Συντάκτης: ΤΣΙΡΟΥ ΕΛΕΝΗ Σελίδα 11 από 14

Στις 21 του Μάρτη -εαρινή ισημερία- γιορτάσαμε τον ερχομό της άνοιξης τραγουδώντας τα χελιδονίσματα  ή αλλιώς τα κάλαντα του Μάρτη είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της  άνοιξης, στο οποίο  παιδιά σχολικής ηλικίας κρατώντας  στα χέρια τους ένα ξύλινο ομοίωμα  χελιδονιού  με κουδουνάκια κρεμασμένα στον λαιμό του,(εμείς φτιάξαμε χελιδονάκι από χαρτόνι)   γυρίζουν το πρωί αυτής της ημέρας τα σπίτια και  τραγουδούν τον ερχομό της άνοιξης και την επιστροφή των χελιδονιών.

     Τα σημερινά χελιδονίσματα είναι συνέχεια από τα χελιδονίσματα των αρχαίων Ελλήνων, από τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς που τότε γιορταζόταν την 1^η  Μαρτίου. 

      Οι απαρχές του εθίμου αυτού είναι οι προϊστορικοί χρόνοι και οι ρίζες του καθαρά ελληνικές. Τα παλαιότερα καταγεγραμμένα Χελιδονίσματα ήταν της Ρόδου. Το χελιδόνισμα της Ρόδου είναι ένα ανώνυμο άσμα, που καταγράφηκε από τον Αθήναιο περίπου το  200 μ.Χ. Το άσμα είναι πιθανώς πολύ παλαιότερο, ενδεχομένως παλαιότερο και από τον 5ο αι. π.Χ., αφού ο Αριστοφάνης φαίνεται να έχει υπόψη του κάποιο χελιδόνισμα.

    Το τραγουδούσαν παιδιά που πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι τον μήνα Βοηδρομιώνα (περ. 15 Φεβρουαρίου-15 Mαρτίου), δηλαδή όταν έρχονταν τα χελιδόνια. Τα παιδιά που τραγουδούσαν τα χελιδονίσματα λέγονταν χελιδονισταί και οι νοικοκυρές τους έδιναν γλυκίσματα, άλλα φαγώσιμα ή ακόμη και κρασί. Μάλιστα οι μικροί χελιδονιστές απαιτούσαν  από τους νοικοκύρηδες γενναίο κέρασμα, αλλιώς θα το άρπαζαν μόνοι τους. Το χελιδόνισμα αυτό ξεκινούσε έτσι:

«Ήλθε ήλθε χελιδών

καλάς ώρας άγουσα

και καλούς ενιαυτούς

επί γαστέρα λευκά

επί νώτα μέλανα»…

Ακριβώς όπως και το σημερινό «Ήρθε, ήρθε χελιδόνι, ήρθε κι άλλη μεληδόνα…»

Σήμερα τα χελιδονίσματα επιβιώνουν σε αρκετές περιοχές της χώρας μας με μικρές παραλλαγές στο τραγουδάκι. Εμείς διαλέξαμε και παρουσιάσουμε ένα χελιδόνισμα από την περιοχή της Ρόδου, για να τιμήσουμε το αρχαίο εκείνο πρώτο σωζόμενο χελιδόνισμα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

και χαμοκελάδησε: Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

Ως ημείς οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε

ν’ αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά

το κρασί μες στο ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι

και τα σύκα στο μαντήλι και τ’ αυγά μες το καλάθι.

Δώστε μας την όρνιθά σας,  μη μας δείρει ο δάσκαλός μας

κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.

Πάνω απ’ το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα  

ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα.

Η 21η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα ποίησης και την τιμήσαμε  απαγγέλλοντας τρία ποιήματα με θέμα τα χελιδόνια. Επίσης μάθαμε για τα χελιδόνια στη τέχνη των αρχαίων Ελλήνων και “ζωντανέψαμε” με τον δικό μας τρόπο τρία χαρακτηριστικά έργα της αρχαιότητας.

