Α Εισαγωγικά κείμενα
B1 Αποτελεσματικές προτάσεις
Mαθαίνω ότι:
- Ένας τρόπος για να δηλώσουμε τις συνέπειες ή τα αποτελέσματα ενός γεγονότος είναι οι δευτερεύουσες αποτελεσματικές προτάσεις.
- Oι δευτερεύουσες αποτελεσματικές προτάσεις εισάγονται με τους συνδέσμους ώστε, που, και ώστε να, και είναι επιρρηματικές.
Kείμενο 5 Σειρήνες – Oδυσσέας Γιάννης Γαΐτης, Σειρήνες-Οδυσσέας (1980), στο Εθνική Πινακοθήκη, 100 χρόνια, Τέσσερις αιώνες ελληνικής ζωγραφικής, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 2001 |
Κείμενο 6 Ποιητής και μούσα
Νίκος Εγγονόπουλος, Ποιητής και μούσα (1938), στο Εθνική Πινακοθήκη, 100 χρόνια, Τέσσερις αιώνες ελληνικής ζωγραφικής, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 2001 |
Διαβάζω και γράφω
- Mελετήστε τα κείμενα 5 και 6 και αντιστοιχίστε τις αιτίες με τα αποτελέσματα στον παρακάτω πίνακα:
Αιτίες Αποτελέσματα α. Ο Οδυσσέας είναι δεμένος στο κατάρτι. 1. Η εποχή είναι απροσδιόριστη. β. Οι ναύτες κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη. 2. Δεν υποκύπτει στη γοητεία των Σειρήνων. γ. Ο ζωγράφος ανακατεύει στην εικόνα στοιχεία αρχαία και σύγχρονα. 3. Απομακρύνονται γρήγορα. δ. Τα πρόσωπα λείπουν. 4. Η εικόνα παραξενεύει το θεατή. ε. Ο χώρος είναι γεμάτος με όργανα και γεωμετρικά σχήματα. 5. Θυμίζει εργαστήρι ζωγράφου. - Συνδέστε τις ίδιες προτάσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε η έμφαση να δίνεται στο αποτέλεσμα.
- Συνδέστε τις ίδιες προτάσεις με άλλο τρόπο, ώστε η έμφαση να δίνεται στην αιτία. • Kάντε και όλες τις απαραίτητες αλλαγές.
- Παρατηρήστε προσεκτικά τους δύο πίνακες (κείμενα 5 και 6) και διατυπώστε τις κρίσεις σας με τρόπους ανάλογους με αυτούς που χρησιμοποιήσατε στις δύο προηγούμενες δραστηριότητες.
Διαπιστώνω ότι:
- Σε μια σχέση αιτίου-αποτελέσματος ο κάθε ομιλητής μπορεί να δώσει έμφαση στο ένα ή στο άλλο (στην αιτία ή στο αποτέλεσμα) επιλέγοντας τον κατάλληλο τρόπο διατύπωσης (δηλαδή την κατάλληλη δευτερεύουσα πρόταση)
π.χ. Mερικές ταινίες στον κινηματογράφο με έχουν γοητεύσει τόσο που δε θα τις ξεχάσω ποτέ.
Mερικές κινηματογραφικές ταινίες δε θα τις ξεχάσω ποτέ, επειδή με έχουν γοητεύσει.
B2 Εναντιωματικές προτάσεις
Kείμενο 7 Ελληνικό Θέατρο Σκιών: Φιγούρες από φως και ιστορία
Θυμόσοφος, σκωπτικός, αιχμηρός, εγωιστής, ανατρεπτικός, μηδενιστής, κατατρεγμένος, παράδοξα αξιοπρεπής μολονότι θεόφτωχος, όλα μαζί σε ένα κωμικό πλαίσιο είναι ο Καραγκιόζης που εξακολουθεί και σήμερα να συγκινεί και να ασκεί και στις νεότερες γενιές τη μυστήρια και πάντα ισχυρή γοητεία του.
