Τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο τα αισθητηριακά ερεθίσματα. Πολλές φορές παρουσιάζουν χαμηλό μυϊκό τόνο ή νωθρότητα ενώ άλλες στιγμές διεγείρονται και χρειάζονται παιχνίδι αποφόρτισης.
Η δημιουργία ενός αισθητηριακού διαδρόμου στο σπίτι ή στο σχολείο βοηθάει τα παιδιά που είναι στο φάσμα και τα παιδιά με ΔΕΠΥ να συγκεντρωθούν καλύτερα στη μαθησιακή διαδικαασία που θα ακολουθήσει. Είναι ανέξοδη και αρέσει σε όλα τα παιδιά.
Πολλά παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού προσλαμβάνουν με διαφορετικό τρόπο από τους νευροτυπικούς τα αισθητηριακά ερεθίσματα. Κάποιες υφές ή μυρωδιές μπορεί να τους είναι εξαιρετικά δυσάρεστες, ενώ άλλες μπορεί να τους αρέσουν πάρα πολύ. Δεν έχουν όλα τα παιδιά την ίδια ευαισθησία, όμως οι αισθητηριακές δραστηριότητες είναι συνήθως σημαντικό κομμάτι στην εκπαίδευη των αυτιστικών, καθώς επηρεάζει την καθημερινότητά τους. Στο σχολείο και το σπίτι μπορούν να γίνουν διάφορα παιχνίδα αποευαισθητοποίησης, τα οποία σε βάθος χρόνου θα βοηθήσουν το παιδί να διαχειρίζεται καλύτερα τα ερεθίσματα που προσλάμβάνει μέσω των αισθήσεών του.
Ένας ευχάριστος τρόπος για να κινητοποιήσουμε τα παιδιά ή για να τα ηρεμήσουμε αντίστοιχα ειναι να φτιάξουμε ένα αισθητηριακό μονοπάτι ή έναν αισθητηριακό πίνακα για τα χέρια. Σε χαρτόνια κολλάμε υλικά διάφορων υφών και φτιάχνουμε έναν αισθητηριακό διάδρομο. Τα υλικά πρέπει να έχουν ποικιλία υφών, τραχειές, λείες, μαλακές ,σκληρές, ώστε να εναλλάσσονται. Μερικά υλικά είναι η τσόχα, το βελούδο, η άμμος, τα πετραδάκια, το velcro, το σφουγγάρι, ο αφρός ξυρίσματος, το σκληρό σφουγγάρι, κολλημένοι κύλινδροι μεταλλικοί ή πλαστικοί, όσπρια, υγρά σε πλαστικά σακουλάκια.
Ένας μικρός πίνακας με στοιχεία που αρέσουν το παιδί μπουρεί να βρίσκεται κάτω από το θρανίο για απασχόληση την ώρα του μαθήματος.
Παιχνίδια εξάσκησης της παρατηρητικότητας. Τα παιδιά καλούνται να εντοπίσουν τις διαφορές μεταξύ των εικόνων. Παιχνίδια τέτοιου τύπου είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε παιδιά με δυσκοlίες συγκέντρωσης. Ο βαθμός δυσκολίας διαφοροποιείται ανάλογα με το παιχνίδι.
Για μεγαλύτερα παιδιά, παιχνίδια με περισσότερες διαφορές:
Τα τελευταία χρόνια πολλοί εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν παιδιά με ειδικές ή ειδικές μαθησιακές ανάγκες είτε μέσω του προγράμματος της Παράλληλης Στήριξης είτε ιδιωτικά. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα επωφελούνται πολλοί μαθητές στο γενικό σχολείο βοηθώντας στην συμπερίληψή τους.
Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας έχει δημιοργήσει υποστηρικτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς, παρέχοντας θεωρητικές και πρακτικές κατευθύνσεις.
Τα παιχνίδια μνήμης είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να ενισχύσουμε την προσοχή και τη συγκέντρωση των παιδιών. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλά, με διαβαθμισμένους βαθμούς δυσκολίας και διάφορες φιγούρες, ώστε να κεντρίζουν το ενδιαφέρον των μικρών. αφήστε το παιδί να διαλέξει το παιχνίδι που θέλει. Κάτω από το ταμπλό του παιχιδιού επιλέξτε εάν το παιδί θα παίξει μόνο του ή με άλλον, πόσες κάρτες και με πόση ταυχήτητα θα εμφανίζονται σε κάθε γύρο.
Άλλα παιχνίδια μνήμης εδώ:
Όλοι οι εκπαιδευτικοί έχουμε δουλέψει με τμήματα που παρουσιάζουν δυσκολίες στη διαχείριση τους, γεγονός που δυσχεραίνει τη σχολική καθημερινότητα και τη μαθησιακή διαδικασία. Οι δυσκολίες μπορεί να αφορούν είτε συγκεκριμένα παιδιά είτε τις μεταξύ τους σχέσεις. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο επιμελήθηκε δύο τόμους με άρθρα σχετικά με την αντιμετώπιση της ιδιαιτερότητας και της συμπεριφοράς των παιδιών και τη διαχείριση της πολυπολιτισμκότητας.
