https://blogs.sch.gr/akalamatas/files/2019/01/5.5.-Ετερότητα.pdf
https://blogs.sch.gr/akalamatas/files/2019/01/ΓΙΑΝΝΗΣ-ΡΙΤΣΟΣ.-1998.-«Όταν-έρχεται-ο-Ξένος».pdf
Αρχείο ετικέτας Θρησκευτικά Β΄ Λυκείου
2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Θεολόγων εκπαιδευτικών με Διεθνή Συμμετοχή: «Προκλήσεις και Προοπτικές της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης στο Σύγχρονο Σχολείο»· Θεολογική Σχολή (Θεσσαλονίκη 14-16 Σεπτεμβρίου 2018)
https://blogs.sch.gr/akalamatas/files/2018/08/ΤΟΜΟΣ-ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ.pdf
Για τους Φακέλους Μαθήματος του ΝΠΣ στα Θρησκευτικά
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Έχω τη γνώμη πως οι Φάκελοι Μαθήματος του ΝΠΣ στα Θρησκευτικά, τώρα που δάσκαλοι, καθηγητές, μαθητές και γονείς, τους έχουμε όλοι στα χέρια μας, αποτελούν ένα υλικό που επαληθεύει ένα όμορφο σύνθημα: «περισσότερα βιβλία, περισσότερες ιδέες». Όσο για την παρεχόμενη προς τους μαθητές μας θρησκευτική παιδεία, έχω να πω ετούτο: σπουδάζουν καλύτερα τη χριστιανική πίστη μας, και με αυτόν τον τρόπο γνωρίζουν αποτελεσματικότερα τον εαυτό τους αλλά και τους διαφορετικούς άλλους συνανθρώπους τους. Αυτό, λοιπόν, κι αν είναι το «μέγιστον μάθημα». Ξανοίγεται η χριστιανική πίστη στην Οικουμένη. «Πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω», όπως λέγει κι Όμηρος.
ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, “Ο Φτωχοπρόδρομος”, 1933· αυγοτέμπερα σε ξύλο 30χ20 εκ.
«Είδες να μαδάνε τη κότα και ο αγέρας να συνεπαίρνει τα πούπουλα; Έτσι πάει το έθνος»
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Ξεφυλλίζοντας τους Φακέλους Μαθήματος με το έντυπο υλικό στα Θρησκευτικά, δύο βασικές παρατηρήσεις κανείς μπορεί να κάμει: α) καίρια είναι η σχέση θεολογικής και εκκλησιαστικής αυτοσυνειδησίας, την οποία πιστά υπηρετούν τα ΝΠΣ του μτΘ, παρόλα τα προβλήματα που υπάρχουν, κυρίως όσον αφορά στην επιμόρφωση των συναδέλφων θεολόγων· β) καθώς φαίνεται, ευτυχώς διαψεύδονται εκείνοι οι «θεολογικοί» και «εκκλησιαστικοί» κύκλοι, που μετά μανίας ήθελαν την κατάργηση των ΝΠΣ, εν τη γενέσει τους. Σ’ αυτούς τους «θεολογικούς» και «εκκλησιαστικούς» κύκλους τους πρέπει ο λόγος του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού, από το έργο του Η Γυναίκα της Ζάκυθος: «είδες να μαδάνε τη κότα και ο αέρας να συνεπαίρνει τα πούπουλα; Έτσι πάει το έθνος». Το λέγω αυτό διότι εδώ και τρεις μήνες περίπου, πολλά e-mails συναδέλφων θεολόγων πολιορκούνται από την προτροπή να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο τους στέλνει η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ), στο πλαίσιο όπως υποστηρίζει των τάχαμου επιστημονικών δραστηριοτήτων της. Όποιος μπει στο κόπο να το συμπληρώσει θα διαπιστώσει την αμφιλεγόμενη επιστημονική του αξία, γιατί με