Η ιστορία του ανθρώπου συμβαδίζει με την ιστορία του νερού. Ο άνθρωπος επιδιώκει να ζει κοντά σε περιοχές που διαθέτουν νερό. Το σύνολο των περιοχών γλυκού νερού, όπως είναι οι ποταμοί και οι λίμνες αποτελούν το υδρογραφικό δίκτυο, το οποίο εξυπηρετεί την ύδρευση, την άρδευση, την παραγωγή ενέργειας και τη βιομηχανία και τις ανάγκες του ανθρώπου για μετακινήσεις, ψυχαγωγία κ.λπ.
Η σημασία του νερού για τον άνθρωπο γίνεται εμφανής και από το γεγονός ότι πολλοί μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί εμφανίστηκαν γύρω από μεγάλα ποτάμια.
Ειδικότερα:ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας στήριξε την ανάπτυξή τoυ στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη,
ο πολιτισμός της Αιγύπτου στον Νείλο,
ο πολιτισμός της Κίνας στον Κίτρινο ποταμό και
ο ινδικός πολιτισμός στους ποταμούς Γάγγη και Ινδό
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η γεωργική εκμετάλλευση, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, η βιομηχανική παραγωγή και η προσωπική χρήση, μειώνουν τα διαθέσιμα αποθέματα πόσιμου νερού.
Η σημερινή μορφή της Γης είναι αποτέλεσμα της δράσης ενδογενών και εξωγενών δυνάμεων και παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων,
δηλαδή: οροσειρών, πεδιάδων, λιμνών, ποταμών, νησιών, χερσονήσων, θαλάσσιων λεκανών, τάφρων κ.λπ. Τα γεωμορφολογικά αυτά στοιχεία διαμορφώνουν το σημερινό ανάγλυφο της Γης, που διακρίνεται σε ηπειρωτικό και υποθαλάσσιο.
Ηπειρωτικό ανάγλυφο
Απαρτίζεται από μία μεγάλη ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων, τα οποία αποτελούν δύο μεγάλες ομάδες, τον κατακόρυφο και τον οριζόντιο διαμελισμό. Κάνω κλικ στην παρακάτω εικόνα για να μάθω περισσότερα για το ηπειρωτικό ανάγλυφο.
Υποθαλάσσιο ανάγλυφο
Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο αποτελείται από υποθαλάσσιες οροσειρές, βαθιές τάφρους, απότομα βυθίσματα και τεράστιες λεκάνες. Πρόκειται για μια πολυμορφία ελκυστική για κάθε ερευνητή. Κάνω κλικ στην εικόνα για … μια βουτιά στον ωκεανό.
Το ανάγλυφο της Ελλάδας
Μαθαίνω για το ανάγλυφο της Ελλάδας με την ακόλουθη διαδραστική εφαρμογή. Για κάθε μορφολογικό όρο παρέχεται ο ορισμός και ένα σχετικό βίντεο.
Μαθαίνω τις οροσειρές και τις πεδιάδες με τη βοήθεια των χαρτών:
Quiz:
Βρες τις μεγάλες οροσειρές και τις μεγάλες πεδιάδες. Κάνε κλικ στην εικόνα.
Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (λίγες ημέρες) καθορίζουν τον καιρό του τόπου αυτού.
Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες (θερμοκρασία, βροχή, υγρασία, άνεμοι, χιόνι κτλ.) που παρατηρούνται στις διάφορες περιοχές της γης και επαναλαμβάνονται με τον ίδιο ρυθμό και ένταση κάθε χρόνο στις περιοχές
Καιρός ή κλίμα; Εξασκούμαι με το παρακάτω παιχνίδι.
