“Αποτυπώματα” του Κώστα Μπαλάσκα
20 Μάι 2023 από Νατάσα Μερκούρη
Ερατώ
9 Μάι 2023 από Νατάσα Μερκούρη
8/5/2023
Είναι μεγάλη χαρά για μένα που βρίσκομαι απόψε εδώ να πω δυο λόγια για το νέο βιβλίο της Μαριέττας, την Ερατώ. Και η χαρά μου έχει βαθιές ρίζες γιατί με τη Μαριέττα μάς δένουν νήματα πολλά, και λογοτεχνικά και παιδαγωγικά. Όπως μου εμπιστεύτηκε τα παιδιά της -πόσα; 6 χρόνια πριν;- έτσι και τώρα μου εμπιστεύεται το μικρό λογοτεχνικό της παιδί να το πάρω κι αυτό απ’ το χέρι και να το παρουσιάσω στον κόσμο.
Ερατώ λοιπόν. Μούσα της λυρικής ποίησης, κόρη της Μνημοσύνης. Η Ερατώ τραγούδησε τον γάμο, τον έρωτα, την ποίηση. Κι η μητέρα της τη μεγάλωσε έτσι ώστε να μην ξεχνά. Ευαισθησία και μνήμη είναι οι δύο δρόμοι της Ερατώς και της συγγραφέως της.
Το βλέμμα του αφηγητή παρακολουθεί την Ερατώ από την πρώτη μέρα στο σχολείο ως τον ξεριζωμό και τη νέα ζωή.
Η Ερατώ είναι ένα γλυκό αλλά πεισματάρικο παιδί. «Μόνη μου» λέει και σχεδιάζει και γράφει και διεκδικεί. Είναι ένα κορίτσι διαφορετικό, που δεν το διασκεδάζουν τα παιχνίδια των φιλενάδων της, πνεύμα ανήσυχο και φιλοπερίεργο, που έχει πρότυπο υψηλό, που ονειρεύεται αλλιώτικους δρόμους στη ζωή της. Η φαντασία της αντισταθμίζει την πραγματικότητα που επιφυλάσσει η εποχή για τα κορίτσια.
Κι όπως συμβαίνει με όλα τα τραυματικά ιστορικά γεγονότα, έρχεται η μεγάλη Ιστορία να επηρεάσει την ατομική, την οικογενειακή, την τοπική και να ανακόψει κάθε δυναμική ανθρώπων και κοινοτήτων. Το ιστορικό υποκείμενο γίνεται θύμα και μπλέκεται στις ανεμόσκαλες της Ιστορίας.
Και δεν έφταιγε γι’ αυτή την εξέλιξη το κακό ποδαρικό που έκανε η Ερατώ τον Ιανουάριο του ’22. Αυτό ήταν ένας οιωνός ή μάλλον έτσι ερμηνεύτηκε. Οι αποφάσεις που οδηγούν στην καταστροφή ήταν αμείλικτα ειλημμένες σε πραγματικό επίπεδο. Κι ήρθε η φαντασία της Ερατώς να συγκρουστεί με μια ανελέητη πραγματικότητα.
Το ιστορικό υποκείμενο, όμως, όταν επιβιώνει, καλείται να γίνει δρων πρόσωπο. Μεταξύ μας, δεν έχει άλλη επιλογή. Εκεί συναντιέται το πρόσωπο με τη στιγμή κατά την οποία αυτό θα προσπαθήσει να βρει τον χώρο του μέσα σε έναν χαώδη δρόμο που του ανοίχτηκε. Και η Ερατώ ανασύρει όλες τις αρετές και τις ικανότητές της για να μη χαθεί μέσα στη νέα πραγματικότητα. Αρπάζεται από την αγάπη, αγάπη για τη χελώνα της, τους παππούδες της, τη Σμύρνη της, τις ιστορίες της. Όλα, «της». Αυτό που τη σώζει είναι αυτό που έχει κάνει δικό της. Και δικό της είναι ό,τι αγάπησε. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να της το πάρει κανείς ποτέ, ακόμα και όταν όλα θα έχουν αλλάξει.