έντεχνο τρόπο οδηγεί κάθε ανυποψίαστο συνάδελφο θεολόγο στο αποτέλεσμα που επιθυμούν οι συντάκτες του, δηλαδή στην ακύρωση και κατάργηση των ΝΠΣ του μτΘ. Σ’ ότι με αφορά το έθεσα υπ’ όψιν σε συνάδελφο που γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Οι ενστάσεις του ήταν πολλές, κυρίως ως προς το στόχο που υπηρετεί το εν λόγω ερωτηματολόγιο. Κι αυτός δεν είναι άλλος από τον διασυρμό όσων στηρίζουν τα ΝΠΣ στο μτΘ. Χαρακτηριστικό πάντως και τραγικό είναι το γεγονός ότι οι αρνητικές προς τα ΝΠΣ φωνές που υψώνονται, άλλοτε σε χαμηλούς τόνους (αυτές είναι ελάχιστες και ευπρόσδεκτες για διάλογο) κι άλλοτε σε υψηλούς (αυτές είναι πάρα πολλές), μέχρι στιγμής έχουν συνεγείρει κάποιους γονείς μαθητών, οι οποίοι στην αγωνία τους να δουν τι σόι θρησκευτική γνώση παίρνουν τα παιδιά τους στο σχολειό, δεν διστάζουν σε γραφόμενά τους να λοιδορούν ακόμη και τον κορυφαίο των ιεραρχών, τον Μακαριώτατο Τιράνων και πάσης Αλβανίας ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΤΟ, επειδή κείμενά του αποτελούν διδασκόμενο υλικό. Στην προκειμένη περίπτωση μια είναι η διαπίστωση, σκληρή μεν, αναγκαία δε: θεολογική αφασία.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΚΛΑΒΟΣ, «Άβυσσος», λάδι σε μουσαμά (93χ62 εκ).
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ· Η Εκκλησία και ο Νίκος Καζαντζάκης
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Πολλά ακούστηκαν τον τελευταίο καιρό για τις Δημιουργικές Εργασίες και πως αυτές εφέτος εντάχθηκαν στην εκπαιδευτική πράξη των δύο πρώτων Λυκειακών τάξεων. Δεν είναι του παρόντος να σχολιάσω αν τελικά αυτή η νέα διδακτική πρακτική θα έχει θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα, πρωτίστως για τους μαθητές και δευτερευόντως για εμάς τους εκπαιδευτικούς. Αν ισχύσουν οι Δημιουργικές Εργασίες θα κριθούν σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, ελπίζω να μην έχουν την τύχη των Projects (Ερευνητικών Εργασιών), που πριν ολίγα χρόνια ξεκίνησαν άψογα, κατέληξαν όμως σήμερα να είναι απλά προγράμματα που ως συνήθως διεκπεραιώνει ο διδάσκων καθηγητής.
Η παρακάτω Δημιουργική Εργασία έγινε όπως ακριβώς προβλέπει ο σχετικός νόμος. Δύο μη συνεχόμενα επτάωρα μέσα σε μια εβδομάδα. Η θεματική της αφορούσε το μάθημα των Θρησκευτικών (μτΘ) και εντάσσεται στην υποενότητα 1.5. Αθεΐα της Β΄ Λυκείου του Νέου Προγράμματος Σπουδών.
Τρεις μαθητές της παραπάνω τάξης επέλεξαν να ασχοληθούν με τη θρησκευτικότητα του Νίκου Καζαντζάκη και τη σχέση του με την Εκκλησία Εργάστηκαν σε συγκεκριμένο υλικό, με στόχο να εξετάσουν γιατί λανθασμένα η Εκκλησία με σφοδρότητα πολέμησε το μεγάλο Κρητικό συγγραφέα, και βέβαια, να έρθουν σε επαφή με ορισμένες πτυχές της σύγχρονης θεολογικής βιβλιογραφία που θετικά αποτιμά τον Καζαντζάκη, εντάσσοντάς τον στα πλαίσια της ελληνορθόδοξης παράδοσης.