Λεπτομέρεια από τοιχογραφία στη Σαντορίνη της εποχής του Κυκλαδικού πολιτισμού (περίπου 3.000 π.Χ), έργο της Βασιλικής

Αττικός αμφορέας του 6ου αι. π.Χ., ομαδικό κολλάζ και ζωγραφική

Αγγείο της εποχής του Κυκλαδικού πολιτισμού, έργο της Αγγελικής

Χελιδόνα, ξύλινη κατασκευή με περιστρεφόμενο χελιδόνι και στολισμένη με κισσό

Στην ενότητα “Η ελιά” της του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας είδαμε εικαστικά έργα με θέμα την ελιά από τις αρχαίες  τοιχογραφίες του ανακτόρου της Κνωσού των Μινωικών χρόνων μέχρι και την εποχή μας. Τα παιδιά με πολύ χαρά δημιούργησαν τη δική τους ελιά χρησιμοποιώντας  γυαλιστερά  χαρτόνια και με τα έργα τους αυτά  διακοσμήσαμε την τάξη μας. 

Στην 7η ενότητα του βιβλίου της Γλώσσας μας που είχε ως θέμα την ελιά, μάθαμε τον αόριστο της παθητικής φωνής των ρημάτων μέσα από ένα είδος επικοινωνιακού κειμένου, τη συνταγή. Στο κεφάλαιο “Μαγειρεύουμε με ελαιόλαδο” υπήρχε η συνταγή για κουλουράκια λαδιού κι εμείς δεν τη μελετήσαμε μόνο γραμματικά και δομικά αλλά προχωρήσαμε σε πρακτική εφαρμογή. Τα παιδιά ανέλαβαν τα υλικά, η δασκάλα τα απαιτούμενα σκεύη, η κυρία Χρυσούλα το ψήσιμο και όλοι μαζί το κέφι και το μεράκι μας και φτιάξαμε τα νοστιμότερα λαδοκούλουρα!

Μελετώντας τα επαγγέλματα, τις γεωργικές εργασίες ανά εποχή, τα φυτά του τόπου μας, τα οικοσυστήματα, την υγιεινή και  μεσογειακή διατροφή και με χίλιες άλλες αφορμές,  αποφασίσαμε να εργαστούμε στο πεδίο φτιάχνοντας τον δικό μας κήπο. Ο χώρος -δύο παλιά μισοχαλασμένα παρτέρια- είχε γεμίσει αγριόχορτα και σκουπίδια (που κανείς μας δεν είχε πετάξει εκεί, αλλά πάντα κάποιοι “άλλοι”) θα ήταν το ένδοξο πεδίο δράσης μας. 

Οι παρακάτω φωτογραφίες παρουσιάζουν αυτή τη δουλειά μας, από τον καθαρισμό του χώρου μέχρι και τη σπορά.

Φορέσαμε γάντια και μαζέψαμε όλα τα σκουπίδια…

…ακόμα κι αυτά που είχαν κρυφτεί στα χόρτα

Αρχίσαμε να ξεχορταριάζουζουμε τα παρτέρια

Τραβήξαμε…

Ξανατραβήξαμε…

…αλλα, τα καταφέραμε!

Ανακαλύψαμε “θηρία”…

πλάσματα που μεταμορφώνονταν σε μπάλες…

και “τέρατα” !

Τελικά τα καταφέραμε…

…και φτάσαμε στο αφράτο χώμα!

Έπειτα από λίγες μέρες κι αφού ο κύριος Γιάννης επισκεύασε μερικώς τα παρτέρια μας, σκάψαμε το χώμα και σπείραμε αρακά, μπιζέλια και κουκιά.

Και τώρα περιμένουμε το θαύμα της ζωής!

Στο εργαστήριο δεξιοτήτων με θέμα Το δικαίωμα στην ειρήνη μελετήσαμε το θέμα και από την πλευρά της τέχνης γνωρίζοντας δύο κορυφαία έργα του Π. Πικάσο, τον πίνακα Guernica και τον πίνακα Ειρήνη. Με αφετηρία αυτά τα δύο έργα κάναμε έναν διάλογο και μια συζήτηση για τη δύναμη της τέχνης και τον ρόλο της στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για το θέμα της παγκόσμιας ειρήνης και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. 

Πρώτα ασχοληθήκαμε με την Guernica και στη συνέχεια γνωρίσαμε την Ειρήνη. Φέραμε σε αντιπαράθεση αυτά τα δύο έργα   και με πολλή διάθεση  αναδημιουργήσαμε αυτούς τους δύο πίνακες  με ζωγραφική και κολλάζ  και φτιάξαμε  δύο υπέροχες εικόνες μεγάλων διαστάσεων που αναρτήσαμε στην τάξη μας.

                                                               Σχεδιάσαμε τις μορφές με μολύβι

                                                                        Πήραμε πινέλα και μπογιές

                                                                Χρωματίσαμε το φόντο…

                                                      …αφήνοντας λευκές τις μορφές

                                                                              Σχεδόν έτοιμο!

                                                                 Αντιπαράθεση

Με αφορμή κάποια κεφάλαια στη Μελέτη Περιβάλλοντος για τα οικοσυστήματα επισκεφθήκαμε το Μουσείο Χέλμη Φυσικής Ιστορίας στην Αγία Μαρίνα Ζακύνθου και γνωρίσαμε από κοντά  οικοσυστήματα του τόπου μας αλλά και άλλων περιοχών του κόσμου. Ακόμα θαυμάσαμε το τοπίο, παίξαμε, διασκεδάσαμε…

Στο δεύτερο εργαστήριο δεξιοτήτων με θέμα το δικαίωμα στην ειρήνη γνωρίσαμε ένα εμβληματικό έργο της παγκόσμιας τέχνης, την Guernica του Ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο. Αφού μελετήσαμε και αναλύσαμε τον πίνακα, μάθαμε την αφορμή της δημιουργίας του έργου αυτού, νιώσαμε  το αντιπολεμικό μήνυμα του καλλιτέχνη και αντιληφθήκαμε τον ρόλο της τέχνης στην παγκόσμια ειρήνη, αποφασίσαμε να φέρουμε στην τάξη μας λίγο από το μεγαλείο και την παράξενη ομορφιά του στην τάξη μας. Πήραμε μολύβι, χαρτί, κόλλα και ψαλίδι και το αποτέλεσμα μας γέμισε ικανοποίηση. Δε συμφωνείτε κι εσείς;

Ευχόμαστε όλοι μαζί η  νέα χρονιά να είναι γεμάτη  χαρά, ομορφιά και γλύκα σαν τη βασιλόπιτά μας! 

Στις αρχές του Νοέμβρη είχαμε τη μοναδική τύχη να βρεθούμε σ΄ένα πανέμορφο μέρος και να παρακολουθήσουμε ένα πραγματικά σπάνιο θέαμα:

Στην παραλία ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Καρέτα-Καρέτα στο Καλαμάκι, όπου οι υπεύθυνες του Εθνικού θαλάσσιου πάρκου Ζακύνθου άνοιξαν μπροστά στα μάτια μας δύο φωλιές χελωνών!!!

Αυτό που είδαμε πραγματικά μας ξεπερνάει όλους και τα λόγια δεν μπορούν να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, ούτε, πολύ περισσότερο, να περιγράψουν τη μαγεία  της φύσης και να χωρέσουν την ομορφιά του κόσμου…

Ευχαριστούμε θερμά την υπεύθυνη της δράσης, την εξαιρετική κυρία Αναστασία Κολοκοτσά καθώς και τις υπέροχες εργαζόμενες στον φορέα που μας έκαναν συμμέτοχους σ΄αυτή την πολύτιμη εμπειρία.