Επιμέλεια: Νικόλαος Ε. Παπουλιάς, Δάσκαλος Ε.Α.Ε
Ο σχολικός εκφοβισμός, προέρχεται από άλλα παιδιά, συνήθως της ίδιας ηλικίας και αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στη σχολική πραγματικότητα, με σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου και τη διαδικασία της μάθησης.
Η επιθετική συμπεριφορά μεταξύ μαθητών εκδηλώνεται, με μορφές ήπιας βίας (λεκτικό εκφοβισμό, πειράγματα, βρίσιμο, ειρωνική συμπεριφορά, απειλές, διάδοση φημών) και με περιστατικά ακραίας βίας (συγκρούσεις µε ρατσιστικά ή άλλα χαρακτηριστικά, χτυπήματα, σπρώξιμο, σεξουαλική παρενόχληση, χειρονομίες).
Σύμφωνα με έρευνες, η λεκτική και ψυχολογική βία που βιώνουν τα παιδιά στο σχολείο έχει διαστάσεις επιδημίας. Οι συνέπειες γι’ αυτά τα παιδιά είναι βαριές: ψυχικά τραύματα, απομόνωση, κοπάνες, αυτοκτονικές τάσεις…
Η επιθετική συμπεριφορά εκδηλώνεται, επίσης, με κοινωνικό εκφοβισμό, όπως αποκλεισμό του παιδιού από την συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, σε παρέες, παιχνίδια κ. α.
Σύμφωνα με τον νόμο 3500/06, άρθρο 23, ο εκπαιδευτικός που πληροφορείται, με οποιονδήποτε τρόπο, πράξη εκφοβισμού, οφείλει να ενημερώσει τον/τη διευθυντή/ντρια του σχολείου, ο/η οποίος/α ανακοινώνει αμέσως την πράξη στην πλησιέστερη αστυνομική αρχή ή στον εισαγγελέα.
Τα παιδιά, όπως τονίζει ο Συνήγορος του Παιδιού, «δεν απειλούνται τόσο από τη βία που προέρχεται από συνοµηλίκους τους, όσο από την αδυναµία των ενηλίκων να τους παρέχουν την αναγκαία παρουσία, συµµετοχή, υποστήριξη και διαπαιδαγώγηση. Τα παιδιά στερούνται την απαραίτητη ασφάλεια και προστασία από κινδύνους ή απειλές, ορισµένες φορές µάλιστα, οι ίδιοι οι ενήλικοι προβαίνουν σε κακοποίηση ή σοβαρή παραµέλησή τους.
Επικίνδυνα συχνή είναι και η αποσιώπηση ή η σιωπηλή ανοχή στη βία. Οι µαθητές επισηµαίνουν ότι οι εκπαιδευτικοί επεµβαίνουν µόνο όταν µια βίαιη σύγκρουση γίνει δηµόσια και αποσταθεροποιεί τη σχολική ζωή και τότε δρουν πυροσβεστικά. Ακόµα, ορισµένοι σύλλογοι γονέων δεν δείχνουν την απαιτούµενη ευαισθησία στο θέµα ή δεν λειτουργούν καθόλου».
Στη χώρα μας μέχρι τώρα, λίγες παρεμβάσεις έχουν γίνει στα σχολεία κυρίως ενημερωτικού χαρακτήρα, παρότι από την πλευρά του Υπουργείου και συγκεκριμένα του τμήματος Αγωγής Υγείας, προωθούνται προγράμματα και δράσεις που αποσκοπούν στην πρόληψη και τη διαχείριση περιστατικών εκφοβισμού και συγκρούσεων που προκύπτουν στη σχολική κοινότητα.
Τα προγράμματα αυτά έχουν σαν σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση όχι μόνο των μαθητών αλλά των εκπαιδευτικών και των γονιών, στοχεύοντας στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ τους. Προωθούν τις αρχές της ισότητας και της δημοκρατίας καθώς και το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων.
Μέσα από ένα πρόγραμμα, Αγωγής Υγείας, ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση του πιο αδύνατου, ενισχύουμε την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ανταλλαγή και την αποδοχή των διαφορετικών σκέψεων και επιθυμιών, μαθαίνουμε στους έφηβους πώς να διαχειρίζονται το θυμό τους, πώς να αντιστέκονται στην πίεση που τους ασκούν οι συνομήλικοι προκειμένου να συμμετέχουν σε μια πράξη βίας ή εκφοβισμού.
Ακόμα, προτρέπουμε στα παιδιά να σπάνε τη σιωπή και να μπορούν να μιλήσουν για τα περιστατικά βίας που συμβαίνουν στο σχολείο τους, στα οποία μπορεί να είναι θύματα ή μάρτυρες. Έχουν δικαίωμα να ζητήσουν βοήθεια, από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς ή τους συμμαθητές τους, έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν και να σπάνε την επιθετικότητα των άλλων παιδιών.
Τα παιδιά δικαιούνται να ζουν και να εργάζονται σε ένα σχολικό περιβάλλον που τους παρέχει ασφάλεια, ηρεμία και σεβασμό, γιατί η παραβίαση των δικαιωμάτων ακόμη κι όταν γίνεται από συνομηλίκους, προκαλεί μεγάλη ψυχική οδύνη.
Κάποια σχολεία και κάποιοι Σύλλογοι Γονέων έχουν ξεκινήσει ήδη με την καταπολέμηση φαινομένων εκφοβισμού μέσα στα σχολεία. Όλοι, γονείς και εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να έχουμε ενημέρωση και να διερευνούμε προσεχτικά τα φαινόμενα βίας όταν τα υποψιαζόμαστε.
Είναι σημαντικό να στοχεύσουμε στη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα είναι σεβαστές και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου εκτιμάται και ενθαρρύνεται. Να γνωρίζουμε μόνο τα θέματα δεν είναι αρκετό. Πρέπει επιπλέον να προσπαθήσουμε να είμαστε συνεπείς στις στάσεις και τις πράξεις μας.
Βιβλιογραφία
Τα κείμενα βασίζονται σε συνεντεύξεις των: κ. Ιωάννη Τσιάντη, Αναπληρωτή Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής και πρόεδρος της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), κ. Κωστή Παπαϊωάννου, προέδρου της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώµατα του Ανθρώπου, κ. Μαριάνθη Στυλιανού, Δ/ντρια Άμεσης Ψυχολογικής Παρέμβασης & Οικογενειακής ψυχοθεραπείας.
«Σχολείο χωρίς βία» Α. Γιοβαζολιάς, Συνήγορος του παιδιού, Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
ΑΠΟΡΙΕΣ – ΠΑΡΑΠΟΝΑ – ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ
♥ Ηλεκτρονική και ταχυδρ. διεύθυνση του Συνηγόρου του Παιδιού: cr@synigoros.gr Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , Χατζηγιάννη Μέξη 5,Αθήνα 11528, τηλ. 210-7289 703, 210-7289 605 Φαξ: 2107289639
♥Δίκτυο για την Πρόληψη και καταπολέμηση της Σωματικής Τιμωρίας στα παιδιά www.somatikitimoria.gr