Κλιματικές ζώνες
Παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα
Οι ηλιακές ακτίνες θερμαίνουν την επιφάνεια της Γης. Τα ποσά θερμότητας, όμως, που απορροφά ένας τόπος εξαρτώνται από τη διεύθυνση, με την οποία φθάνουν οι ακτίνες του ήλιου στην επιφάνειά του. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν στον τόπο κάθετα, τότε η επιφάνεια της Γης απορροφά μεγάλα ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι υψηλή. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν πλάγια, τότε απορροφώνται μικρά ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι χαμηλή. Άρα η θερμοκρασία ενός τόπου εξαρτάται από το ποσό της θερμότητας που απορροφά από τον Ήλιο.
Επομένως ο βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόστασή του από τον Ισημερινό, δηλαδή το γεωγραφικό του πλάτος.
Το υψόμετρο, δηλαδή το ύψος ενός τόπου από την επιφάνεια της θάλασσας, καθορίζει σημαντικά τη θερμοκρασία του, αφού όσο υψηλότερα βρίσκεται ο τόπος τόσο χαμηλότερη είναι η
θερμοκρασία του.
Άλλος βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόστασή του από τη θάλασσα . Οι παραθαλάσσιες περιοχές έχουν πάντα ηπιότερο κλίμα.
Επίσης οι τοπικές συνθήκες επηρεάζουν το κλίμα ενός τόπου.
Μαθαίνω περισσότερα για τις κλιματικές ζώνες και για το πως ο ήλιος επηρεάζει το κλίμα, κάνοντας κλικ στις ακόλουθες εικόνες.
Το μεγαλύτερο μέρος της γήινης επιφάνειας καλύπτεται από θάλασσα.
Σε αυτό οφείλεται και η ονομασία της “γαλάζιος πλανήτης¨:
Θάλασσα– 7/10
Ξηρά – 3/10
Οι Ήπειροι
Η θάλασσα χωρίζει την ξηρά σε πολύ μεγάλες εκτάσεις. Τα μεγάλα αυτά τμήματα ξηράς ονομάζονται ήπειροι.
Οι ήπειροι της γης είναι πέντε.
Κατά σειρά μεγέθους από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη είναι:
1.Ασία
2.Αμερική
3.Αφρική
4.Ευρώπη
5.Ωκεανία
Η Ανταρκτική, που δεν κατοικείται, είναι μια τεράστια παγωμένη έκταση και θεωρείται από πολλούς ως έκτη ήπειρος.
Η Ανταρκτική δεν έχει κατοίκους γι αυτό και το έμβλημα των ολυμπιακών αγώνων έχει 5 κύκλους, που εκφράζουν τις 5 ηπείρους, μία για κάθε χρώμα
μπλε=Ευρώπη
κίτρινο=Ασία
μαύρο=Αφρική
πράσινο= Ωκεανία
κόκκινο=Αμερική
και είναι ενωμένοι για να δηλώσουν τα ιδεώδη του ολυμπισμού: τη φιλία, τη συναδέλφωση και την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς.
Πριν από 200.000.000 χρόνια οι ήπειροι ήταν ενωμένες μεταξύ τους σε μια υπερήπειρο, την Πανγαία ή Παγγαία και με τα χρόνια μετατοπίστηκαν.
Καθώς ο πυθμένας των θαλασσών απλώθηκε εξαιτίας τεκτονικών ανακατατάξεων, η Παγγαία διαχωρίστηκε και οι ήπειροι άρχισαν να απομακρύνονται μεταξύ τους, παίρνοντας τελικά τη σημερινή τους θέση.
Πώς θα ήταν ο παγκόσμιος πολιτικός χάρτης, αν την εποχή που ο πλανήτης είχε μόνο μια ήπειρο ,την Παγγαία, είχε και κράτη;
Ο χάρτης της Γης πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια, αλλά με τα σημερινά κράτη!!!
Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος, το εμπόριο, οι ανακαλύψεις νέων τόπων, οι κατακτήσεις, ο πολιτισμός…
Ωκεανοί
Οι μεγάλοι υδάτινοι όγκοι μεταξύ των ηπείρων λέγονται ωκεανοί. Με απλά λόγια θα πούμε ότι ωκεανός είναι μία τεράστια έκταση της επιφάνειας της Γης καλυμμένη από αλμυρό νερό.