Το αποτέλεσμα της δημιουργικής εργασίας των τριών μαθητών μου, με τις αντίστοιχες δικές μου παρεμβάσεις, είναι ιδιαίτερα συγκινητικό για ένα λόγο. Τον καταγράφω ευθύς αμέσως: και οι τρεις τους εργάστηκαν με ζήλο, μεράκι και προπάντων με φιλότιμο, παρότι είναι μαθητές που σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη – λανθασμένη πέρα για πέρα· και αντιπαιδαγωγική – «δεν τα καταφέρνουν στο σχολείο». Οι δύο μάλιστα εξ αυτών έχουν και μαθησιακές δυσκολίες. Τους αξίζει ο έπαινος κι ένα τεράστιο μπράβο!
Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
PROJECT· Συναντήσεις Χριστιανισμού και Ισλάμ. Πέρα από προκαταλήψεις
Η ΙΕΡΟΤΗΤΑ στις φωτογραφίες του Ανδρέα Σμαραγδή
Ο Οδυσσέας Ελύτης, η Κική Δημουλά, ο Γιώργος Σεφέρης, η Αποκάλυψη του Ιωάννη και η «εχθρική συμφιλίωση»
Του Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Στους τελευταίους τρεις στίχους του ποιήματός της «Εχθρική συμφιλίωση» γράφει η Κική Δημουλά: «Κοιμήθηκα. / Σίγουρα θα σ’ το πρόφτασε κι αυτό / η φαρμακόγλωσσα ενοχή μου». Αν και η ποίηση δεν σχολιάζεται, τολμώ εδώ να χρησιμοποιήσω ετούτους τους στίχους για όσα πριν λίγες μόλις ώρες είπε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπός μας κ.κ. Ιερώνυμος για το μάθημα των Θρησκευτικών (μτΘ), περιστοιχισμένος από μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων (ΠΕΘ): http://intv.gr/arxeio/eidiseis/item/diloseis-makariotatou-arxiepiskopou-athinon-kai-pasis-ellados-k-k-ieronymou-kai-peth-gia-ta-thriskeftika Χαρακτήρισε τα νέα προγράμματα σπουδών «απαράδεκτα και επικίνδυνα», με εμφανή στο video τα χαμόγελα όσων ήταν δίπλα του.
Με τη δική μου, όμως, ταπεινή ματιά του θεολόγου καθηγητή, που διδάσκει το μτΘ στο Λύκειο ας μου επιτραπούν δύο σύντομα σχόλια. Πρώτον: στην από εφέτος εφαρμογή τους τα νέα προγράμματα του μτΘ, μολονότι επί μια πενταετία δέχθηκαν σφοδρότατη αρνητική κριτική – διερωτώμαι εδώ· άραγε όσοι τα κατηγορούν τα έχουν μελετήσει; – δείχνουν έναν άλλο τρόπο μάθησης και διδασκαλίας, συμβατό με τις παιδαγωγικές επιστήμες, όχι μόνο από πλευράς Διδακτικής Μεθοδολογίας, αλλά και από πλευράς Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας. Δεύτερον: σ’ ότι αφορά στο περιεχόμενο τους, για το οποίο η παραπληροφόρηση στην κυριολεξία δεν έχει τελειωμό, διερωτώμαι που ακριβώς βρίσκεται εκείνη η περιβόητη «πολυθρησκειακή και θρησκειολογική λαίλαπα», που κάποιοι βλέπουν και κάποιοι δεν βλέπουν. Εκτός κι αν Θρησκειολογία είναι να πεις σ’ ένα μαθητή του Δημοτικού, Γυμνασίου και του Λυκείου ότι, «ξέρεις οι μουσουλμάνοι, όπως και εμείς οι χριστιανοί, κάνουν κι αυτοί προσκυνηματικά ταξίδια, στην ιερή τους πόλη, τη Μέκκα κι αυτό το λένε χατζ». Αν αυτό είναι Θρησκειολογία και αλλοίωση της χριστιανικής πίστης, συγχωρέστε μου την τοποθέτηση, μάλλον κάτι δεν πάει καλά με το ρόλο εμάς των θεολόγων εντός του εκπαιδευτικού χώρου.
