Ομαλή μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο, σε περίοδο μη ομαλής λειτουργίας των σχολείων: ο ρόλος των γονέων
Άρθρο της Κατερίνας Κωνσταντίνου, Σχολικής Ψυχολόγου (ΠΕ23)
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή ξεκινάει, αν δεν έχει ήδη ξεκινήσει, η προετοιμασία των νηπίων για την ομαλή μετάβασή τους από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό σχολείο. Όπως κάθε μεταβατικό στάδιο, η περίοδος αυτή είναι μια περίοδος σημαντικών αλλαγών για τη ζωή του παιδιού αλλά και όλης της οικογένειας. Η αλλαγή αυτή συνοδεύεται από ανάμεικτα συναισθήματα προσμονής, ενθουσιασμού, αγωνίας, φόβου και ανησυχίας. Η μετάβαση γίνεται σε τρία στάδια, την προετοιμασία, τη μετάβαση και την ενσωμάτωση. Η χρονική διάρκεια του κάθε σταδίου δεν είναι εφικτό να καθοριστεί με ακρίβεια, καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες του ίδιου του παιδιού αλλά και του περιβάλλοντός του. Σε καθένα από αυτά τα στάδια ο ρόλος του γονέα είναι καθοριστικός. Πολύ περισσότερο φέτος, που τα σχολεία παρέμειναν αρκετό καιρό κλειστά και οι εκπαιδευτικοί δεν είχαν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν όσο μπορούν στην μετάβαση αυτή. Ο γονιός λοιπόν, καλείται να αναλάβει πολλαπλούς ρόλους προκειμένου να συμβάλει στην ομαλή μετάβαση και προσαρμογή του παιδιού του από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό: αυτόν του παιδαγωγού, του πληροφοριοδότη και του υποστηρικτή του παιδιού στη σημαντική αυτή φάση της ζωής του. Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να κάνει ο γονιός είναι να γίνει ο ίδιος το πρότυπο για το παιδί του. Να το βοηθήσει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, αποδεχόμενος και υιοθετώντας ο ίδιος πρώτα τους κανόνες της. Να υιοθετήσει μέσα στο σπίτι κανόνες που σχετίζονται με τη συνύπαρξη (ακούω, δε διακόπτω, μιλάω ευγενικά, βοηθώ, μοιράζομαι) και με τη μάθηση (ακολουθώ συγκεκριμένο πρόγραμμα στο σπίτι, δίνω κίνητρα, οργανώνω, ενθαρρύνω). Το παιδί χρειάζεται να αισθάνεται ασφάλεια για τη νέα κατάσταση που θα έχει να αντιμετωπίσει και να νιώθει εμπιστοσύνη ότι είναι ικανό να τα καταφέρει. Πολλά παιδιά μπορεί να φοβούνται ότι το νέο σχολικό περιβάλλον θα είναι πολύ πιο δύσκολο, ότι θα έχουν πολλά και δύσκολα καθήκοντα, ότι θα χάσουν τους φίλους τους, ότι τα μεγαλύτερα παιδιά θα τα κοροϊδέψουν ή θα τους φερθούν άσχημα και προσβλητικά. Όλες αυτές οι αγωνίες και οι ανησυχίες του παιδιού είναι σημαντικό να εκφραστούν και να συζητηθούν με τους γονείς, προκειμένου να μειωθεί ο φόβος και το άγχος και να νιώσει το παιδί ότι δεν είναι μόνο σε αυτή την μεταβατική διαδικασία.
