Οι πρώτες μου διδασκαλίες στο Δημοτικό Σχολείο
Αναστάσιος Αγ. Τασινός
Ιωάννινα 18 Ιουνίου 2017
Με το παρόν άρθρο, γύρισα τη μηχανή του χρόνου 41 χρόνια πίσω, στο Μάιο του 1976. Τότε, που ως τελειόφοιτος σπουδαστής του Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς Ιωαννίνων, πραγματοποίησα τις πρώτες μου διδασκαλίες. Οι εν λόγω διδασκαλίες, ήταν το πιο ενδιαφέρον κομμάτι των σπουδών. Έπαιρνες τη «βάπτιση του πυρός» στο πεδίο της σχολικής πράξης. Κάτι πολύ σημαντικό!
Οι πρακτικές ασκήσεις περιλάμβαναν τρεις φάσεις: Στην πρώτη φάση παρακολούθησα δειγματικές διδασκαλίες στο μονοθέσιο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο Βελλάς. Στη δεύτερη φάση δίδαξα στο ίδιο σχολείο δύο μαθήματα, στις τάξεις Ε` και ΣΤ`. Και στην τρίτη φάση δίδαξα μία εβδομάδα όλα τα μαθήματα, στις τάξεις Β`, Ε` και ΣΤ`, στο διθέσιο Δημοτικό Σχολείο Δολιανών Ιωαννίνων.
Θα ήθελα να αναφερθώ συνοπτικά στις πρώτες μου διδασκαλίες στη Γλώσσα και στα Φυσικά. Για τις διδασκαλίες αυτές είχα προετοιμαστεί πολύ καλά. Είχα σχεδιάσει δύο πορείες διδασκαλίας (μία για κάθε μάθημα), οι οποίες εμπεριείχαν τους στόχους, την αφόρμηση, το εποπτικό υλικό και τη ροή των μαθημάτων. Οι εν λόγω πορείες, ήταν στη διάθεση του υπεύθυνου καθηγητή, αν τυχόν ερχόταν για επιθεώρηση, την ημέρα της διδασκαλίας. Διαπίστωνε επί τόπου, αν συμβάδιζαν οι πορείες διδασκαλίας με τη διδακτική πράξη.
Φορώντας την υποχρεωτική ενδυμασία της εποχής, κουστούμι και γραβάτα, εμφανίστηκα στην αίθουσα διδασκαλίας. Ήταν μια ξεχωριστή ημέρα! Αυτοσυστήθηκα και χωρίς χρονοτριβή άρχισα με το μάθημα της Γλώσσας, υπαγορεύοντας στους μαθητές την Ορθογραφία της ημέρας. Στη συνέχεια τους αφηγήθηκα μια μικρή ιστορία, που ήταν η αφόρμηση του νέου μαθήματος. Αμέσως μετά, διάβασα μεγαλόφωνα το λογοτεχνικό κείμενο από το Αναγνωστικό και ακολούθησε η νοηματική του επεξεργασία και η ενασχόληση με γραμματικές και συντακτικές ασκήσεις. Εκεί που νόμιζα ότι όλα έβαιναν καλώς, κοιτώντας το ρολόι διαπίστωσα ότι ο χρόνος μού είχε ξεφύγει. Ήταν σίγουρο ότι είχα προγραμματίσει πολύ περισσότερα, απ` όσα άντεχαν οι διδακτικές ώρες. Άρχισα να τρέχω τη διδασκαλία για να προλάβω. Συνειδητοποιώντας ότι το τρέξιμο δε βγάζει πουθενά, έκανα αφαίρεση μερικών δραστηριοτήτων και η διδασκαλία επανήλθε σε κανονικό ρυθμό.
Ακολούθησε η διδασκαλία Φυσικών, στην οποία ήμουν πιο προσεκτικός στη διαχείριση του χρόνου. Άρχισα με μια σύντομη εξέταση των μαθητών με βασικές ερωτήσεις και αμέσως πέρασα στην αφόρμηση του νέου μαθήματος. Στη συνέχεια έκανα επιτυχώς τα δύο πειράματα που είχα προγραμματίσει, εξάγοντας τα ανάλογα συμπεράσματα.
