9. Τα κυριότερα επαναστατικά κινήματα

Δημοσιεύθηκε από τον/την
Ναυμαχία της Ναυπάκτου

 

Στη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές εξεγέρσεις των υπόδουλων Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών. Οι περισσότερες από τις εξεγέρσεις αυτές υποκινούνταν από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, οι οποίες, όταν βρίσκονταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν αναταραχή στο εσωτερικό της, για να διασπάσουν τον τουρκικό στρατό και να τον αποδυναμώσουν.

 

Κυριότερα γεγονότα – Τα μαθαίνω επιγραμματικά

Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, κατά την οποία ο τουρκικός στόλος καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Δυτικούς, ενώ συμμετείχαν και ελληνικά πλοία.

Το 1600 ο Μητροπολίτης Λαρίσης Διονύσιος, γνωστός ως φιλόσοφος, ξεσήκωσε τους υπόδουλους Έλληνες στην ορεινή Θεσσαλία. Το κίνημά του όμως απέτυχε και ο ίδιος διέφυγε στη Ρώμη και έπειτα στην Ισπανία ζητώντας ενισχύσεις.

Οι Βενετοί πολιόρκησαν την Αθήνα και το 1699 κατέλαβαν σχεδόν όλη την Πελοπόννησο.

Τον 18ο αιώνα ανέλαβε δράση η Ρωσία. Οι ελπίδες των υποδούλων αναπτερώθηκαν, καθώς από την εποχή της Άλωσης κυκλοφορούσαν διαδόσεις για το «ξανθό γένος» του Βορρά που θα απελευθέρωνε τους Έλληνες. Το 1770 οι αδελφοί Ορλώφ έφτασαν στη Μάνη με Ρώσους και Έλληνες στρατιώτες, ενώ παράλληλα ο πρόκριτος Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης ξεσήκωσε τα Σφακιά της Κρήτης.

Στη Ναυμαχία του Τσεσμέ (στη σημερινή Τουρκία, απέναντι από τη Χίο) ο ολιγάριθμος ορθόδοξος στόλος νίκησε τους Οθωμανούς, αλλά οι συγκρούσεις τερματίστηκαν με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774).

Ο Λάμπρος Κατσώνης καταγόταν από τη Λιβαδειά και ήταν αξιωματικός του ρωσικού στρατού. Με ορμητήριο το νησί Κέα, έπλεε στο Αιγαίο με έναν μικρό στόλο, κάνοντας επιθέσεις εναντίον τουρκικών πλοίων. Στις ναυτικές επιχειρήσεις ήταν μαζί του και ο κλέφτης Γεώργιος Ανδρίτσος, ο πατέρας του ήρωα της Επανάστασης Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή
Η συνθήκη αυτή είναι πολύ σημαντική, αφού η Ρωσία θεώρησε πως απέκτησε το δικαίωμα να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, προκειμένου να προστατεύσει τους Χριστιανούς που ζούσαν εκεί. Επίσης, οι Έλληνες έμποροι απέκτησαν το δικαίωμα να υψώνουν στα καράβια τους τη ρωσική σημαία.

 

Χρονολογική απεικόνιση των κυριότερων κινημάτων

 

Β Ενότητα – Κεφάλαιο 09

Ερωτήσεις

  1. Πότε ξεκίνησαν οι προσπάθειες για την απελευθέρωση και από ποιους;
  2. Τι γνωρίζεις για τη δράση του Μητροπολίτη Λαρίσης Διονύσου;
  3. Από την πλευρά των Βενετών ποια προσπάθεια έγινε;
  4. Ποια δράση ανέλαβε η Ρωσία;
  5. Τι γνωρίζεις για να ναυμαχία του Τσεσμέ;
  6. Γιατί ήταν σημαντική η συνθήκη του Κιουτσούκ Καιναρτζή;
  7. Πώς έδρασε λίγα χρόνια αργότερα ο Λάμπρος Κατσώνης;
  8. Γιατί οι ελπίδες των Ελλήνων στράφηκαν προς τους Γάλλους;

8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής

Δημοσιεύθηκε από τον/την
Ανάμεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και
ο Αδαμάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος φημισμένος ακόμη και στην Ευρώπη.

