Την Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024 οι μικροί μαθητές και μαθήτριες του 2ου Δημοτικού σχολείου Αμυνταίου είχαν την ευκαιρία να ζήσουν βιωματικά έθιμα της Αποκριάς στην αυλή του σχολείου, και συγκεκριμένα,
το “Γαϊτανάκι“ και τη “Χάσκα“!
Η χαρά, ο ενθουσιασμός και το κέφι ήταν έντονο για μικρούς και μεγάλους!
Η αυλή του σχολείου γέμισε με χαρούμενες φωνές, γέλια και χειροκροτήματα!
Ας τα γνωρίσουμε κι εμείς!
“Γαϊτανάκι“:
Από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, το γαϊτανάκι είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το κέφι της Αποκριάς. Το γαϊτανάκι πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών, αλλά και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο!
Σύμφωνα με το έθιμο δεκατρία άτομα χρειάζονται για να στήσουν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν 12 μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο. Γύρω από το στύλο, 12 χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν μαζί, σε 6 ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του κι έτσι όπως γυρνούν πλέκουν τις κορδέλες γύρω από το στύλο δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς.
Ο ένας χορευτής περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από τον άλλον και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια. Όταν πια οι κορδέλες τυλιχτούν γύρω από το στύλο και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά σε αυτόν, τότε ο χορός τελειώνει και το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο πνεύμα. Πιθανόν ο κυκλικός αυτός χορός να υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από την χαρά στην λύπη, από τον χειμώνα στην άνοιξη, από την ζωή στον θάνατο και το αντίθετο.
Η χάσκα είναι ένα παιχνίδι-έθιμο που συνήθιζαν να παίζουν την Κυριακή της Αποκριάς σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά περισσότερο σε περιοχές της Μακεδονίας.
Σύμφωνα με την παράδοση η “Χάσκα” είναι αποκριάτικο έθιμο που συναντάται κυρίως στην περιοχή της Μακεδονίας, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Ο γεροντότερος δένει μια κλωστή στον πλάστη, με τον οποίο ανοίγονται τα φύλλα της πίτας και στην άκρη της κλωστής δένεται ένα ξεφλουδισμένο βραστό αυγό. Όλοι κάθονται οκλαδόν σε γύρο και από την μέση ο παππούς κουνάει σαν εκκρεμές αυγό στα στόματα των μελών της οικογένειας ,τα οποία έχουν δεμένα στην πλάτη τα χέρια τους και προσπαθούν να χάψουν το αυγό.
Η διαδικασία είναι πολύ διασκεδαστική γιατί δεν είναι εύκολο να καταφέρουν να βάλουν το αυγό στο στόμα τους. Όποιος/α το κατάφερνε θεωρούνταν τυχερός/ή.
Το έθιμο της χάσκας το επιβάλει σαρακοστιανή επιταγή που λέει “με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της αποκριάς και με αυγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης” υπενθυμίζοντας τη νηστεία που πρέπει να τηρηθεί στο μεσοδιάστημα αυτό.
Στο τέλος, ζητούσαν συγχώρεση ο ένας από τον άλλον και οι μικρότεροι ασπάζονταν τα χέρια των μεγαλυτέρων της οικογένειας (παππούς ,πατέρας ,νονός) και εύχονταν καλή Σαρακοστή και καλή Ανάσταση.
Εργασία των μαθητών/τριών της ΣΤ΄τάξης στο πλαίσιο του προγράμματος σχολικών δραστηριοτήτων
“Πινελιές Τοπικής ιστορίας στο κάδρο της σχολικής ζωής”
Πηγή: https://www.topoikaitropoi.gr/ithi-kai-ethima/paradosiako-gaitanaki-apokriatiko-ethimo/
& https://epiloges.tv/serres-simera-to-ethimo-tis-chaskas/
