Αρχείο ετικέτας Αρχαία Ελληνικά

Ο πιο επικίνδυνος απ’ όλους

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Κινδυνεύει το μέλλον της χώρας από την υποβάθμιση της διδασκαλίας των Aρχαίων Ελληνικών; Σιγά τα ωά, θα μου πείτε. Εδώ ο κόσμος καίγεται, το παιδί δεν έχει πού την κεφαλήν κλίνη, τα Aρχαία το μάραναν. Κι όμως το μάραναν. Διότι τα Aρχαία δεν είναι μόνον αρχικοί χρόνοι και τριτόκλιτα. Τα Aρχαία Ελληνικά δεν αποκαλύπτουν μόνον τον βαθύ ιστορικό ορίζοντα της γλώσσας που μιλάει ο σημερινός μαθητής, τις μνήμες της, την ευαισθησία της, τις δυνατότητες που είχε κάποτε να παράγει σκέψη. Διδάσκουν και πολιτισμό. Και, όταν τα εξορίσεις από τη γενική παιδεία και τα θεωρήσεις κατάλληλα μόνον για τους ειδικούς, απλώς στερείς από τους υπολοίπους αυτήν την πολιτισμική προοπτική. Το ίδιο ισχύει και για τα Λατινικά. Πάντα τα θεωρούσαμε τους φτωχοδιάβολους της παιδείας μας. Ο σοφός κ. Γαβρόγλου τα υποβάθμισε σε μάθημα επιλογής για όσους φιλοδοξούν να σπουδάσουν στη Νομική ή στη Φιλοσοφική. Στους υπολοίπους ο κερδισμένος χρόνος θα καλυφθεί με χορήγηση μεθαδόνης, κοινωνιολογίας. Τι αξία έχει η ελληνική λογοτεχνία μπροστά στις διακόσιες κακογραμμένες σελίδες που θα αποκαλύπτουν την κρυφή γοητεία της ταξικής πάλης; Το είχε πει ο Τσαρούχης από την εποχή που η προοδευτική διανόηση χειροκροτούσε το μονοτονικό. «Μα είναι τόσο τεμπέληδες, που βαριούνται να βάλουν μια περισπωμένη;» Όσο λιγότερο, τόσο καλύτερο. Το μότο της εκπαιδευτικής πολιτικής του Γαβρόγλου.

Λιγότερος κόπος συνεπάγεται λιγότερες απαιτήσεις. Αντί για την ολοκλήρωση της εγκυκλίου παιδείας, της στοιχειώδους μόρφωσης, το λύκειο παρέχει υπηρεσίες φροντιστηρίου. Χαμηλά, όσο μπορείς πιο χαμηλά. Μπορείς να μη δώσεις εξετάσεις αν τις βαριέσαι, αρκεί να δεχθείς να σε στείλουν στα αζήτητα, κατ’ ευφημισμόν «τμήματα με χαμηλότερη ζήτηση». Παραδέξου πως είσαι τενεκές και όλα θα πάνε καλά. Γιατί είναι επικίνδυνη η αναβάθμιση των ΤΕΙ σε ΑΕΙ; Επειδή πρόκειται για υποβάθμιση των ΑΕΙ, αφού η αναβάθμιση των ΤΕΙ δεν προϋποθέτει καμιά αναβάθμιση ούτε του διδακτικού προσωπικού ούτε της διδακτέας ύλης. Βλέπετε, ο κ. Γαβρόγλου δεν είναι κάνας τυχαίος. Έχει ολοκληρωμένη άποψη για την εκπαίδευση. Έχοντας ζήσει στο πανεπιστήμιο μια ζωή, έχει γίνει σαν τον Γκράουτσο Μαρξ. Περιφρονεί τη λέσχη που δέχεται ανθρώπους σαν κι αυτόν για μέλη της.

Θεωρούμε τον Πολάκη επικίνδυνο. Είτε γιατί καπνίζει επιδεικτικά είτε γιατί βρίζει και απειλεί. Ο Κατρούγκαλος έκανε ένα ασφαλιστικό που αποτέλειωσε τη μεσαία τάξη. Ο Τσακαλώτος ξέρει μόνον να εισπράττει φόρους για τα πλεονάσματα του αφεντικού του. Ο πιο επικίνδυνος απ’ όλους όμως είναι ο Γαβρόγλου. Αυτός υπονομεύει τη μόνη δυνατότητα που έχει η χώρα να βγει από το κώμα. Φτιάχνει μια εκπαίδευση μειωμένων απαιτήσεων, μια κρεατομηχανή παραγωγής Ελλήνων ακόμη πιο αμόρφωτων, με ακόμη λιγότερες απαιτήσεις από τον εαυτό τους.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Πλάτων: Λόγος περί ψυχής