Κάνοντας μια αυτοκριτική στις διδασκαλίες, έχω να πω, ότι παρουσίασαν και οι δύο την ίδια αδυναμία. Δεν περίσσεψε χρόνος για ανατροφοδότηση της διδαχθείσας ύλης με βασικές ερωτήσεις. Είχαν όμως και την ίδια δύναμη. Την πολύ καλή επικοινωνία με τους μαθητές. Μου έκανε εντύπωση, ότι 30 χρόνια μετά, με αναγνώρισε στα Γιάννενα μία παλιά μαθήτρια και μου θύμισε τις δύο αυτές διδασκαλίες.
Οι γραπτές πορείες διδασκαλίας βοηθάνε το μαθητευόμενο δάσκαλο, να νιώθει ασφάλεια και αυτοπεποίθηση στην τάξη. Μετά όμως την απόκτηση μερικών εμπειριών, οι γραπτές πορείες διδασκαλίας είναι περιττές· όχι όμως και η προετοιμασία του δασκάλου στο σπίτι.
Θα ήθελα να αναφερθώ συνοπτικά και στις διδασκαλίες που έκανα για μία εβδομάδα, στο Δημοτικό Σχολείο Δολιανών, στις τάξεις Β`, Ε`, και ΣΤ`. Και σε αυτές τις διδασκαλίες είχα προετοιμαστεί πολύ καλά. Είχα σχεδιάσει γραπτές πορείες διδασκαλίας σε όλα τα μαθήματα, φροντίζοντας να περισσεύει λίγος χρόνος για ανατροφοδότηση των διδαχθέντων κεφαλαίων. Η επικοινωνία στην τάξη ήταν πολύ καλή, προσέχοντας ιδιαίτερα τους αδύνατους μαθητές. Τη μέριμνα αυτή υπέρ των αδυνάτων, ο Ηλίας, μαθητής τότε στην Ε` Δημοτικού, δεν την ξέχασε ποτέ! Με αιφνιδίασε, 10 χρόνια αργότερα, όταν μου είπε: «Εγώ από σένα άρχισα να μαθαίνω γράμματα και από την κυρία στην ΣΤ` τάξη». Γέλασα με την υπερβολή που αφορούσε το πρόσωπό μου και του υπενθύμισα, ότι με είχε δάσκαλο μόνον μία εβδομάδα. «Δεν το ξέχασα, αλλά εκείνη την εβδομάδα ένιωσα κι εγώ μαθητής», μου απάντησε. Το γέλιο μου κόπηκε. Τα λόγια του με προβλημάτισαν. Δεν περίμενα ποτέ, ότι η διδασκαλία μιας εβδομάδας, θα έγραφε τόσο δυνατά μέσα του και θα γινόταν η αρχή για ένα νέο ξεκίνημα. Στη συνέχεια μου μίλησε για τα δύσκολα χρόνια που πέρασε ως μαθητής. Ένιωσα τα λεγόμενά του, γιατί είχα την ατυχία, να έχω κι εγώ τον ίδιο δάσκαλο στην Ε` και ΣΤ` τάξη. Ήταν ένας δάσκαλος, που ξεπερνούσε τα όρια της αυταρχικής αγωγής. Το γράφω αυτό, γιατί ευχαριστιόταν το ξύλο που έριχνε. Τα χαστούκια του είχαν μια ιδιαίτερη τεχνική. Δεν έπιαναν ποτέ αέρα. Με την αριστερή παλάμη κοντράριζε το κεφάλι του μαθητή, ώστε να μην μετακινείται από το φόβο, και με τη δεξιά παλάμη εκσφενδόνιζε το χαστούκι. Την ίδια στιγμή, διέκρινες στο πρόσωπό του μια αίσθηση χαράς και ανακούφισης. Οι κόκκινες δαχτυλιές που άφηνε στα μάγουλα των μαθητών μαρτυρούσαν, αρκετή ώρα μετά, τη βίαιη συμπεριφορά του. Σε μια σχολική εκδρομή, ο εν λόγω δάσκαλος, ξεπέρασε τον εαυτό του. Φώναξε τον Πέτρο, έναν μαθητή που δεν συμπαθούσε, να πάει κοντά του και άρχισε να τον χτυπάει χωρίς λόγο και να γελάει. Τη σαδιστική αυτή πράξη, δεν την ξέχασα ποτέ. Στα σεμινάρια που έκανα ως σχολικός σύμβουλος, όταν μιλούσα στους εκπαιδευτικούς για την αυταρχική αγωγή, πάντα αναφερόμουν σε αυτόν το δάσκαλο, ως παράδειγμα προς αποφυγή.