Και κάτι ακροτελεύτιο. Σήμερα για δεύτερη διδακτική ώρα από την αρχή του σχολικού έτους, μπήκα σε τμήμα της Β΄ Λυκείου για να διδάξω το υπόλοιπο της 1ης θεματικής ενότητας για την Αποκάλυψη, των «επικίνδυνων και απαράδεκτων» νέων προγραμμάτων του μτΘ. Ολόκληρο το διδακτικό μου πακέτο περιλάμβανε υλικό από τον οδηγό του εκπαιδευτικού που έχει θέσει στη διάθεσή μας το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, δηλαδή: απόσπασμα από το βιβλίο του Ν. Μπερντιάεφ, Αλήθεια και Αποκάλυψη, σε ωραία μετάφραση του Χρήστου Μαλεβίτση· περιλάμβανε ένα ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, το «Ακινδύνου, Ελπιδοφόρου, Ανεμπόδιστου» από Τα ελεγεία της Οξώπετρας, με εκείνο τον πανέμορφο στίχο «Λάμπει μέσα μου κείνο που αγνοώ. Μα ωστόσο λάμπει»· περιλάμβανε το ποίημα της Κικής Δημουλά Αθώο το αναπόδεικτο, από την ποιητική της συλλογή Χαίρε ποτέ· και με δική μου πρωτοβουλία περιλάμβανε απόσπασμα από την εισαγωγή που έχει γράψει ο Γιώργος Σεφέρης μεταγράφοντας στη δημοτική γλώσσα την Αποκάλυψη του Ιωάννη, με παράλληλη προβολή εικόνων από τα λευκώματα Πάτμος, εκδ. Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου, και Η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Τοιχογραφίες σε μοναστήρια της Ορθοδοξίας, έργο του Μιχαήλ Ένεφ, εκδ. Παρατηρητής. Αν αυτά Μακαριώτατε είναι «επικίνδυνα και απαράδεκτα», ειλικρινά λυπάμαι βαθύτατα.
Υ. Γ. Ωστόσο, πρέπει εδώ να ακουστεί ένα μεγάλο δ υ σ τ υ χ ώ ς. Τα νέα προγράμματα του μτΘ εφαρμόζονται σε μια εποχή που ο χώρος της εκπαίδευσης σαρώνεται από αλλοπρόσαλλες ιδεοληπτικές πολιτικές που μας πάνε χρόνια πίσω. Και μέσα στον ορυμαγδό των ισοπεδωτικών αλλαγών – αξιοσημείωτη είναι εδώ η αναφορά στα όσα τραγικά συμβαίνουν με το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών – συμπαρασύρεται χωρίς να το θέλει και το μτΘ. Για όσους, όμως, δεν γνωρίζουν τα πράγματα, θα πρέπει να μάθουν ότι τα νέα προγράμματα του μτΘ εκπονήθηκαν εδώ και πέντε – έξι χρόνια και μερικά εξ αυτών δουλεύτηκαν πιλοτικά σε σχολεία της πατρίδας μας.
Γιώργος Βακιρτζής, Φως στο χώρο, (λάδι σε μουσαμά)
ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΠΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ
Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΡΔΑΒΑΣ / Θεολόγος Καθηγητής· Ηράκλειο Κρήτης
Τα νέα ΠΣ Θρησκευτικών Λυκείου[1] διαπνέονται από δυναμική ανανέωσης και οπωσδήποτε αποτελούν γόνιμη πρόκληση για κάθε ανήσυχο εκπαιδευτικό. Οι συνάδελφοι που τα εκπόνησαν κατέβαλαν φιλότιμη προσπάθεια ώστε να καταστήσουν το μάθημα ελκυστικό προς τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών.