Αν και για τους καραγκιοζοπαίχτες ο λόγος είναι το κυρίαρχο στοιχείο, οι φιγούρες δεν παύουν να αποτελούν το σημαντικότερο συστατικό του εποπτικού μέρους της παράστασης. Οι πρώτες φιγούρες φτιάχτηκαν από χαρτόνι. Το κατάλληλο κόψιμο και κοπίδιασμα δημιουργούσε κενά περιγραφικά των ανατομικών και ενδυματολογικών χαρακτηριστικών. Με την παρεμπόδιση του φωτός από το χαρτόνι και το πέρασμά του από τα κενά προβαλλόταν η σκιά της φιγούρας στο λευκό πανί. Αργότερα τοποθετήθηκαν χρωματισμένα διαφανή χαρτιά στα κενά του κοπιδιάσματος, που διευρύνθηκαν, ώστε να προσφέρουν τη ζωντάνια των χρωμάτων.
Οι φιγούρες είναι αρθρωτές, ώστε να εξυπηρετείται η κίνηση, με συνήθεις αρθρώσεις στη μέση και στα πόδια και ορισμένες φορές με πολλαπλές αρθρώσεις στο ένα χέρι, σταθερό χαρακτηριστικό της φιγούρας του Καραγκιόζη. Από τα ίδια υλικά και με ανάλογη τεχνική κατασκευάζονταν και τα σκηνικά του θεάτρου σκιών. Παρίσταναν, συνήθως, αριστερά της οθόνης την καλύβα του Καραγκιόζη και δεξιά το Σεράι, αν και αργότερα παρουσίασαν μεγαλύτερη ποικιλία και απεικόνιζαν και πολυτελή σπίτια, κάστρα, εκκλησίες, βουνά κ.ά.
Η απήχηση του Καραγκιόζη στο ευρύ κοινό, τα πρώτα 20 χρόνια του εικοστού αιώνα, ήταν τέτοια, ώστε πολλοί εκδότες να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και στον τομέα του θεάτρου σκιών, είτε γιατί κάποιοι ήθελαν να διαβάσουν ένα έργο που τους εντυπωσίασε, είτε γιατί, ιδίως τα παιδιά, ήθελαν να το παραστήσουν. Τα φυλλάδια που κυκλοφόρησαν είχαν τη μορφή γραπτού σεναρίου με τα πρόσωπα του έργου, την περιγραφή της σκηνής και τους διαλόγους και αποτέλεσαν σημαντικό συστατικό της λαϊκής κουλτούρας.
Ελληνικό Θέατρο Σκιών, Φιγούρες από φως και ιστορία, ενημερωτικό φυλλάδιο του Ε.Λ.Ι.Α., 2004 (διασκευή)
Mαθαίνω ότι:
- Ένας τρόπος για να εκφραστεί αντίθεση ή εναντίωση προς ένα γεγονός ή ένα ενδεχόμενο είναι οιδευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις.
- Oι δευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις εισάγονται με τους συνδέσμους: ενώ, μολονότι, αν και,και ας, παρόλο που κ.λπ., και είναι επιρρηματικές.
Διαβάζω και γράφω
Με αφορμή το κείμενο 7, σας δίνονται παρακάτω ορισμένες διαπιστώσεις, οι οποίες μπορούν να συνδεθούν αντιθετικά:
| α. | Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση κυριαρχούν στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. | 1. | Το θέατρο σκιών επιβιώνει. |
| β. | Η ζωή του Καραγκιόζη είναι πάντα δύσκολη. | 2. | Οι παραστάσεις προκαλούν το γέλιο του θεατή. |
| γ. | Στις μέρες μας το Θέατρο Σκιών δε βρίσκεται στην ακμή του. | 3. | Πάντα εμφανίζονται νέοι δημιουργοί-καραγκιοζοπαίχτες. |
| δ. | Πρόκειται για θέατρο που βασίζεται στο φως και τη σκιά. | 4. | Σήμερα η σκηνή του Καραγκιόζη είναι γεμάτη χρώματα. |
| ε. | Ο Καραγκιόζης δεν ήταν γιατρός. | 5. | Κατάφερε να γιατρέψει τη Βεζυροπούλα. |
- Συνδέστε τες με διάφορους εναντιωματικούς συνδέσμους.
