Τα λάθη, σοβαρά ή επιπόλαια, εκ παραδρομής ή αδικαιολόγητα, ανέκαθεν συνόδευαν την έκδοση των σχολικών βιβλίων. Δεν είναι ασύνηθες το φαινόμενο. Ωστόσο, στο πλαίσιο της δεύτερης σοβαρής προσπάθειας μετά τη Μεταπολίτευση (με δεδομένη τη μεγάλη αλλαγή του 1984-85) για την ανανέωση των σχολικών βιβλίων, ο «κανόνας» αυτός αποκτά άλλη βαρύτητα. Ειδικά, όταν η αλλαγή φέρει και τη νέα αντίληψη για τη γλωσσική διδασκαλία. Η κριτική για τις επιλογές αλλά και για τα λάθη, ιδίως αυτά που επηρεάζουν το αποτέλεσμα του (νέου) συστήματος, αποκτά άλλη διάσταση.
Είναι πυκνή η σύνοψη των αδυναμιών που εντοπίζονται στα νέα βιβλία της γλώσσας. Ανάμεσα στις βασικές επισημάνσεις: ασυμβατότητα της ύλης από τάξη σε τάξη, πολλές και συμπυκνωμένες ενότητες, λιγότερα λογοτεχνικά κείμενα ή κοινωνικές παρεμβάσεις, γνωστικά αντικείμενα συνοδευόμενα από διαφημίσεις αγαθών, άμεσες ή έμμεσες, δυσνότητες έννοιες κ.ά.
Αρκετά, πάντως, αναγνωρίζονται και από το ίδιο το Π.Ι. Εξ ου και τα παροράματα, τα οποία φέτος είναι πολυσέλιδα. Βέβαια, δεν φτάνουν σε μεγάλο βάθος παραδοχής, ωστόσο επιβεβαιώνουν αρκετούς από τους καταλογισμούς. Προχειρότητα, σε ορισμένες δε περιπτώσεις ανεπίτρεπτη ανεπάρκεια.
Κορυφαίο παράδειγμα: στη Γλώσσα Στ’ Δημοτικού (Α’ τεύχος, σελίδα 78), στην ενότητα για το Πολυτεχνείο προτείνεται συμπληρωματικό υλικό για την αναζήτηση περαιτέρω πληροφοριών. Ανάμεσα στον κατάλογο των τραγουδιών που είτε συνδέθηκαν με την εξέγερση του Πολυτεχνείου είτε γράφτηκαν ειδικά γι’ αυτήν, περιλαμβάνεται και το «Ενα το χελιδόνι». Στην ταυτότητα των δημιουργών αναφέρεται: στίχοι Γ. Ρίτσος, μουσική Μ. Θεοδωράκης.
Το Π.Ι. σπεύδει να περισώσει την αξιοπρέπειά του στα παροράματα: «Ενα το χελιδόνι», στίχοι Οδ. Ελύτης.
*Αλλα λάθη ντροπής ή… δυστυχίας (και όχι μόνο για τους δημιουργούς αλλά και για τους αποδέκτες τους):
– Στη Δ’ Δημοτικού (Β’ τεύχος, σελίδα 23): Σε άσκηση σχετικά με τα αριθμητικά και τον διαχωρισμό ανάμεσα στο δισ- και το δυσ- αναφέρεται η παρατήρηση: «Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το μόριο δισ-, πρώτο συνθετικό του δύο (δίποντο, δισέγγονος), με το αχώριστο μόριο δυσ- που σημαίνει δύσκολα, άσχημα (δύστυχος, δύσμορφος, δυσάρεστος).
Στο νέο παρόραμα, περιλαμβάνεται ο ορθός κανόνας: «Τα σύνθετα με το αριθμητικό δύο σχηματίζονται όχι με το δύο αλλά με το δι- και δισ- ενώ τα παράγωγα του δύο γράφονται με δυ, π.χ. δυάρι, δυάδα. Θυμόμαστε ότι οι λέξεις που έχουν ως πρώτο συνθετικό το δυσ- δεν έχουν καμία σχέση με το δύο αλλά δηλώνουν δυσκολία ή κακό αποτέλεσμα, π.χ. δυστυχία».