Τα νέα ΠΣ Λυκείου είναι πολυπρισματικά, λαμβάνουν υπόψη τους τις σύγχρονες παιδαγωγικές και διδακτικές αντιλήψεις, δίνουν έναυσμα για διαθεματικές, βιωματικές, ομαδοσυνεργατικές και πολλές ακόμη δραστηριότητες και καλλιεργούν την αυτενέργεια εκπαιδευτικών και μαθητών.
Ωστόσο η σπουδή του Υπουργείου Παιδείας να εφαρμόσει τα νέα ΠΣ [βλ. ΦΕΚ Β’ 1206, 13.09.2016] χωρίς προηγούμενη προετοιμασία της εκπαιδευτικής κοινότητας (ουσιαστική επιμόρφωση, σεμινάρια κλπ) και -το κυριότερο- χωρίς διδακτικό εγχειρίδιο καθιστά δύσκολο το πεδίο εφαρμογής της όλης διαδικασίας. Δεν είναι δυνατόν να δίνονται τα παλαιά διδακτικά εγχειρίδια και ο εκπαιδευτικός να καλείται να εφαρμόσει τα νέα,ιδιαίτερα απαιτητικά ΠΣ, χωρίς κάποιο διδακτικό πακέτο. Κακά τα ψέματα: για πρακτικούς -και όχι μόνο- λόγους το εγχειρίδιο είναι απαραίτητο εργαλείο στην όλη σχολική διαδικασία και από το Υπουργείο θα έπρεπε να είχε ληφθεί η σχετική μέριμνα ανάθεσης για τη συγγραφή νέων βιβλίων που θα βασίζονται στη φιλοσοφία των νέων ΠΣ.
Φυσικά ως προς την εφαρμογή των ΠΣ υπάρχουν και άλλα τεχνικά και πρακτικά προβλήματα. Αναφέρουμε δείγματος χάριν την πρόβλεψη των νέων ΠΣ για πραγματοποίηση των μαθημάτων σε συνεχόμενο δίωρο, γεγονός πρακτικά αδύνατο σε μεγάλα Λύκεια, που πρέπει να υλοποιήσουν πρόγραμμα μαθημάτων με πάρα πολλά προαπαιτούμενα (ζώνες Project, έκθεση, ζώνη μαθημάτων προσανατολισμού, μετακινούμενοι εκπαιδευτικοί προς τη σχολική μονάδα ή σε άλλη σχολική μονάδα κλπ). Επίσης δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι δεν υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι για την εφαρμογή των νέων ΠΣ (στις περισσότερες αίθουσες ο εκπαιδευτικός βρίσκει μόνο μια…πρίζα και έναν πίνακα).
Σε κάθε περίπτωση και παρά τις ομολογουμένως πολλές αντιξοότητες τα νέα ΠΣ κινούνται σε σωστή κατεύθυνση, αφήνουν πολλά περιθώρια διδακτικών πρωτοβουλιών στον εκπαιδευτικό, διαπνέονται από πνεύμα ελευθερίας, σεβασμού της ετερότητας και ανάδειξης του προσωποκεντρικού προτάγματος, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό στους ρευστούς καιρούς της κρίσης και της γενικευμένης παραίτησης.
ΠΗΓΗ
Ψυχραιμία αγαπητοί συνάδελφοι θεολόγοι…
Γράφει ο Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Ενώ οι Φαρισαίοι επανέρχονται, καταγγέλλοντας την ψυχοφθόρα δράση των νέων προγραμμάτων σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών (μτΘ)… ψυχραιμία συνάδελφοι θεολόγοι, το μόνο που αξίζει είναι ο δρόμος της σιωπής. Προς Θεού, όμως, αυτή να μην εκλαμβάνεται ως αδυναμία, αλλά ως αντίσταση σ’ εκείνες τις νοοτροπίες που βλέπουν τη ζωή με παραμορφωτικούς φακούς.
Κωνσταντίνος Μαλέας, “Η ανθρωπότητα”, (υδατογραφία, μελάνι και μολύβι σε χαρτί).