Φατσούλες της Τρίτης τάξης

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

“ΝΕΡΟ, ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ”

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2010 – 2011

ΤΜΗΜΑ: Δ1

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΣΠΙΝΘΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η καινοτόμος δράση αφορά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του περιβαλλοντικού προγράμματος: «Νερό, πηγή ζωής» από τον εκπαιδευτικό Σπινθηρόπουλο Χαράλαμπο και τους/τις μαθητές/τριες του Δ1΄ τμήματος του 2^ου Δημοτικού Σχολείου Ελευθερίου – Κορδελιού, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2010 – 11.

Το πρόγραμμα διαρθρώθηκε σε επιμέρους ενότητες – υποθέματα, οι οποίες σε γενικές γραμμές αφορούσαν: α) στον προβληματισμό και την ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με τη σπατάλη νερού στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον, β) στις επιπτώσεις που έχει, στο περιβάλλον και τον άνθρωπο, η αλόγιστη διαχείριση του νερού (λειψυδρία), γ) στους τρόπους εξοικονόμησής του δ) στα προβλήματα που δημιουργούνται από τη ρύπανση – μόλυνση των επιφανειακών και υπόγειων νερών, ε) στην ατομική και συλλογική ευθύνη, αλλά και στις δυνατότητες που διαθέτει ο άνθρωπος για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ρύπανσης στ) στα οφέλη που προκύπτουν από τη σωστή διαχείριση του νερού τόσο σε οικολογικό επίπεδο (προστασία περιβάλλοντος – υγρότοπων – χλωρίδας – πανίδας) όσο και σε σχέση με την υγεία και την ποιότητα ζωής του ανθρώπου.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΔΡΑΣΗΣ

Η καινοτόμος δράση προέκυψε μετά από προβληματισμό που αφορούσε στην κατάσταση που επικρατούσε στο σχολικό κτήριο σε σχέση με τις χαλασμένες βρύσες και καζανάκια καθώς και τις διαρροές που κατά καιρούς παρουσιάζονταν. Στη συζήτηση που επακολούθησε σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να δράσουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, οδηγηθήκαμε στη συνειδητοποίηση της ανάγκης που υπήρχε αρχικά να πληροφορηθούμε σχετικά με την αξία του νερού στη ζωή μας και τον τρόπο διαχείρισής του και μετά να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου για την ανάγκη εξοικονόμησης του νερού και τους τρόπους με τους οποίους αυτή θα μπορούσε να επιτευχθεί.

Έτσι λοιπόν, με τη συζήτηση, τον προβληματισμό, τη συνειδητοποίηση του προβλήματος και της αναγκαιότητας δράσης, που αποτελούν μερικές από τις βασικές παραμέτρους σχεδιασμού και υλοποίησης ενός σχεδίου εργασίας, η τάξη μας προσανατολίστηκε στην εφαρμογή του συγκεκριμένου περιβαλλοντικού προγράμματος.

Παράλληλα, πρόκειται για ένα θέμα που αφορά στην καθημερινότητα των μαθητών/τριών. Επίσης, το νερό είναι ένα από τα σημαντικότερα δομικά στοιχεία της ζωής στον πλανήτη μας, η ρύπανση – μόλυνση των επιφανειακών και υπόγειων νερών από τις ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργεί κινδύνους τόσο για την υγεία μας όσο και για τη διατήρηση της ίδιας της ζωής στη Γη. Απ’ την άλλη, η κλιματική αλλαγή και η αλόγιστη υπερκατανάλωση οδηγούν σε έντονα φαινόμενα λειψυδρίας και στη χώρα μας. Όλα τα παραπάνω κάνουν επιτακτική την ανάγκη ευαισθητοποίησης των παιδιών, ώστε αφενός να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και αφετέρου να δραστηριοποιηθούν στην προστασία του φυσικού πλούτου αλλά και της υγείας τους και πιο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά στην ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση του νερού στις καθημερινές τους δραστηριότητες.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Σχέδιο Εργασίας (Project): H επιλογή του θέματος εντάσσεται στo πλαίσιo των ενδιαφερόντων των παιδιών και συγκεκριμένα γίνεται από τα ίδια τα παιδιά. Ο προβληματισμός προκύπτει από το άμεσο περιβάλλον τους και αφορά στη διαχείριση του νερού στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον.