– Στη Γλώσσα της Γ’ Δημοτικού (β’ τεύχος, σελίδα 70): «Μερικές λέξεις μπορεί να ακούγονται το ίδιο, αλλά διαφέρουν στην ορθογραφία και τη σημασία τους» – αναφέρεται στον ορισμό των ομώνυμων λέξεων. Δύο χρόνια μετά την έκδοση των νέων βιβλίων, το Π.Ι. φέτος διορθώνει: «Αυτές οι λέξεις ονομάζονται ομόηχες».
– Ακόμα, στη Γλώσσα Δ’ Δημοτικού, (Τετράδιο Εργασιών, τεύχος α’, σελίδα 46), σωστές ασκήσεις αντικαθίστανται χωρίς λόγο από άλλες, ενώ ορισμένες διορθώνονται με λανθασμένες.
Ητοι, σε άσκηση για τη συμπλήρωση προτάσεων με ρήματα παράγωγα των λέξεων που παρατίθενται σε παρακείμενο ένθετο, προτείνεται η αντικατάσταση τριών εκ των προτάσεων. Πρόκειται για τις εξής προτάσεις: «Η Στέλλα και ο Χρήστος … πρώτοι το πρόβλημα», «Πότε θα … το χριστουγεννιάτικο δέντρο;» και «Η μητέρα … τις στολές μας για τη γιορτή του σχολείου». Οι παρατιθέμενες παράγωγες λέξεις είναι αντιστοίχως: «λύση», «στολίδι», «σίδερο».
Το Π.Ι. τις αντικαθιστά ως εξής: «Η Στέλλα και ο Χρήστος βρήκαν πρώτοι τη … (λύνω) του προβλήματος», «Ο πατέρας της Βαρβάρας είναι καπετάνιος και … (ταξίδι) συχνά σε ξένες χώρες» και «Τον τελευταίο καιρό, ο Νίκος … (αρχή) να προσέχει περισσότερο την ορθογραφία του».
Οπως είναι προφανές, την πρώτη πρόταση οι μαθητές καλούνται να τη συμπληρώσουν όχι με ρήμα, όπως ζητάει η άσκηση, αλλά με ουσιαστικό! Για τις επόμενες δύο, το Π.Ι. ξέρει καλύτερα. Και δεν το λέει.
*Υπάρχουν, όμως, και «ευρύματα» που ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες.
Στη Γλώσσα της Ε’ Δημοτικού, (Γ’ τεύχος, σελίδα, 54), παρατίθεται κείμενο σχετικά με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και ειδικότερα την τηλεοπτική τους κάλυψη.
Το Π.Ι., φέτος, ζητεί την απάλειψη της πηγής του κειμένου. Είναι η ιστοσελίδα athens. indymedia.org, στην οποία φιλοξενούνται απόψεις των λεγόμενων αντιεξουσιαστών. Να το πούμε υπερπροστατευτισμό;
* Μάθαμε όμως και κάτι. Ο Στιγμιαίος Μέλλοντας που μέχρι τώρα ξέραμε, ονομάζεται πλέον «Συνοπτικός Μέλλοντας» (Γλώσσα, Γ’ Δημοτικού).
* Για το κλείσιμο, ορισμένες από τις «σφραγίδες» της νέας αντίληψης. Στη Γλώσσα της Στ’ Δημοτικού, υπάρχει ένα δισέλιδο παρουσίασης (με φωτογραφία) μιας καφετιέρας. Εχει μεταφερθεί αυτούσιο το εγχειρίδιο και όλες οι πληροφορίες που αναγράφονται πάνω στη συσκευή.
Είναι, πράγματι, σύγχρονη και ρεαλιστική η επιλογή του γνωστικού αντικειμένου (ενότητα «Συσκευές»). Ωστόσο, έχει ασκηθεί κριτική για τη χρησιμότητα της εμβάθυνσης στο ζήτημα.
– Ομοίως, αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας έχει χαρακτηριστεί, στο ίδιο βιβλίο, η κριτική προσέγγιση των διαφημίσεων καθώς στο σχετικό πληροφοριακό υλικό έχουν συμπεριληφθεί φωτογραφίες από συγκεκριμένα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης. Ο κίνδυνος για το αντίστροφο αποτέλεσμα βρίσκεται στο επίκεντρο του προβληματισμού. *
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.