Σε αυτό το σημείο, η φιλολογική μου ιδιότητα ζητά επίμονα τον λόγο. Δυο λόγια θα πω μόνο για το τεχνικό μέρος του βιβλίου: Μέσα στην ευθύγραμμη αφήγηση των γεγονότων παρεισφρέει η περιγραφή με τόσο λεπταίσθητες λεπτομέρειες, που καταλήγουν να γίνουν έντονες εικόνες από τόπους, μυρωδιές, αναμνήσεις, συνήθειες. Διαβάζουμε ένα προσεκτικά επιλεγμένο λεξιλόγιο, με ιδιωματισμούς και λέξεις που, αν και σου είναι άγνωστες, τις νιώθεις με έναν περίεργο τρόπο οικείες. Περιγράφεται ένα κόσμος που εισβάλλει στο μυαλό του αναγνώστη και αυτός άθελά του εγκολπώνεται την καθημερινότητα της ηρωίδας. Και παρασύρεται στο ευαίσθητο βλέμμα της. Και την ακολουθεί σε κάθε της σημαντική στιγμή, μελλοντικό σχέδιο, χαρά, εμπόδιο, πόνο, τραύμα και ελπίδα.
Γνωρίζω ότι πίσω από όλες αυτές τις λεπτομέρειες της σμυρνιώτικης ζωής κρύβεται επίπονη έρευνα, και μάλιστα υπό δύσκολες συνθήκες. Η μαεστρία της Μαριέττας όμως είναι και το φίλτρο της ζωής της. Διύλισε τα στεγνά ιστορικά τεκμήρια και μαλάκωσε τη στέρεη ιστορική γνώση με τη δική της αγάπη, με τον μοναδικό της τρόπο να μετασχηματίζει, να μεταμορφώνει με τρυφερότητα. Η Μαριέττα επιλέγει από ταλέντο, ένστικτο και πολλή δουλειά να εστιάζει σε ό,τι είναι θετικό. Σε αυτό που θυμίζει στον καθένα μας την ανθρωπιά του και την ευχαριστώ από την καρδιά μου που επιμένει.
Παρατηρητήριο 1821, Μνήμη και Γιορτή: Δημόσια Ιστορία και η Διαμόρφωση της Ιστορικής Κουλτούρας
26 Απρ 2023 από Νατάσα Μερκούρη
Το πρόγραμμα του Συνεδρίου του Ερευνητικού έργου Παρατηρητήριο για την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «Παρατηρητήριο 1821, Μνήμη και Γιορτή: Δημόσια Ιστορία και η Διαμόρφωση της Ιστορικής Κουλτούρας» το οποίο θα διεξαχθεί από τις 4 – 6 Μαΐου 2023, στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής, Τσανάκλειος Αστική Σχολή.
Το Βλέμμα εφήβων είναι εκεί και αυτοπαρουσιάζεται την Παρασκευή, 5/5 στη Γ’ συνεδρία.
Γκιακ
12 Απρ 2023 από Νατάσα Μερκούρη
Είδα το “Γκιακ“, όπως το διάβασε ο Κ. Ντέλλας, και άκουσα όσα έκρυβε η σιωπή του παππού μου του Κώστα από το 1922 ως το 1981. Είχα διαβάσει πολλές φορές το βιβλίο, αλλά το τραύμα του στρατιώτη, που ακόμα ματώνει, όταν φθέγγεται δυνατά και σωματοποιείται σε μια επαναλαμβανόμενη κίνηση, σε πληγιάζει κι εσένα, τον άμαχο. Σου φέρνει πίσω το αίμα, μπλέκει το δικό σου με της οικογένειας. Δεν έχεις πού να δέσεις δίχτυ ασφαλείας εδώ. Ευγνωμονώ όλους τους συντελεστές, που μου έφεραν πίσω τον παππού μου και άκουσα όλα όσα δεν μου είπε ποτέ από επιλογή κι όχι μόνο γιατί ήμουν 11 χρονών όταν “έφυγε”.
Σ’ ένα καρέ τυφλό
4 Ιαν 2023 από Νατάσα Μερκούρη
“Πρωινό τσιγάρο” (Νότης Μαυρουδής – Άλκης Αλκαίος)
Τραγουδά ο Σωκράτης Μάλαμας και συνοδεύει η Χορωδία της Ομάδας Φωνητικής Έκφρασης των Μουσικών Συνόλων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Διδασκαλία, επιμέλεια: Μαρία Θωίδου.
Κιθάρα παίζει ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης.
Από το cd “Φέρε μαζί σου χρόνο” με τραγούδια σε στίχους Άλκη Αλκαίου, που κυκλοφόρησε το 2017 από την Ομάδα Φωνητικής Έκφρασης των Μουσικών Συνόλων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τις εκδόσεις “Μετρονόμος”.
Καλό μέλλοντα!
31 Δεκ 2022 από Νατάσα Μερκούρη
#9 “Της Επετείου…” [Επιστρέφοντας τα δώρα]
26 Δεκ 2022 από Νατάσα Μερκούρη
Όταν σβήνει ο ρυθμικός βηματισμός των παρελάσεων, βγαίνει χωλαίνοντας από κάποιο στενό στους μεγάλους δρόμους της πολιτείας ο ποιητής Γιώργος Σαραντάρης. Κουβαλά μέσα του τη μεγάλη εγκατάλειψη της ωραίας Μελισσάνθης -“αν πάψω να σε δω, θα βλέπω το τίποτε μπροστά μου…”, της γράφει- φοράει τη χλαίνη του, στη φόδρα έχει γράψει το όνομά της, στις τσέπες του έχει σκόρπια χαρτιά από ανολοκλήρωτα ποιήματα, στο χέρι βαστά το φύλλο πορείας για την πρώτη γραμμή του Μετώπου, δεν παρακάλεσε, τον φρόντισαν οι “φίλοι” του αστοί από το Κολωνάκι, κρατώντας τους δικούς τους στα γραφεία, εκείνος τελειωμένος ήταν, φθισικός, αδύναμος, τσακισμένος, δε βαριέσαι, εθνική ομοψυχία, να μπει στο τρένο τραγουδώντας, να τσακίσει το φασισμό -να’ χουμε να γιορτάζουμε.
Όταν σβήνει ο βόμβος των επιδειξιμανών μαχητικών στον αέρα, βγαίνει χωλαίνοντας μέσα από την ομίχλη της πολιτείας ο ποιητής Γιώργος Σαραντάρης. Είναι ώρα να κάνει-ως συνήθως- το σκληρό νυχτερινό νούμερο στη σκοπιά, τον στέλνουν οι “συμπολεμιστές” του στη θέση τους, αυτοί που του κλέβουν τις κάλτσες και τις φανέλες, του κρύβουν τα άρβυλα, εκείνος τελειωμένος ήταν, αδύναμος, τσακισμένος, δε βαριέσαι, εθνική ομοψυχία και έπος του ’40 και η “κάλτσα του στρατιώτη” και ήρωες στα βουνά της Αλβανίας -να ‘χουμε να γιορτάζουμε.
Όταν σβήνει ο ήχος από τα εθνικά εμβατήρια, εγώ βλέπω τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη, λίγους μήνες μετά, Φλεβάρη του ’41, σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου, στα Γιάννινα, κατάκοιτο, να σβήνει από τον τύφο. Στο πλάι του, η ωραία Μελισσάνθη, πολύ πριν γίνει “εποχή“, πολύ πριν αφεθεί ως “Γυναίκα με τα Μαύρα” στο δικό της πένθος και τη δική της αγωνιώδη μοναξιά, εκείνος θα πεθάνει, τελειωμένος ήταν, αδύναμος, τσακισμένος, ένας “τεμπέλης του σπιτιού”, δε βαριέσαι, άλλοι πήραν τα παράσημα, η Πατρίς εθριάμβευσε ξανά, απλώνονται οι σημαίες στα μπαλκόνια, οι Έλληνες ενωμένοι κάνουν θαύματα κι “Αέρα!”- να ‘χουμε να γιορτάζουμε.
Όταν σβήνει η φωνή από τα στρατιωτικά παραγγέλματα, παίρνω αγκαζέ τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη και τη Στέλλα-Μελίνα και βγαίνουμε στα Προπύλαια μια βροχερή πάντα 28η Οκτώβρη, μάλλον του 1955, να θαυμάσουμε τον Στράτο σημαιοφόρο και ωραία κορμιά. Κυρίως, να γιορτάσουμε τον έρωτα και τη ζωή πριν από το φονικό, να ακυρώσουμε την ομοιομορφία των παρελάσεων και τα παρόμοια που δίνουν ένα στρατιωτικό βάδισμα στη ζωή. Για το κέφι μας. Γιατί “οξειδώνονται στη νοτιά των ανθρώπων” μόνον όσοι κουβαλούν μέταλλο ψυχής. Για να μην αλλάξουμε, κατά πως οι εξουσίες θέλουν. Και να φωνάξουμε: “Και τι είμαι εγώ για να μ’ αλλάζουν, βρε αδερφέ; Γραμμόφωνο;”(στη 1h 14′ κ.ε) Έστω κι αν αυτό πληρώνεται με αίμα.