Ομαδοσυνεργατική μέθοδος: Η κάθε ομάδα ανέλαβε να διεκπεραιώσει εργασίες οι οποίες αφορούσαν σε συγκεκριμένα θέματα κάθε φορά π.χ., μόλυνση θαλασσών, λιμνών, ποταμών, υπόγειων νερών, τρόποι πρόληψης – τρόποι εξοικονόμησης νερού κ.ά., κάτω από την επίβλεψη και καθοδήγησή μου, φροντίζοντας πάντα για την ανατροφοδότησή τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, επιδιώχθηκε η ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος μεταξύ των παιδιών, η συμμετοχή όλων ανάλογα με τις δυνατότητές τους, η ανάπτυξη του αλληλοσεβασμού και της ενσυναίσθησης των μαθητών/τριών καθώς και η τόνωση του αυτοσυναισθήματος των αδύναμων μαθησιακά παιδιών κ.λπ..

Βιωματική μέθοδος: Μέσα από την ενεργό συμμετοχή των παιδιών τόσο στις δραστηριότητες που αφορούσαν σε ζητήματα συλλογής πληροφοριών και παρουσίασής τους στην τάξη όσο και στην επιτόπια παρατήρηση και έρευνα σε επίπεδο σχολείου, σπιτιού και κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών επισκέψεών μας.

Διαθεματική προσέγγιση: Σύνδεση του προγράμματος με τις επιμέρους σχετικές ενότητες ή κεφάλαια μαθημάτων του Α.Π.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Η διαθεματική προσέγγιση των επιμέρους ζητημάτων του προγράμματος υλοποιήθηκε σε σύνδεση με τις παρακάτω ενότητες των μαθημάτων του Α.Π.:

Γλώσσα

– 2^η ενότητα: «Ρώτα το νερό, τι τρέχει»: Ο κύκλος του νερού – ποτάμια και λίμνες της περιοχής μας – μόλυνση ? το νερ- στη θρησκεία, στους μύθους και στις παραδόσεις – παλιά και νέα επαγγέλματα του νερού – το λεξιλόγιο του νερού – τρόποι εξοικονόμησης και ατομική ευθύνη – φράγματα – υδραγωγεία – ύδρευση σπιτιών άλλοτε και τώρα.

– 4^η ενότητα: «Εμένα με νοιάζει!»: Λειψυδρία – κλιματική αλλαγή – υδροβιότοποι – σκουπίδια στη θάλασσα και μόλυνση, επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή και στην υγεία.

Παράλληλα, τα παιδιά εξασκήθηκαν:

–         στον καθοδηγητικό λόγο με τη συγγραφή κανόνων εξοικονόμησης νερού

–         στη σύνταξη ευρηματικού, σύντομου και περιεκτικού μηνύματος (σλόγκαν) για την αφίσα ευαισθητοποίησης

–         στη συγγραφή θεατρικού κειμένου (Θέατρο Σκιών: «Οικονομία στο νερό, με τον Καραγκιόζη υδραυλικό»)

–         και τέλος στη σύνταξη κειμένου πρόσκλησης (πρόσκληση γονέων για την παρουσίαση του προγράμματος στο τέλος της σχολικής χρονιάς και πρόσκληση μαθητών/τριών των άλλων τάξεων για την παρακολούθηση του θεάτρου σκιών)

Ανθολόγιο: «Όπου η Τρελούτσικη γίνεται ένας ήλιος!»: Ο κύκλος του νερού.

Μελέτη Περιβάλλοντος

– 1^η ενότητα: «Ελλάδα – Η χώρα μας»: Ποτάμια και λίμνες της Ελλάδας – υδροβιότοποι, ζώα και φυτά – μόλυνση ποταμών, λιμνών θαλασσών (Κορώνεια – Θερμαϊκός), αιτίες, αποτελέσματα και πρόληψη μόλυνσης – αξία και χρήση νερού – παραλίμνιες και παραθαλάσσιες πόλεις – φράγματα και τεχνητές λίμνες της περιοχής μας και της Ελλάδας, χρησιμότητα και επίδραση στο περιβάλλον – ύδρευση πόλεων.

– 2^η ενότητα: «Ο πολιτισμός των Ελλήνων και των άλλων λαών»: Μύθοι και θρύλοι σχετικοί με το νερό – παραδοσιακά και σύγχρονα τραγούδια – παλιά γεφύρια, υδραγωγεία και νερόμυλοι. Σύγχρονα έργα και κατασκευές σχετικά με το νερό (γέφυρες – υδροηλεκτρικά εργοστάσια) – αθλήματα του νερού.