Οι ωκεανοί κατά σειρά μεγέθους είναι:
1. Ειρηνικός
2.Ατλαντικός
3.Ινδικός
4. Νότιος
4.Αρκτικός
Παρατηρώντας τη Γη διαπιστώνουμε ότι στο βόρειο ημισφαίριο η ξηρά καταλαμβάνει περισσότερο τμήμα από ότι στο νότιο που τη μεγαλύτερη έκταση έχει η θάλασσα.
Ειρηνικός Ωκεανός
Έχει μέγεθος σχεδόν όσο όλοι οι άλλοι ωκεανοί μαζί. Καταλαμβάνει περίπου το 1/3 της γήινης επιφάνειας, ενώ στην Τάφρο των Μαριάνων βρίσκεται το βαθύτερο σημείο όλων των ωκεανών (10.971 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας). Περιλαμβάνει 25.000 νησιά, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται κάτω από τον Ισημερινό. Πήρε το όνομά του από τον Πορτογάλο θαλασσοπόρο Μαγγελάνο.
Ατλαντικός Ωκεανός
Το όνομά του προέρχεται από τον Άτλαντα της ελληνικής μυθολογίας, ο οποίος κρατούσε στους ώμους του τον ουρανό.
Ινδικός Ωκεανός
Εκτείνεται ανάμεσα στη νότια Ασία (βόρεια), την Αραβία και την Αφρική (δυτικά) και την Αυστραλία (ανατολικά). Νότιά του βρίσκεται ο Νότιος Ωκεανός.
Νότιος Ωκεανός
Περιβάλλει την Ανταρκτική. Παλιότερα λεγόταν Νότιος Παγωμένος Ωκεανός.
Αρκτικός Ωκεανός
Είναι ο πιο μικρός και ο πιο ρηχός ωκεανός. Μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του είναι παγωμένο. Τον χειμώνα οι πάγοι τον καλύπτουν απ’ άκρη σ’ άκρη. Στο κέντρο του βρίσκεται ο γεωγραφικός Βόρειος Πόλος. Περιβάλλεται από την Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική. Παλιότερα λεγόταν Βόρειος Παγωμένος Ωκεανός.
Οι μεγαλύτερες θάλασσες της Γης
Οι θάλασσες είναι μικρότερες από τους ωκεανούς και περιβάλλονται συνήθως από στεριές.
Νησιωτικά Συμπλέγματα
Νησιωτικά συμπλέγματα είναι ομάδες κοντινών νησιών που βρίσκονται σε μια συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Τέτοια είναι η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία, η Μικρονησία, η Πολυνησία, οι Αζόρες, οι Μπαχάμες, οι Αντίλλες κ.ά.
Τα μεγαλύτερα νησιά και νησιωτικά κράτη της Γης
Τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου
Τα πέντε μεγαλύτερα μεσογειακά νησιά είναι, κατά σειρά,η Σικελία, η Σαρδηνία, η Κύπρος, η Κορσική και η Κρήτη.
Τα οκτώ ουράνια σώματα, που κινούνται γύρω από τον Ήλιο, λέγονται πλανήτες. Ο Ήλιος είναι αυτόφωτο σώμα, έχει δηλαδή δικό του φως και θερμότητα και λέγεται αστέρας. Οι πλανήτες δεν έχουν δικό τους φως. Δέχονται φως και θερμότητα από τον Ήλιο, είναι δηλαδή ετερόφωτα σώματα.
Γύρω από ορισμένους πλανήτες περιφέρονται άλλα ουράνια σώματα, οι δορυφόροι. Ο μοναδικός δορυφόρος της Γης είναι η Σελήνη. Ο Ήλιος, οι οκτώ πλανήτες (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ουρανός Ποσειδώνας) και οι δορυφόροι τους αποτελούν το ηλιακό μας σύστημα.