Καθώς φέτος δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν επισκέψεις γνωριμίας, συναντήσεις και κοινές δράσεις εξοικείωσης των παιδιών του Νηπιαγωγείου με το Δημοτικό Σχολείο, είναι βοηθητικό να επισκεφτούν οι γονείς με το παιδί τους το διαδικτυακό χώρο του Δημοτικού, προκειμένου να περιηγηθούν μαζί. Μπορούν να δουν φωτογραφίες των χώρων, των τάξεων και της αυλής του νέου σχολείου. Να διαβάσουν τα καινούρια μαθήματα που θα έχουν στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα διδασκαλίας και να προσπαθήσουν να φανταστούν με το παιδί την ύλη και το περιεχόμενο του κάθε μαθήματος. Να διαβάσουν τις δραστηριότητες και τις εκδρομές της Α΄ Τάξης προηγούμενων ετών. Με τον τρόπο αυτό το παιδί μπορεί να προετοιμαστεί για το νέο περιβάλλον αλλά και οι γονείς μπορεί να νιώσουν πιο ήρεμοι και λιγότερο αγχωμένοι. Μία άλλη βοηθητική δραστηριότητα είναι η βόλτα μαζί με το παιδί έξω από το σχολείο που θα φοιτήσει. Να δουν μαζί το προαύλιο και να φανταστούν πόσα πολλά παιχνίδια θα μπορεί να παίξει το παιδί εκεί. Είναι μια ευκαιρία να μιλήσουν για το διάλειμμα, για το γεγονός ότι θα πρέπει το παιδί να «προφτάσει» να παίξει, να πάει στην τουαλέτα, να φάει το κολατσιό του, να πιει νερό, να εξοικειωθεί με τα τόσα άγνωστα πρόσωπα που τον περιτριγυρίζουν και να ξεκουραστεί πριν από το χτύπημα του κουδουνιού. Θα πρέπει λοιπόν να μάθει να διαχειρίζεται σωστά το χρόνο του. Επιπλέον, οι γονείς μπορούν να θυμηθούν και να διηγηθούν τη δική τους πρώτη μέρα στο σχολείο, την αγωνία τους, κάποιο αστείο περιστατικό που μπορεί να τους συνέβη τις πρώτες μέρες στο νέο σχολικό περιβάλλον. Όταν επιστρέψουν στο σπίτι μπορεί το παιδί να ζωγραφίσει το προαύλιο του σχολείου του αλλά και το εσωτερικό, τάξεις, διαδρόμους, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του. Την περίοδο αυτή μέχρι το άνοιγμα των σχολείων μπορούν να την αξιοποιήσουν οι γονείς προκειμένου να ενισχύσουν, με το δικό τους τρόπο, τη γνωστική ανάπτυξη και τη σχολική ετοιμότητα του παιδιού για την Α΄ Δημοτικού. Πηγαίνοντας μαζί για ψώνια, μπορούν να ζητήσουν από το παιδί να παρατηρεί τις ταμπέλες στους διαδρόμους και να «διαβάζει» τα μεγάλα γράμματα στις συσκευασίες των προϊόντων. Στο δρόμο, να «διαβάζει» τις ταμπέλες και τα ονόματα των δρόμων και των πλατειών της γειτονιάς. Στο σπίτι, μπορούν να» γράψουν» μαζί προσκλήσεις για τους φίλους του τις οποίες θα στείλουν διαδικτυακά, είτε για κάποια γιορτή είτε απλά για παιχνίδι στο σπίτι ή ραντεβού στο πάρκο, ορίζοντας ημέρα, τοποθεσία και ώρα. Να διαβάσουν μαζί και να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο του παιδιού μέσα απλά κείμενα της καθημερινότητας, ξεφυλλίζοντας παραμύθια, διαφημιστικά φυλλάδια, συσκευασίες τροφίμων. Να πραγματοποιήσουν μαζί απλές συνταγές μαγειρικής ή ζαχαροπλαστικής, όπου ο μικρός βοηθός σεφ θα πρέπει να διαβάζει και να ζυγίζει τις ποσότητες των συστατικών. Κάθε βράδυ να διηγηθούν τη μέρα τους, από το πρωί, βοηθώντας το παιδί να κατανοήσει την έννοια του χρόνου και της χρονικής ακολουθίας.
Ιδιαίτερη προετοιμασία χρειάζεται να γίνει για τα νήπια των οποίων η μητέρα είναι έγκυος. Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα σημαντική και η προετοιμασία του παιδιού για το νέο αδελφάκι είναι απαραίτητη. Ο ερχομός ενός νέου παιδιού είναι δύσκολος και το γεγονός αυτό αποτελεί από μόνο του μια μεγάλη αλλαγή. Συνεπώς, με ακόμη μεγαλύτερη προσοχή και υπομονή θα πρέπει να φροντίσουν οι γονείς να προετοιμάσουν το παιδί για όλες τις επερχόμενες αλλαγές στη ζωή του. Η κάθε μεταβατική περίοδος είναι μια «γέφυρα» από μια κατάσταση της ζωής μας σε μία άλλη και επηρεάζει όλη την οικογένεια. Είναι σημαντικό οι γονείς να προσπαθήσουν να ελέγξουν και να μειώσουν το δικό τους άγχος, τις αμφιβολίες και τις ανησυχίες τους, καθώς όλα αυτά αποκωδικοποιούνται αμέσως από το παιδί και του δημιουργούν την αίσθηση ανασφάλειας. Είναι απαραίτητη η θετική σκέψη και η αισιοδοξία των γονιών ότι όλα θα πάνε καλά. Η βαθιά πεποίθηση και η εμπιστοσύνη ότι είναι ικανοί και έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάθε νέα κατάσταση. Σε μία περίοδο που οι γονείς έχουν αναλάβει πολλούς ρόλους και ακόμη περισσότερες ευθύνες και υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά τους, είναι σημαντικό να νιώθουν οι ίδιοι σίγουροι και να δίνουν το μήνυμα στο παιδί ότι το εμπιστεύονται και ότι είναι πάντα δίπλα του, σε όλη τη διαδρομή της προσαρμογής του.
Κατερίνα Κωνσταντίνου Σχολική Ψυχολόγος ΠΕ23
Πηγή: www.especial.gr