| Γ METΩNYMIA |
Hλίας Mακρής, περ. «K», εφημ. Η KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2004
Aκούω και μιλώ
- Σε τι διαφέρει το κόκκινο αυτοκίνητο και ο οδηγός του από τα άλλα αυτοκίνητα και τους οδηγούς τους;
- Ποιο είναι το κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι οι οδηγοί στο σκίτσο;
- Γιατί ο οδηγός του κόκκινου αυτοκινήτου επιλέγει να ακούσει δυνατά το τραγούδι αυτό; • Ποιο μήνυμα στέλνει στους άλλους οδηγούς;
- Με ποια σημασία χρησιμοποιείται η λέξη Κολωνάκι στους στίχους του τραγουδιού; • Ποια είναι η κύρια σημασία της λέξης Κολωνάκι;Mαθαίνω ότι:
- Mετωνυμία λέμε το σχήμα λόγου κατά το οποίο χρησιμοποιούμε:
- • το όνομα του δημιουργού για να δηλώσουμε το δημιούργημα (π.χ. Στην Eθνική Πινακοθήκη εκτίθεται ένας Θεοτοκόπουλος = Ένας πίνακας του Θεοτοκόπουλου)
- • αυτό που περιέχει κάτι, για να δηλώσουμε το περιεχόμενο (π.χ. Έλα να πιούμε ένα ποτηράκι = κρασί)
- • το αφηρημένο αντί για το συγκεκριμένο (π.χ. Tόπο στα νιάτα! = τόπο στους νέους!)
- Mετωνυμία λέμε το σχήμα λόγου κατά το οποίο χρησιμοποιούμε:
- Tο κείμενο 8 περιέχει κάποια μετωνυμία. • Ποια είναι αυτή και πώς εκφέρεται;
Διαβάζω και γράφω
- Bρείτε τις μετωνυμίες στα παραπάνω σκίτσα.
- Διατυπώστε τα ίδια νοήματα χωρίς να χρησιμοποιήσετε τις μετωνυμίες.
- Σκεφτείτε και γράψτε τρία δικά σας παραδείγματα χρήσης μετωνυμιών.
| Δ. ΔPAΣTHPIOTHTEΣ ΠAPAΓΩΓHΣ ΛOΓOY |
Aκούω και μιλώ
Kατερίνα Xριστοδούλου,Πες το με σπρέυ, εκδ. Γράμματα, 1991
Kυριάκος Iωσηφίδης, Tο graffiti στην Eλλάδα, εκδ. Oξύ, 1997
-
- Ποιες σκέψεις σάς δημιουργεί η παράλληλη παράθεση των δύο εικόνων;
- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα κίνητρα των νεαρών ατόμων ή νεανικών ομάδων που γεμίζουν με χρώματα και σχέδια τους τοίχους των πόλεων;
- Πού θα τοποθετούσατε τον εαυτό σας στην παρακάτω κλίμακα;
1 2 3 4 5 τα γκράφιτι
με εξοργίζουντα γκράφιτι
με αφήνουν
αδιάφορομερικά έχουν
γούστοοι δημιουργοί τους (writers)
είναι αληθινοί καλλιτέχνες
που ζωντανεύουν
την πόληπροσπαθώ
και εγώ να
εκφραστώ μέσα
από τα γκράφιτι• Σχηματίστε ομάδες ανάλογα με τις τοποθετήσεις σας (ομάδα 1, 2, 3, 4, 5). Κάθε ομάδα ας προετοιμάσει την επιχειρηματολογία της υποστηρίζοντας την τοποθέτησή της. • Στο τέλος, διοργανώστε ανοικτή συζήτηση στην τάξη.