Οι πλανήτες κατά σειρά μεγέθους
Αν, αντί για την Σελήνη, βλέπαμε τους πλανήτες στον ουρανό;
Δείτε πώς θα έμοιαζε ο ουρανός, αν στη θέση της Σελήνης, που απέχει από τη Γη 384 χιλιάδες χιλιόμετρα, βρισκόταν κάποιος άλλος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.
ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ οι πλανήτες έχουν τοποθετηθεί ακριβώς στη θέση στην οποία βρίσκεται η Σελήνη στον ουρανό, διατηρώντας το πραγματικό μέγεθός τους – από τον μικροσκοπικό Πλούτωνα έως τον γιγαντιαίο Δία, που έχει 40 φορές το μέγεθος του φεγγαριού.
Οι αναπαραστάσεις ανήκουν στον Ρον Μίλερ (γεν. 1947), Αμερικανό καλλιτέχνη και συγγραφέα, που εμπνέεται από την αστρονομία, την αστροναυτική και την επιστημονική φαντασία.
Οι πλανήτες παρουσιάζονται με σειρά μεγέθους, από τον μικρότερο στον μεγαλύτερο:
Σελήνη…
Ερμής…
Άρης…
Αφροδίτη…
Ποσειδώνας…
Ουρανός…
Κρόνος…
Δίας…
Ο Γαλαξίας μας
Νομίζατε ότι ο Γαλαξίας μας, είναι ο μεγαλύτερος γαλαξίας στο διάστημα;
Εδώ έχουμε μια σύγκριση με τον Ic 1011 , τον μεγαλύτερο που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα.
Αυτή είναι μια φωτογραφία που έχει τραβηχτεί από το Διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ. Σε αυτόν ακριβώς το χώρο υπάρχουν εκατομμύρια γαλαξίες, και ο καθένας από αυτούς περιέχει εκατομμύρια άστρα, το καθένα με πλανήτες σε τροχιά γύρω τους!
Υπάρχουν περισσότερα αστέρια στο διάστημα από όλους τους κόκκους της άμμου σε όλες τις παραλίες της Γης!
Πόσων χρονών θα ήσουν αν ζούσες σε κάποιον άλλο πλανήτη; Βάλε την ηλικία σου και πάτα Calculate κάνοντας κλικ στην παρακάτω εικόνα:
Μία από τις μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας ήταν εκείνη
που οι αστροναύτες Άρμστρονγκ και Ώλντριν περπάτησαν στο έδαφος της
Σελήνης στις 21 Ιουλίου 1969.
Κάνω κλικ στην παρακάτω εικόνα για να κατανοήσω το ηλιακό σύστημα.
O νοητός άξονας της Γης έχει μία μικρή κλίση ως προς το επίπεδο της ελλειπτικής τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο. Στην κλίση του αυτή οφείλονται οι εποχές του έτους.
Κατά την περιφορά της Γης άλλοτε είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο και άλλοτε το νότιο ημισφαίριό της. Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο ημισφαίριο, οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν κάθετα προς αυτό και το θερμαίνουν περισσότερο, ενώ στο νότιο ημισφαίριο πέφτουν πλάγια και το θερμαίνουν λιγότερο. Στην περίπτωση αυτή το βόρειο ημισφαίριο έχει καλοκαίρι και το νότιο ημισφαίριο έχει χειμώνα.
Η κλίση του άξονα της Γης καθορίζει και τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας, η οποία δεν είναι πάντα ίδια σε όλους τους τόπους. Στον ισημερινό όλο το χρόνο η διάρκεια μέρας – νύχτας είναι
ίση (12 ώρες), ενώ οι περιοχές που βρίσκονται στους δύο πόλους έχουν έξι
μήνες μέρα και έξι μήνες νύχτα. Στους άλλους τόπους -εκτός των πόλων- η μέρα και η νύχτα έχουν την ίδια διάρκεια μόνο δύο φορές το χρόνο, κατά την εαρινή (21/3) και φθινοπωρινή ισημερία (23/9). Κάνω κλικ στις παρακάτω εικόνες για να κατανοήσω την εναλλαγή των εποχών σε σχέση με την περιφορά της Γης.