– 3^η ενότητα: «Η φύση είναι το σπίτι μας»: Υδροβιότοποι, ζώα και φυτά – ρύπανση – μόλυνση νερού – βιολογικός καθαρισμός και ανακύκλωση νερού – εξοικονόμηση – ποσότητα νερού στη φύση – αναλογία αλμυρού – γλυκού νερού στον πλανήτη – το νερό δεν είναι ανεξάντλητο – χρήση νερού και εξοικονόμηση – μόλυνση θαλασσών αιτίες – αποτελέσματα – κίνδυνοι από τη μόλυνση του νερού για ζώα, φυτά και ανθρώπους.

– 4^η ενότητα: «Επαγγέλματα και προϊόντα στον τόπο μας»: Παραδοσιακά και σύγχρονα επαγγέλματα σχετικά με το νερό

– 5^η ενότητα: «Γνωρίζουμε και προσέχουμε το σώμα μας»: Η αξία του νερού στη διατροφή και την καθαριότητά μας.

– 6^η ενότητα: «Μελετάμε το φυσικό κόσμο»: Μείγματα και διαλύματα – ο αέρας στο νερό και η σημασία του στη διατήρηση της ζωής μέσα σε αυτό – κύκλος νερού (πάγος – νερό – υδρατμοί).

Μαθηματικά: Επίλυση προβλημάτων με θέμα το νερό (λογαριασμοί ύδρευσης) – οργάνωση δεδομένων και πληροφοριών (Ραβδογράμματα).

Ιστορία

– 2^ο κεφ.: «Οι Έλληνες δημιουργούν αποικίες» & 5^ο κεφ.: «Νέες αποικίες των Ελλήνων: ίδρυση πόλεων δίπλα σε ποτάμια, λίμνες ή θάλασσα από τα προϊστορικά χρόνια – αποικίες αρχαίων Ελλήνων γύρω από τη Μεσόγειο θάλασσα – ανάπτυξη εμπορίου και ναυσιπλοΐας.

– 8^ο κεφ.: «Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής»: Η ύδρευση των αρχαίων πόλεων – «Ευπαλίνιο όρυγμα» στη Σάμο.

– 18^ο κεφ.: «Η ναυμαχία της Σαλαμίνας»: Η ναυτική παράδοση των Ελλήνων.

– 33^ο κεφ.: «Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου»: Παραδόσεις ελληνικού λαού «Ο Μεγαλέξανδρος και το αθάνατο νερό»

Αγγλικά: Το λεξιλόγιο του νερού.

Θρησκευτικά: Το νερό στις θρησκείες (τελετές – μυστήρια).

Αισθητική Αγωγή

– 2^η ενότητα: Β3 «Μέσα στο νερό μορφές! Αντικατοπτρισμοί» & Β6 «Παραδοσιακές – σύγχρονες γέφυρες»

– Κατασκευή αφισών ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης – προσκλήσεων – κολάζ κ.ά.

– Κατασκευή φιγουρών θεάτρου σκιών (Καραγκιόζης)

Θεατρική Αγωγή: Προετοιμασία για τη σχετική με το θέμα μας θεατρική παράσταση σκιών.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος, στο πλαίσιο της διαθεματικότητας, όπως προαναφέρθηκε, συνδέθηκαν με όλα τα μαθήματα. Παράλληλα, εκτός των γενικών στόχων περί ευαισθητοποίησης σε περιβαλλοντικά ζητήματα, αναθεώρησης αντιλήψεων και πρακτικών, υιοθέτησης νέων στάσεων και συμπεριφορών καθώς και απόκτησης περιβαλλοντικής συνείδησης, εξυπηρετήθηκαν και στόχοι που αφορούσαν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των μαθητών/τριών, στη βελτίωση του προφορικού και γραπτού τους λόγου, στην ανάπτυξη συνεργατικού και ομαδικού πνεύματος και τέλος στην ψυχοσυναισθηματική και αισθητική ανάπτυξή τους.

Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε κατά τη χρονική περίοδο Οκτωβρίου – Ιουνίου και η διάρθρωσή του σε επιμέρους θέματα (υποθέματα) θεωρήθηκε απαραίτητη ώστε να γίνει μια κατά το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στο ζήτημα.

Μετά τον αρχικό προβληματισμό και τον προσανατολισμό των παιδιών στην υλοποίηση του συγκεκριμένου περιβαλλοντικού προγράμματος, τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες. Τα μέλη της κάθε ομάδας ήταν διαφορετικού μαθησιακού επιπέδου, ώστε καθένα από αυτά να συνεισφέρει ανάλογα με τις δυνατότητές του και παράλληλα να μην επηρεάζεται η ποιότητα του τελικού αποτελέσματος της δουλειάς της κάθε ομάδας, γεγονός που ενδεχομένως θα δημιουργούσε ανταγωνιστικό κλίμα μεταξύ των ομάδων ή εσωομαδικές συγκρούσεις και ταυτόχρονα αίσθημα μειονεξίας στα πιο αδύναμα παιδιά.