Σπούδασα στα χρόνια της αυταρχικής αγωγής και διαπίστωσα από πρώτο χέρι τη μεγάλη ζημιά, που προκαλεί στις παιδικές ψυχές η σωματική και η λεκτική βία. Γι` αυτό και υπηρέτησα με μεγάλη συνέπεια την αντιαυταρχική αγωγή, ως δάσκαλος, διευθυντής και σχολικός σύμβουλος.
Η θητεία μου στη Δημοτική Εκπαίδευση άρχισε, το Φλεβάρη του 1980, ως αναπληρωτής δάσκαλος στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Κορυδαλλού Δυτικής Αττικής, στην Γ` τάξη. Θα ήθελα από τη χρονιά αυτή να δημοσιοποιήσω το λάθος που έκανα, να διδάσκω περισσότερες ώρες Μαθηματικά, απ` όσες προέβλεπε το αναλυτικό πρόγραμμα, κλέβοντας χρόνο από τα άλλα μαθήματα. Ένα λάθος, που συνήθως κάνουν αρκετοί νέοι δάσκαλοι.
Το Σεπτέμβριο του 1980, διορίστηκα στο μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο Τουλιάτων Κεφαλονιάς, όπου δίδασκα για ένα χρόνο σε 24 μαθητές, σε όλες τις τάξεις. Πρέπει να ομολογήσω, ότι στις πρώτες μου διδασκαλίες στην Α` τάξη, δεν πατούσα καλά στα πόδια μου. Κι αυτό γιατί ως σπουδαστής, δεν είχα κάνει καμιά πρακτική άσκηση στην Α` τάξη. Χωρίς αμφιβολία, οι πρακτικές ασκήσεις στα Παιδαγωγικά Τμήματα πρέπει να είναι περισσότερες και να αφορούν όλες τις τάξεις.
Από το Σεπτέμβριο του 1981 και μετά, εργάστηκα κυρίως σε πολυθέσια σχολεία, αποκτώντας πολλές διδακτικές εμπειρίες. Παρόλα αυτά, ουδέποτε αναθεώρησα την αρχική μου θέση ότι: ο δάσκαλος – ανεξάρτητα αν είναι παλιός ή νέος – πρέπει να προετοιμάζεται καθημερινά σε όλα τα μαθήματα. Έτσι, δεν πελαγοδρομεί, δεν εκνευρίζεται και δεν απογοητεύεται. Παράγει έργο, χωρίς να εξουθενώνεται. Έχει υπομονή και οικοδομεί καλές παιδαγωγικές σχέσεις.
Ο αδιάβαστος δάσκαλος είναι ανεπαρκής στο ρόλο του. Δεν επικοινωνεί καλά με τους μαθητές, δεν έχει αλληλουχία νοημάτων στο λόγο, χάνει τον έλεγχο της τάξης, ενεργεί σπασμωδικά, φωνάζει για να επιβληθεί, κουράζεται ψυχολογικά και δεν μπορεί να οικοδομήσει καλές παιδαγωγικές σχέσεις. Αργά ή γρήγορα, εισπράττει την απόρριψη μαθητών και γονιών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Θυμάμαι έναν δάσκαλο να καυχιέται, ότι διδάσκει πολύ καλά όλα τα μαθήματα της ημέρας, χωρίς καμιά προετοιμασία στο σπίτι. Με αυτό που έλεγε αυτάρεσκα, μπορεί να γελούσε τον εαυτό του, όχι όμως τους και τους γονείς, που του είχαν κολλήσει το παρατσούκλι ο «ασυνεννόητος». Προφανώς, είχε πρόβλημα συνεννόησης στην τάξη, εφόσον καθημερινά ήταν αδιάβαστος.
Θα ήθελα να επαναλάβω, για άλλη μια φορά, ότι η επιτυχία της διδασκαλίας εξασφαλίζεται, μόνον, με την καλή προετοιμασία του δασκάλου στο σπίτι. Έτσι παράγεται σταθερό εκπαιδευτικό έργο και επιπλέον προφυλάσσεται το νευρικό σύστημα του δασκάλου, από τις αυθόρμητες διδακτικές προχειρότητες.
Ιωάννινα 18 Ιουνίου 2017
Αφήστε μια απάντηση