Ο άξονας και η περιστροφή της Γης – Ημέρα και Νύχτα
Ακρόπολη – Όταν η νύχτα συναντά την ημέρα
Ο Ήλιος φωτίζει τη Γη, όπως ο φακός φωτίζει την υδρόγειο σφαίρα. Επειδή η Γη είναι σχεδόν σφαιρική και περιστρέφεται
γύρω από τον άξονά της, δεν φωτίζεται ολόκληρη την ίδια ώρα. Φωτίζεται
μόνο η μισή, δηλαδή το μέρος που βρίσκεται απέναντι από τον Ήλιο. Το
μέρος αυτό έχει ημέρα. Το άλλο μισό μέρος που δεν φωτίζεται έχει νύχτα.
Η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας δεν είναι πάντα η ίδια στους
διάφορους τόπους της Γης. Άλλοτε η ημέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα
και άλλοτε συμβαίνει το αντίστροφο. Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση που
έχει ο νοητός άξονας της Γης. Η κλίση αυτή επίσης είναι η βασική αιτία
της δημιουργίας των εποχών, την οποία θα εξηγήσουμε στο επόμενο
κεφάλαιο.
Ακολουθώντας τον σύνδεσμο στην παρακάτω εικόνα μπορώ να δω ποια μέρη της Γης έχουν αυτή τη στιγμή ημέρα και ποια νύχτα.
Το βορειότερο άκρο της Γης είναι ο Βόρειος Πόλος και το νοτιότερο άκρο της ο Νότιος Πόλος. Στην υδρόγειο σφαίρα οι κυκλικές γραμμές που συνδέουν τους δύο πόλους της Γης ονομάζονται μεσημβρινοί. Ο μεσημβρινός που περνά από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς του Λονδίνου ορίστηκε ως ο Πρώτος Μεσημβρινός. Με βάση τον Πρώτο Μεσημβρινό ορίζουμε στη Γη το ανατολικό και το δυτικό ημισφαίριο.
Ισημερινός και Παράλληλοι κύκλοι
Στην υδρόγειο σφαίρα διακρίνονται επίσης οριζόντιες κυκλικές γραμμές, οι παράλληλοι κύκλοι. Ο μεγαλύτερος παράλληλος κύκλος είναι ο Ισημερινός, μία φανταστική γραμμή που χωρίζει τη Γη σε δύο ίσα μέρη, στο βόρειο και το νότιο ημισφαίριο.
Έχει σχήμα σχεδόν σφαιρικό, ελαφρά συμπιεσμένο στις κορυφές και διογκωμένο στη μέση, το οποίο λέγεται γεωειδές.
Οι κινήσεις της Γης
Η Γη, όπως και η υδρόγειος σφαίρα, κινείται γύρω από το νοητό (φανταστικό) άξονά της από δυτικά προς ανατολικά. Η κίνηση αυτή της Γης λέγεται περιστροφή.
Μια πλήρης περιστροφή χρειάζεται 24 ώρες.
Η Γη κινείται επίσης και γύρω από τον Ήλιο. Η κίνησή της αυτή λέγεται περιφορά.
Η περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο διαρκεί 365 μέρες και έξι ώρες, δηλαδή ένα έτος και έξι ώρες.
Αν προσθέσουμε αυτές τις 6 ώρες για 4 έτη προκύπτει (κάθε 4 χρόνια) μια επιπλέον μέρα (η 29η Φεβρουαρίου). Το έτος με τις 366 ημέρες ονομάζεται δίσεκτο.
Κάνω κλικ στην εικόνα και συμμετέχω στη διαδραστική δραστηριότητα:
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