Λήψη αρχείου

Πογκρόμ κατά των κλασικών

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η διδασκαλία τους υπήρξε πάντα προσχηματική. Ακόμη και στην εποχή μου που κάναμε, ελέω δικτατορίας, αρχαία ελληνικά από την Α΄ Γυμνασίου, λατινικά διδασκόμασταν στα δύο τελευταία χρόνια του λυκείου, στο «κλασικό». Κλίσεις, χρονικές αντικαταστάσεις, στοιχεία συντακτικού και, το χειρότερο, κείμενα σύγχρονα, γραμμένα ειδικά για να μας διδάσκουν γραμματική. Καμία επαφή με τη λατινική γραμματεία, Βιργίλιο ή Κικέρωνα. Και ελάχιστη επαφή με τον μεγάλο ρωμαϊκό πολιτισμό. Ο ρωμαϊκός πολιτισμός ήταν το μεγάλο απωθημένο της νεοελληνικής ιδεολογίας. Μαθαίναμε πάνω – κάτω πως ό,τι άξιζε από τόσους αιώνες Ιστορίας ήταν ό,τι μπόρεσαν να μιμηθούν και να αντιγράψουν από τους Έλληνες. Ακόμη και η μεγάλη ελληνική λογοτεχνία που δημιουργήθηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο μάς ήταν άγνωστη. Πολύβιος, Πλούταρχος, Λουκιανός, αλλά και Μάρκος Αυρήλιος δεν υπήρχαν. Τα λατινικά και η Ρωμαϊκή περίοδος θάμπωναν την εικόνα του εθνικού ναρκισσισμού μας στον καθρέφτη και η σιωπή που τα περιέβαλλε υπηρετούσε την ανάγκη να μη θεωρηθεί το Βυζάντιο συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το σχίσμα των Εκκλησιών δεν επηρέασε μόνον τον τρόπο που κάνουμε τον σταυρό μας. Επηρέασε και την παιδεία μας. Τα λατινικά χρειάζονταν μόνον για τις εξετάσεις στη Νομική. Κυρίως τους χρησίμευαν για να τα ξεχάσουν μόλις άρχιζαν να ασκούν το επάγγελμα. Τίποτε δεν άλλαξε έκτοτε.

Η κατάργηση της διδασκαλίας τους είναι συμβολική. Εντάσσεται στη γενικότερη τάση αποψίλωσης της εκπαίδευσης από τις κλασικές αξίες. Μόνον και μόνον ο χαρακτηρισμός των ελληνικών και των λατινικών, των δύο κλασικών γλωσσών του πολιτισμού μας, ως νεκρών, δείχνει την αδιαφορία αλλά και τον φόβο των ιδεοληπτικών, ακαλλιέργητων διπλωματούχων πανεπιστημιακών της πολιτικής. Έσβησαν την «Αντιγόνη», διέγραψαν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και τώρα καταργούν την, έστω προσχηματική, διδασκαλία των λατινικών. Για να την αντικαταστήσουν με την περίφημη κοινωνιολογία. Διότι προφανώς θεωρούν ότι το τελευταίο, κατά προτίμηση κακογραμμένο, πόνημα αποφοίτου του Παντείου με θέμα τη σχέση ταξικής πάλης και εκπαίδευσης είναι σημαντικότερο. Ο δε συγγραφέας του, ως απόφοιτος του Παντείου, ξέρει σίγουρα πολύ περισσότερα από τον Σοφοκλή, ο οποίος, καλός και άξιος, αλλά δεν είχε ιδέα από μαρξισμούς και μετανεωτερικότητες. Άσε που ο Ευριπίδης ήταν σεξιστής, οι δε Έλληνες, συλλήβδην ρατσιστές. Περιμένω μετά τη δικαστική απαγόρευση της λέξης «λαθρομετανάστης» να καταργηθεί και η λέξη «βάρβαρος» και το κείμενο του Ηροδότου να υποστεί τη σχετική επεξεργασία.

Το πογκρόμ εναντίον της κλασικής καλλιέργειας έχει και ψυχολογικά ερείσματα: τη φοβούνται διότι αυτή αναδεικνύει τις αναπηρίες της δικής τους σκέψης.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Π. Δ. ΜΑΣΤΡΟΔΗΜΗΤΡΗΣ· “Η αρχαία παράδοσις εις την ποίησιν του Σεφέρη”

Η αρχαία παράδοσις εις την ποίησιν του Σεφέρη

Στη συζήτηση που κατά τις τελευταίες ημέρες γίνεται για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, το παραπάνω κείμενο του πολυγραφότατου καθηγητού της Νεοελληνικής Φιλολογίας  Π. Δ. Μαστροδημήτρη, φρονώ ότι αξίζει να διαβαστεί, βλ. Παρνασσός, 6 (1964) 565-583.

Το ίδιο κείμενο, με αλλαγή στον τίτλο: “Ο Σεφέρης και οι Αρχαίοι”, βλ. Π. Δ. Μαστροδημήτρης, Νεοελληνικά. Μελέτες και άρθρα, τ. Α΄, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1984, σσ. 225-259. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι ο πυρήνας της μελέτης αυτής δημοσιεύθηκε στην εφ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (11/12/1963), όταν ο Σεφέρης έπαιρνε το βραβείο Νόμπελ για τη Λογοτεχνία. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι μεταφράστηκε και στα ισπανικά από την καθηγήτρια Goyita Nuhez Esteban, στο περιοδικό Estudios Clasicos, 12 (1968) 105-116.