 

Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος

Ο Ρήγας, γιος εμπόρου, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, το οποίο στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φερές. Νεαρός ακόμη, μπήκε στην υπηρεσία των Φαναριωτών στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα μετανάστευσε στο Βουκουρέστι, ως γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας. Εκεί επηρεάστηκε από τις ευρωπαϊκές ριζοσπαστικές ιδέες, κάνοντας κύριο στόχο του την απελευθέρωση της πατρίδας. Το 1790 ταξίδεψε στη Βιέννη.
Το συγγραφικό και εκδοτικό του έργο είναι μεγάλο. Ο Ρήγας εξέδωσε γαλλικά μυθιστορήματα μεταφρασμένα στη δημοτική γλώσσα, ένα βιβλίο Φυσικής για σχολική χρήση, έναν τεράστιο χάρτη της Ελλάδας, την περίφημη «Χάρτα της Ελλάδος» και πολλά άλλα. Ο Θούριος ήταν ένας φλογερός επαναστατικός ύμνος που συγκίνησε πολλούς νέους της εποχής και έγινε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία. Οι Αυστριακοί συνέλαβαν τον Ρήγα και συνεργάτες του το Δεκέμβριο του 1797. Λίγους μήνες αργότερα τον παρέδωσαν μαζί με επτά συντρόφους του στους Τούρκους, οι οποίοι τους θανάτωσαν και τους έριξαν στον ποταμό Δούναβη.
Αδαμάντιος Κοραής

Ο Αδαμάντιος Κοραής καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Χίου, αλλά γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1748. Μετά τις σπουδές του εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία, όπου σπούδασε ιατρική. Εκεί γνώρισε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες της. Ασχολήθηκε κυρίως με την αναγραφή, την επιμέλεια και τη δημοσίευση των χειρογράφων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Ο Κοραής πίστευε ότι για να ελευθερωθεί το ελληνικό έθνος, έπρεπε πρώτα να φωτιστεί διαμέσου της παιδείας, χρησιμοποιώντας μια νέα ελληνική γλώσσα, με απλούστερη μορφή από την αρχαία. Η απήχησή του ήταν μεγάλη και πολλοί δάσκαλοι ζητούσαν τις συμβουλές του. Ο Κοραής πρότεινε τη χρήση μιας γλώσσας που θα είχε ως βάση της την καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής, από την οποία όμως θα είχαν αφαιρεθεί οι ξένες λέξεις καθώς και οι διάφορες ιδιωματικές εκφράσεις. Ο Κοραής συνέβαλε σημαντικά στην ιδεολογική προετοιμασία της Μεγάλης Επανάστασης.

Συνέχεια →

6. Οι Έλληνες των παροικιών και των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών

Δημοσιεύθηκε από τον/την

 

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αρκετοί Έλληνες έφυγαν από τη γενέτειρά τους και μετανάστευσαν, είτε εξαιτίας των πολέμων είτε για οικονομικούς λόγους, σε άλλες περιοχές. Εκεί δημιούργησαν νέες κοινότητες, τις παροικίες.

Β Ενότητα- Κεφάλαιο 06

Ερωτήσεις

  1. Τι γνωρίζεις για την πρώτη περίοδο μετανάστευσης;
  2. Από πού κατάγονταν οι περισσότεροι Έλληνες και πού αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν;
  3. Ποια επαγγέλματα συνήθως ασκούσαν οι Έλληνες μετανάστες;
  4. Τι γνωρίζεις για τη δεύτερη περίοδο μετανάστευσης;
  5. Κατά την περίοδο της δεύτερης μετανάστευσης ποιες περιοχές μετακινήθηκαν;
  6. Ποιο ήταν το πρώτο μέλημα των Ελλήνων μεταναστών στη νέα τους πατρίδα;
  7. Για το τι άλλο φρόντιζαν οι Έλληνες μετανάστες στη νέα τους πατρίδα;
  8. Πώς ονομάστηκαν οι Έλληνες μετανάστες στο εξωτερικό και ποια η προσφορά τους στο υπόδουλο έθνος;

 

Για την καλύτερη κατανόηση μελετούμε τους παρακάτω χάρτες για να αντιληφθούμε τα γεωγραφικά σημεία στα οποία αναπτύχθηκαν οι παροικίες καιν οι Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

 

3. Η θρησκευτική και πολιτική οργάνωση των Ελλήνων

Δημοσιεύθηκε από τον/την

 

Φαναριώτες
Στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας την θρησκευτική και πολιτική ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων αποτελούσαν ο Πατριάρχης, οι Φαναριώτες και οι προεστοί ή δημογέροντες.

