Η παρουσία ενός συγγραφέα αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο για μια ζωντανή κουβέντα. Ο Ηλίας Μαγκλίνης (πρώτος αριστερά) κατά την ανάγνωση του βιβλίου του «Η ανάκριση»
Τι κοινό μπορεί να έχουν οι «Νοικοκυρές σε απόγνωση» και οι «Δικηγόροι της Βοστόνης» με τις ανήσυχες γυναίκες του Βόλου και τους συμβολαιογράφους της Αθήνας;
Μόνο την επιτυχία που γνωρίζουν σε διαφορετικά πεδία, αφού τηλεοπτικές σειρές και λέσχες φίλων της λογοτεχνίας αφορούν δύο διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις περί ψυγαγωγίας: την εύπεπτη τηλεοπτική συνταγή από τη μια και την εμπειρία της ανάγνωσης ενός βιβλίου από μια μεγάλη παρέα ανθρώπων, από την άλλη. Αλλωστε, η ατμόσφαιρα στις συναντήσεις των ανθρώπων αυτών, που μοιράζονται την αγάπη για το διάβασμα, αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση στη μονοτονία της τηλεοπτικής πραγματικότητας.
Το παρεΐστικο αυτό κλίμα ζήσαμε στο ισόγειο του πολυχώρου των εκδόσεων «Μεταίχμιο», στο κέντρο της Αθήνας, κατά τη διάρκεια μιας τυπικής συνάντησης των φίλων της ελληνικής λογοτεχνίας. Ανθρωποι που έχουν διαβάσει από πριν ένα συγκεκριμένο βιβλίο, συγκεντρωμένοι γύρω από ένα τραπέζι, αναλύουν, συμφωνούν, διαφωνούν. Συντονιστής της συζήτησης, ο Νίκος Κουνενής, συγγραφέας και δημοσιογράφος, θυμάται τις πρώτες μέρες της λέσχης, το 2006, όταν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου είχε «ρίξει» την ιδέα για την καλύτερη οργάνωσή τους με στόχο τη στροφή του ευρύτερου κοινού προς την ελληνική λογοτεχνία και τον γραπτό λόγο γενικότερα. «Δεν ήμουν αισιόδοξος αλλά η ανάπτυξη των λεσχών, πανελλαδικά, με διέψευσε», λέει. «Στην Ελλάδα το αναγνωστικό κοινό, σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές, μειωνόταν συνεχώς και αυτό δεν προδίκαζε την τεράστια επιτυχία αυτών των ομάδων», εξηγεί. «Στην επαρχία μάλιστα το ενδιαφέρον ξεπέρασε κάθε προσδοκία», προσθέτει.
Σήμερα οι λέσχες ανάγνωσης σε όλη τη χώρα είναι περίπου 200. Στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ υπάρχει αναλυτική παρουσίασή τους, αν και η μαζική προβολή για τους ανθρώπους αυτούς δεν είναι ζητούμενο. «Προτιμούμε να διαφυλάξουμε τη συμμετοχικότητα που μας ένωσε στο ξεκίνημα, όταν ανακαλύψαμε πως υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να φτιάξουν μια παρέα με στόχο την κοινή αίσθηση ανάγνωσης», υποστηρίζει ο Γιάννης Μαρκάκης, υπεύθυνος λειτουργίας του «Λυχνοστάτη» στο Ηράκλειο Κρήτης.
Διάλογος και συζήτηση γύρω από το βιβλίο, παρουσία του συγγραφέα misc: Οι λέσχες ανάγνωσης βιβλίου σε όλη την Ελλάδα
Οι περισσότερες λέσχες δεν έχουν σταθερό τόπο συνάντησης. Βιβλιοπωλεία, καφενεία ή σπίτια φιλοξενούν τις εκδηλώσεις τους, που στην πλειονότητά τους διοργανώνονται σε μηνιαία βάση. Στη Δράμα, η τοπική λέσχη ασχολείται αποκλειστικά με την ποίηση: «Διαβάζουμε ατομικά και όταν συναντιόμαστε, αναπτύσσεται ένας ουσιαστικός διάλογος», λέει ο Αλ. Αραμπατζής.«Η επιλογή της επόμενης συλλογής που θα αναλύσουμε γίνεται κατόπιν ψηφοφορίας», συνεχίζει. Οι «ανήσυχες γυναίκες» στον Βόλο προέκυψαν τυχαία, όπως μας είπε η Στέλλα Γιακούλα, από καθηγήτριες λυκείου που με αφορμή μια βραδιά κοινής ανάγνωσης οργανώθηκαν και συνεχίζουν ώς σήμερα.
Λέσχες αστυνομικής λογοτεχνίας, αρχαίας ελληνικής γραμματείας, βιβλίων μαγειρικής, βιβλίων κλασικής μουσικής. Κάθε είδος γραπτού λόγου αντιπροσωπεύεται σε κάποια λέσχη. Αν ανατρέξουμε στη μεγάλη -και διαρκώς αναπτυσσόμενη- λίστα του ΕΚΕΒΙ συναντούμε ακόμη λέσχη ανάγνωσης «για τη συναισθηματική νοημοσύνη στον χώρο εργασίας» ή λέσχη «για άτομα με προβλήματα όρασης», τους «Διαβαστερούς» της Σάμου ή τη λέσχη «Στο κύμα» του ομώνυμου μπαρ στην Καλαμάτα.
Η ευρηματικότητα στις ονομασίες τους αντικατοπτρίζει την ανάγκη για κάτι διαφορετικό. Στη σημερινή κοινωνία της κυριαρχίας της εικόνας αποτελούν ισχυρή αντι-πρόταση. Και αν, για χάρη του προλόγου, αναζητούσαμε μια αντιστοιχία με κάτι τηλεοπτικό, αυτή θα προσέγγιζε ίσως περισσότερο το ελληνικότατο «Στην υγειά μας» παρά οτιδήποτε άλλο…
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΟΥΤΣΩΝΗ