Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ
Παρά την νίκη των Ελλήνων εναντίον των Περσών οι ελληνικές πόλεις των νησιών του Αιγαίου και της Μικράς Ασίας συνεχίζουν να ζουν με τον φόβο απέναντι στους Πέρσες. Ζητούν βοήθεια και προστασία από την Σπάρτη, η οποία δεν θέλει να αναλάβει αυτό το βάρος και αφήνει το πεδίο ελεύθερο για την Αθήνα.
Δορυφορική λήψη του Αιγαίου
Με πρωτοβουλία του Αριστείδη οι πόλεις αυτές συνάπτουν μία συμμαχία με την Αθήνα το έτος 478 π.Χ. που θα έχει την έδρα της στο νησί της Δήλου. Εκεί θα συνέρχονται μία φορά τον χρόνο οι εκπρόσωποι των πόλεων σε συνέδριο.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ο ΔΙΚΑΙΟΣ
Τα μέλη της συμμαχίας είχαν – τουλάχιστον στην αρχή – ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις. Κάθε πόλη διέθετε μία ψήφο. Η συμμετοχή των πόλεων στο ταμείο της συμμαχίας (φόρος) καθορίζονταν σε πλοία ή σε χρήματα για τις πόλεις που δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στη συμμαχία με στρατό και στόλο. Το ποσό του φόρου για κάθε πόλη καθορίστηκε από τον Αριστείδη με τόσο δίκαιο τρόπο που ονομάστηκε Αριστείδης ο Δίκαιος. Ο Αριστείδης πολέμησε στον Μαραθώνα, αλλά ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Θεμιστοκλή στο θέμα της ναυπήγησης ισχυρού στόλου, γι’ αυτό και εξορίστηκε στην Αίγινα μετά από εξοστρακισμό. Όταν φάνηκε ο περσικός στόλος στη Σαλαμίνα, ο Αριστείδης ειδοποίησε τον Θεμιστοκλή και τάχθηκε υπό τις διαταγές του. Πολέμησε γενναία και στη Σαλαμίνα. Επικεφαλής μερικών οπλιτών αποβιβάστηκε στο νησάκι Ψυτάλλεια και σκότωσε του Πέρσες που ήταν στο νησί. Ήταν επικεφαλής των Αθηναίων στη μάχη των Πλαταιών (479).
ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ
Η έδρα της συμμαχίας ήταν στην Δήλο, το ιερό νησί, όπου βρισκόταν και το συμμαχικό ταμείο. Το ταμείο διαχειρίζονταν 10 Αθηναίοι, που έφεραν τον τίτλο του «Ελληνοταμία». Το ταμείο αυτό συντηρούσε τον συμμαχικό στόλο, είτε με επισκευές των πλοίων είτε με νέες κατασκευές.
Δήλος
ΑΘΗΝΑÏΚΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑ
Οι περισσότερες πόλεις, των οποίων η ανεξαρτησία ήταν εγγυημένη, αναγνώριζαν την Αθήνα ως ηγέτιδα πόλη κυρίως λόγω
① της ικανότητας της Αθήνας να σχεδιάζει πολεμικές επιχειρήσεις
② της εμπειρίας της στον πόλεμο
③ του μεγέθους του στόλου της
ΚΙΜΩΝ
Ο Κίμων, γιος του Μιλτιάδη, ηγέτης στην Αθήνα του αριστοκρατικού κόμματος, επιβλήθηκε ως ηγέτης στην πόλη μετά τον θάνατο του Αριστείδη (467) και τον εξοστρακισμό του Θεμιστοκλή (471) με την κατηγορία του μηδισμού και καθιέρωσε μια φιλοσπαρτιατική πολιτική στην Αθήνα.
ΜΗΔΙΣΜΟΣ
Μηδισμός ήταν
- η συνεργασία με τους Πέρσες κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων
- η συμπαράταξη με τους Μήδους, δηλαδή το περσικό κράτος, η υποστήριξή τους ή και απλώς η μίμηση του τρόπου ζωής τους
- η προδοσία για οποιοδήποτε λόγο
ΚΙΜΩΝ
Τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής του Κίμωνα ήταν:
① φιλικές σχέσεις με την Σπάρτη
② συνέχιση του πολέμου εναντίον των Περσών
③ διεύρυνση της Συμμαχίας της Δήλου
Η ΜΑΧΗ ΣΤΟΝ ΕΥΡΥΜΕΔΟΝΤΑ ΠΟΤΑΜΟ
Ο Κίμων συνέχισε τον πόλεμο εναντίον των Περσών και πέτυχε μία μεγάλη νίκη στην ναυμαχία των εκβολών του Ευρυμέδοντα ποταμού στην Παμφυλία το 476 π.Χ. Μετά την νίκη στον Ευρυμέδοντα ποταμό κατά των Περσών, οι Έλληνες κυριαρχούν στο Αιγαίο. Οι πόλεις που συμμετέχουν στην συμμαχία υπολογίζονται σε 400. Όμως η αλαζονική συμπεριφορά των Αθηναίων φέρνει τις πρώτες αντιδράσεις και αναπτύσσονται τάσεις φυγής από την συμμαχία. Κάποιες πόλεις μάλιστα εξεγείρονται, όπως η Θάσος και η Νάξος.
Το νησί της Θάσου
Ο Κίμων κατέστειλε τις αποστασίες της Θάσου και της Νάξου με βίαιο τρόπο. Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς όλους τους «συμμάχους». Γίνεται σαφές, πως καμία πόλη δεν μπορεί να αποχωρήσει από την συμμαχία, χωρίς την θέληση των Αθηναίων. Η αυτονομία των πόλεων έχει καταργηθεί στην πράξη, και η συμμαχία έγινε όργανο επιβολής της πανελλήνιας αθηναϊκής ηγεμονίας.
ΠΕΡΙΚΛΗΣ
Νέος ισχυρός άνδρας της Αθήνας αναδεικνύεται το 454 π.Χ. ο Περικλής, ο οποίος αποφασίζει να
① μεταφέρει τα συμμαχικό ταμείο στην Αθήνα
② μην συγκαλείται πλέον στη Δήλο η ετήσια συνέλευση των συμμάχων
③ ορίζεται το ύψος του φόρου των συμμάχων από την εκκλησία του δήμου των Αθηναίων
ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΑ
Το 449 π.Χ. υπογράφεται μεταξύ των Περσών και της Αθήνας η ειρήνη του Καλλία. Με αυτήν τερματίζονται οι ελληνοπερσικοί πόλεμοι. Κύριος όρος της ειρήνης ήταν η αναγνώριση της αυτονομίας των ελληνικών πόλεων από τους Πέρσες. Η συμμαχία της Δήλου (Α΄ Αθηναϊκή συμμαχία) δεν είχε πλέον λόγο ύπαρξης. Η απόκρουση της περσικής απειλής ήταν εδώ και καιρό απλά μία πρόφαση.
(Σημείωση: η παρουσίαση του θέματος σε Power Point με περισσότερο φωτογραφικό υλικό και χάρτες και τις πηγές των εικόνων μπορεί να αναζητηθεί εδώ και εδώ)