Σφαγή στο μικροχώραφο των ελληνικών

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Το 1976, όταν ο Γεώργιος Ράλλης νομοθετούσε την κατάργηση της διδασκαλίας της καθαρευούσης, το σάρωθρο του προοδευτικού λυρισμού ήταν ικανό να ρουφήξει ακόμη και τις σκόνες στις γωνίες. Και ως «σκόνες» αντιμετωπίσθηκαν τα τριτόκλιτα και οι δοτικές, κόκκοι που εμπόδιζαν τα έπιπλα της εκπαίδευσης να λάμψουν, όπως έλαμψαν πανθομολογουμένως στη συνέχεια. Το γλωσσικό αισθητήριο των νεότερων γενεών συρρικνώθηκε σε έναν ακρωτηριασμένο κώδικα επικοινωνίας. Προσοχή. Δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει να ξαναρχίσουμε να μιλάμε καθαρεύουσα. Εκείνο που υποστηρίζω είναι ότι η καθαρεύουσα είναι όργανο του σώματος της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας που αν το αφαιρέσεις ακρωτηριάζεις τη ζωντανή γλώσσα. Ένα σημαντικό, αν όχι το σημαντικότερο κεφάλαιο της σύγχρονης ελληνικής γραμματείας της ανήκει.

Η μεταρρύθμιση του Γεωργίου Ράλλη εντάσσεται στην ενοχική πολιτική την οποία ακολούθησε η συντηρητική παράταξη της μεταπολίτευσης απέναντι στις «λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις». Ώσπου αυτές ήρθαν στην εξουσία και κατήργησαν την περισπωμένη και τα πνεύματα το 1981 τα οποία κι αυτά «καταπίεζαν» τα ελληνικά μας. Εξάλλου, το χειρόγραφο του Μακρυγιάννη όταν το βρήκε ο Βλαχογιάννης δεν είχε τόνους, έλεγαν, και τα πνεύματα τα προσέθεσαν οι Αλεξανδρινοί γραμματικοί στα ελληνικά της εποχής τους, υποστήριζαν. Την ίδια εκείνη εποχή άνοιξε και η συζήτηση για την κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων από το πρωτότυπο στο γυμνάσιο, όπως είχε γίνει το 1965 από τον Παπανούτσο.

Είναι εντυπωσιακό ότι εν έτει 2016 το ζήτημα επανέρχεται στο προσκήνιο. Οι φυλές των φιλολόγων, χωρισμένες σε νεοελληνιστές και κλασσικούς, σφάζονται μεταξύ τους για 1 (ολογράφως μία) ώρα διδασκαλίας των ελληνικών στο γυμνάσιο. Θα μου πείτε, όταν το σύνολο αρχαίων και νέων κατανέμεται σε εφτά ώρες, τότε η μία ώρα είναι πολύτιμη. Οι νεοελληνιστές μάλιστα, ως προοδευτικότεροι των «κλασσικών», επαναφέρουν το θέμα της κατάργησης της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο στο γυμνάσιο. Πέρυσι, επί υπουργίας του ποιητού Κουράκη και του φιλοσόφου Μπαλτά, κατηργήθη η διδασκαλία του «Επιταφίου του Περικλέους».

Κατ’ αρχάς να συμφωνήσουμε σε κάτι. Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσης, με στόχο την ανάγνωση της γραμματείας από το πρωτότυπο, μπορεί να είναι συνυφασμένη με τη διεύρυνση του γλωσσικού ορίζοντα της σύγχρονης ελληνικής, όμως δεν περιορίζεται σ’ αυτό. Δεν είναι μόνον θέμα «ετυμολογίας» όπως υποστηρίζουν φαρισαϊκά οι σοφοί νεοελληνιστές. Πάνω στην αντίληψη της ύπαρξης ενός «πρωτοτύπου» οικοδομήθηκε ο δυτικός πολιτισμός από την εποχή του Κικέρωνα κιόλας. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο διαφωτιστής Κοραής φροντίζει πρωτίστως για τις εκδόσεις της αρχαίας γραμματείας. Δεύτερο, εξίσου σημαντικό, είναι ότι η ανάγνωση του Πλάτωνα στο πρωτότυπο εκπαιδεύει τους μαθητές στην αργή ανάγνωση. Στην εποχή του σκαναρίσματος είναι ζωτικής σημασίας.

Η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών δεν αφορά μόνον την ελληνική μας συνείδηση. Αφορά και την ευρωπαϊκή μας συνείδηση. Όμως επειδή το θέμα είναι μεγάλο θα επανέλθω.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Βλέπε και:

Τυμβωρύχοι στα ερείπια της γλώσσας