@Contrabbando
Νοέμβριος 2022
19 Νοέ 2022 από Νατάσα Μερκούρη
Βιβλιοπαρουσίαση
1 Νοέ 2022 από Νατάσα Μερκούρη
Βλέμμα εφήβων 2022-2023: Μαθήματα Δημοκρατίας
8 Οκτ 2022 από Νατάσα Μερκούρη
Η μαθητική θεατρική ομάδα του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης «Βλέμμα εφήβων» συνεχίζει τη λειτουργία της και το 2022-2023 με μία ακόμα παράσταση θεάτρου-ντοκουμέντο (η αρχή έγινε το 2017-2018).
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έρευνα, εργαστήρια Θεάτρου, παράσταση θεάτρου ντοκουμέντο και συζήτηση – συμπόσιο γύρω από τον προβληματισμό που αναδεικνύεται από την υπό επεξεργασία θεματική. Κατά τη διάρκεια του έτους, εμπλουτίζεται από παράλληλες δράσεις, όπως ομιλίες, εκπαιδευτικές επισκέψεις και εκδηλώσεις.
Το θέμα για το σχολικό έτος 2022-2023 είναι: Μαθήματα Δημοκρατίας
Το «Βλέμμα εφήβων» φέτος, παραμονές των 50 χρόνων από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, συζητώντας με φίλους, αποφάσισε τη δημιουργία παράστασης θεάτρου-ντοκουμέντο για μια περίοδο, την οποία οι μαθητές αντιμετωπίζουν μόνο επετειακά, αλλά δεν μελετούν σχεδόν ποτέ στο σχολείο: τη δικτατορία και τη Μεταπολίτευση.
Η Ελλάδα της δεκαετίας του ’60, τεντιμπόηδες, Λαμπράκηδες, συνταγματάρχες και φοιτητές, ο φοίνικας και η Επανάστασις, πολεμική αρετή και ανοιχτά παράθυρα, κοσμιότης, ευπρέπεια και ο στρατός του Μίμη-να-ένα-μήλο, ο γύψος του Παπαδόπουλου και το μυστρί του Παττακού, τσάμικος και μαύρα γυαλιά στο στρατόπεδο, το μεγάλο μας τσίρκο, οι ανθρωποφύλακες, «Αὐτὴ ἡ ἀνωμαλία πρέπει νὰ σταματήσει», «Εδώ Πολυτεχνείο», «Δεν ξεχνώ», απόδοση δικαιοσύνης.
Ποιες προσδοκίες είχαμε από την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία; Δικαιώθηκαν, διαψεύστηκαν, αγνοήθηκαν;
Με ιστορικές πηγές, οπτικοακουστικό υλικό, προφορικές μαρτυρίες θα προσπαθήσουμε να ενώσουμε σήμερα τις ψηφίδες μιας εποχής τόσο κοντινής και μακρινής όσο και ο 20ος αιώνας.
«When we’re afraid, we lose all sense of analysis and reflection. Our fear paralyzes us. Besides, fear has always been the driving force behind all dictators’ repression.»
Marjane Satrapi, Persepolis
Το πρόγραμμα υποστηρίζει επιστημονικά και καλλιτεχνικά Συμβουλευτική Επιτροπή που απαρτίζεται από καθηγητές έγκριτων πανεπιστημίων των Η.Π.Α., συνεργάτες του ΙΜΚ και μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Συντονισμός και υλοποίηση: Νατάσα Μερκούρη
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
Οι συναντήσεις περιλαμβάνουν εργαστήρια έρευνας και Θεάτρου. Είναι εβδομαδιαίες και θα γίνονται είτε διαδικτυακά είτε εκ του σύνεγγυς κάθε Σάββατο, στις 11.00-12.30.
Διάρκεια εργαστηρίων: 1,5 ώρα
Έναρξη εργαστηρίων: 5 Νοεμβρίου 2022
Παράσταση: Ιούνιος 2023
Αριθμός συμμετεχόντων: (max) 15 άτομα
Χώρος: Τα εργαστήρια θα γίνονται διαδικτυακά (μέσω πλατφόρμας google meet ή zoom) αλλά και στον χώρο του ΙΜΚ, Πειραιώς 206, στον Ταύρο.
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για τα δίδακτρα και τις ημερομηνίες.
Κατεβάστε την αίτηση (2022-2023).