Η σχολική καθημερινότητα φέτος είναι διαφορετική από κάθε χρονιά. Στις δραστηριότητες για την πρόληψη του κορωνοϊού μπορεί να αξιοποιηθεί το παρακάτω φυλλάδιο. Τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν ένα βιβλιαράκι για να εξοικειωθούν με τη χρήση της μάσκας. Το υλικό είναι στα αγγλικά, αλλά υπάρχει και ελληνική μετάφραση σε έγχρωμη έκδοση.
Τα σχολεία ανοίγουν μετά τον κορονοϊό, με πρωτόγνωρες συνθήκες για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Για να βοηθήσει την προσαρμογή των παιδιών στη νέα πραγματικότητα, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου δημιούργησε ένα σύντομο και περιεκτικό βιντεάκι με τις βασικές οδηγίες για τους μικρούς μαθητές.
Επίσης, η Ράνια Γεωργίου ανάρτησε στο youtube ένα πολύ χρήσιμο βίντεο με οδηγίες για την επιστροφή στη σχολική καθημερινότητα.
Με αφορμή την καραντίνα και τους περιορισμούς στο σπίτι λόγω κορονοϊού, το Εργαστήρι Σχολικής Ψυχολογίας του τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ έφτιαξε ένα βιβλίο με δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στο σπίτι και καλλιεργούν τις βασικές δεξιότητες των παιδιών. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να ενταχθούν στην καθημερινότητα, βοηθώντας τους γονείς να περάσουν δημιουργικό χρόνο με τα παιδιά τους. Ακόμη και με την επιστροφή στην καθημερινότητα, πάντα υπάρχει η ανάγκη να διασκεδάσουμε με τα παιδιά στο σπίτι.
Αντίστοιχες ιδέες για παιχνίδια και δραστηριότητες στο σπίτι δημιούργησε το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων. Το υλικό είναι χωρισμένο ηλικιακά.
Πολλές φορές συναντάμε στην καθημερινότητα ή στη βιβλιογραφία τις λέξεις αυτισμός, φάσμα του αυτισμού, ΔΑΔ, ΔΑΦ, ΔΑΦ, Asperger. Τι σημαίνουν όμως αυτοί οι όροι; Ποιοι είναι αυτοί που χρησιμοποιούμε σήμερα; Οι διαφορές στους όρους μπορεί να φαίνονται ασήμαντες, αντικατοπτρίζουν όμως τις επιστημονικές και κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής. Είναι σημαντικό οι γονείς των παιδιών και οι εκπαιδευτικοί να κατανοούν τη σημασία τους.
Ο όρος “αυτισμός” είναι ο γνωστότερος όλων. Είναι ο όρος ομπρέλα και είναι ο κυρίαρχος στον καθημερινό λόγο. Με το πέρασμα των χρόνων οι όροι που χρησιμοποιούνται στα δύο βασικότερα διαγνωστικά εγχειρίδια παγκοσμίως (το DSM της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας και το ICD του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας) μετεξελίχθηκαν ώστε να συμβαδίζουν με την έρευνα στον χώρο του αυτισμού. Έτσι, ο όρος “αυτισμός” αντικαταστάθηκε πριν μερικά χρόνια από τον όρο Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές-ΔΑΔ (Pervasive Developmental Disorders-PDD). Σήμερα, με βάση τις τελευταίες εκδόσεις (DSM V, ICD 11) χρησιμοποιείται ο όρος Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού-ΔΦΑ ή ο παρόμοιος όρος Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος-ΔΑΦ ως μετάφραση του αγγλικού Autism Spectrum Disorder-ASD.
Ο όρος “Asperger” υπήρχε στις προηγούμενες εκδόσεις των διαγνωστικών εγχειριδίων ως ένα από τα σύνδρομα της διαταραχής του αυτισμού/των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών. Αναφερόταν στα άτομα που εμφάνιζαν τις πλέον ήπιες δυσκολίες και ελλείμματα. Σύμφωνα με τα ισχύοντα διαγνωστικά κριτήρια, το Asperger δεν υφίσταται πια ως ξεχωριστό σύνδρομο. Στην περίπτωση της Διαταραχής του Φάσματος του Αυτισμού τα άτομα χωρίζονται με βάση τη βαρύτητα των συμπτωμάτων σε 3 επίπεδα, χωρίς αναφορά σε ξεχωριστά σύνδρομα όπως συνέβαινε παλαιότερα. Σύμφωνα με τις τρέχουσες εξελίξεις λοιπόν, ο αυτισμός έχει μια ευρεία διαβάθμιση ελλειμμάτων και δυσκολιών, αλλά είναι ένα φάσμα. Η βαρύτητα δε δίνεται στα ονόματα και την κατηγοριοποίηση αλλά στο ατομικό προφίλ του εξεταζόμενου.