Β Ενότητα – Κεφάλαιο 03

Ερωτήσεις

  1. Ποιοι αποτελούσαν την ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας;
  2. Ποια ήταν η θέση και ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά την Τουρκοκρατία;
  3. Πώς αντιμετώπιζε ο ορθόδοξος κλήρος την τουρκική κατάκτηση;
  4. Ποιος ήταν ο ρόλος των Φαναριωτών στην πολιτική ηγεσία;
  5. Ποιος ο ρόλος των κοινοτικών αρχόντων στην πολιτική ηγεσία;
  6. Ποια καθήκοντα είχαν οι Προεστοί ή Δημογέροντες εκείνη την περίοδο;

 

2. Οι συνθήκες ζωής των υποδούλων

Δημοσιεύθηκε από τον/την
Γυναίκες απασχολημένες με διάφορες οικιακές εργασίες, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

 

Μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι υπόδουλοι Έλληνες ζούσαν δύσκολα, καθώς αντιμετώπιζαν πολλές διακρίσεις, ιδιαίτερα τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Πολλές από αυτές είχαν σχέση με τη φορολογία.

Β Ενότητα – Κεφάλαιο 02

Ερωτήσεις

  1. Τι γνωρίζεις για τους Φαναριώτες;
  2. Ποιοι περιορισμοί δυσκολεύουν την καθημερινή ζωή των υπόδουλων χριστιανών;
  3. Πού γίνονταν πολύ σημαντικές διακρίσεις σε βάρος των Χριστιανών;
  4. Ποιοι φόροι επιβλήθηκαν στους χριστιανούς;
  5. Ποια ήταν τα πιο σκληρά μέτρα που αντιμετώπισαν οι χριστιανοί;
  6. Ποιοι κατείχαν τις εύφορες εκτάσεις γης και ποιοι τις άγονες;

 

1. Η Κατάκτηση της Ελληνικής Χερσονήσου

Δημοσιεύθηκε από τον/την
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1570 (γκραβούρα εποχής)

 

Μέσα σε δυο αιώνες (15ος – 17ος αιώνας) οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν ολόκληρη σχεδόν την Ελληνική χερσόνησο. Ορισμένες όμως περιοχές παρέμειναν, ήδη από το 1204, για μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα στην κυριαρχία των Λατίνων και κυρίως των Βενετών,των Γενουατών και των Φράγκων.

 

Β Ενότητα – Κεφάλαιο 01

Ερωτήσεις

Κεφάλαιο 1ο  «Η Κατάκτηση της ελληνικής Χερσονήσου»

  1. Πώς οδηγήθηκε στην παρακμή η Βυζαντινή Αυτοκρατορία;
  2. Πότε κατακτήθηκε η ελληνική Χερσόνησος από τους Τούρκους;
  3. Ποιες περιοχές της ελληνικής χερσονήσου δεν ήταν στην κυριαρχία των Τούρκων;
  4. Τι ονομάζουμε Τουρκοκρατία;
  5. Πώς ήταν για τους χριστιανούς οι 2 πρώτοι αιώνες της Τουρκοκρατίας;
  6. Πότε αρχίζει να καλυτερεύει η ζωή των υπόδουλων Ελλήνων;
  7. Ποια προβλήματα αντιμετώπιζαν οι Έλληνες που ήταν στην κυριαρχία των Βενετών;
  8. Ποια εξέλιξη έχουμε με τα χρόνια στις συνθήκες ζωής των Ελλήνων στις βενετοκρατούμενες περιοχές;