πρέπει να αρχίσει από την αρχή, με πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με διαπραγματευτική εντολή του Συμβουλίου, νέες διαπραγματεύσεις, νέες υπογραφές κ.ο.κ. Είναι άλλωστε κάτι που έχει ήδη συμβεί δύο φορές με τις συμφωνίες SWIFT (για τη διαβίβαση τραπεζικών δεδομένων στις ΗΠΑ) και με την αλιευτική συμφωνία με το Μαρόκο.
Ο πολίτης μπορεί να εκφέρει γνώμη για τη συμφωνία;
Το κείμενο είναι ήδη αναρτημένο στην ιστοσελίδα μας όπως και η αξιολόγηση της συμφωνίας που ετοίμασαν οι υπηρεσίες του Κοινοβουλίου. Οι συζητήσεις μας μεταδίδονται απευθείας στο Διαδίκτυο, ενώ την 1η Μαρτίου οργανώνουμε ανοιχτό σεμινάριο με συμμετοχή του επιτρόπου Εμπορίου Karel de Gucht, στο οποίο μπορεί να συμμετάσχει οποιοσδήποτε. Παρέμβαση στις ιστοσελίδες τους κάνουν και ορισμένες πολιτικές ομάδες, ειδικά εκείνες που είναι κατά της συμφωνίας ενώ οι ευρωβουλευτές δέχονται ήδη εκατοντάδες ή και χιλιάδες επιστολές από τους ψηφοφόρους τους. Όλα τα ζητήματα που εγείρει η συμφωνία θα συζητηθούν, όχι μόνο στη επιτροπή Εμπορίου αλλά και στην ολομέλεια.
- Η πρώτη συζήτηση της συμφωνίας στην επιτροπή Εμπορίου θα πραγματοποιηθεί στις 28 Φεβρουαρίου-1 Μαρτίου, ημέρα πραγματοποίησης του σεμιναρίου. Η δεύτερη συζήτηση θα γίνει στις 26-27 Μαρτίου ενώ το σχέδιο έκθεσης θα παρουσιασθεί στις 25-26 Απριλίου. Η ψηφοφορία στην επιτροπή θα διεξαχθεί στις 29-30 Μαΐου με την τελική ψηφοφορία να πραγματοποιείται στην ολομέλεια του Ιουνίου 2012.