1^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Έλεγχος και καταγραφή βλαβών και διαρροών στο σχολείο και το σπίτι

– Τα παιδιά ανά ομάδες έλεγξαν τα καζανάκια και τις βρύσες στις τουαλέτες, στην αυλή και το κυλικείο του σχολείου και ενημέρωσαν τη διευθύντρια για τις βλάβες και τις διαρροές, η οποία φρόντισε για την επισκευή τους.

Καταγραφή βλαβών και διαρροών στο σχολείο

– Η ίδια δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε και στο σπίτι. Τα παιδιά κινητοποίησαν τους γονείς τους για την επισκευή των βλαβών, αφού πρώτα ενημερώθηκαν και τα ίδια για την αξία του νερού στη ζωή μας και την ανάγκη εξοικονόμησής του. Σε αυτή την εισαγωγική δράση χρησιμοποιήθηκε υλικό από την ιστοσελίδα της MEDSOS.

2^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Καταγραφή δραστηριοτήτων οικογένειας σχετικών με την κατανάλωση νερού

– Για μία εβδομάδα τα παιδιά κατέγραψαν τις δραστηριότητες της οικογένειάς τους σε σχέση με την κατανάλωση νερού στο σπίτι και υπολόγισαν τα λίτρα νερού που ξοδεύτηκαν. Παράλληλα συζητήσαμε αν κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες ήταν περιττές ή θα μπορούσαν να περιοριστούν.

– Επεξεργαστήκαμε λογαριασμούς νερού (μονάδες μέτρησης – τιμή) εντοπίζοντας και την οικονομική διάσταση της υπερκατανάλωσης νερού και παράλληλα, μέσα από αυτούς εξασκηθήκαμε στις πράξεις δεκαδικών.

3^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Εξοικονόμηση νερού

– Συζητήσαμε για τη σπατάλη του νερού και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε στην εξοικονόμησή του. Μελετήσαμε και επεξεργαστήκαμε υλικό από τις ιστοσελίδες της ΕΥΑΘ, της ΕΥΔΑΠ, του Δικτύου της MEDSOS (εκπαιδευτικό υλικό), καθώς και του Μουσείου Ύδρευσης

– Με βάση τα παραπάνω, συζητήσαμε και καταγράψαμε δώδεκα κανόνες εξοικονόμησης νερού τους οποίους αναρτήσαμε σε μεγάλο μέγεθος στο διάδρομο του Σχολείου, ώστε να ενημερωθούν και τα παιδιά των άλλων τάξεων.

Οι κανόνες εξοικονόμησης νερού

– Κάθε παιδί ανέλαβε να εικονογραφήσει έναν κανόνα και η δουλειά μας, μαζί με τους κανόνες, αποτέλεσε το υλικό για την κατασκευή ενός ημερολογίου για το 2011, το οποίο μοιράστηκε στους/στις μαθητές/τριες του τμήματος.

“Το Ημερολόγιο του νερού”

– Οι ίδιοι κανόνες παρουσιάστηκαν στις 22 Μαρτίου («Παγκόσμια ημέρα νερού») στα παιδιά του σχολείου και μοιράστηκαν στα υπόλοιπα τμήματα.

– Τα παιδιά ανέλαβαν να συντάξουν από ένα σύντομο και περιεκτικό μήνυμα (σλόγκαν) για την αφίσα ευαισθητοποίησης με θέμα την εξοικονόμηση νερού, όμως μετά την ψηφοφορία αποφασίστηκε να κατασκευαστούν δύο αφίσες, δεδομένου ότι υπήρξε ισοψηφία μεταξύ δύο σλόγκαν. Ως καλύτερα ψηφίστηκαν: 1. «Πολύτιμο αγαθό είναι το νερό, το εξοικονομούμε για να ‘χουμε να πιούμε» και 2. «Του νερού η εξοικονόμηση είναι σημαντική κι άμα θέλουμε να γίνει πρέπει να ‘ναι ομαδική».

Οι αφίσες ευαισθητοποίησης

 Κατά τη διάρκεια κατασκευής

4^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Το πρόβλημα της λειψυδρίας

– Επεξεργαστήκαμε κείμενα και φωτογραφίες σχετικές με την ξηρασία και την έλλειψη νερού που μαστίζει περιοχές της Ασίας και της Αφρικής καθώς και τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι των περιοχών αυτών, λόγω της έλλειψης ή της ακαταλληλότητας του πόσιμου νερού.

– Εντοπίσαμε το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν διάφορες ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις (Unisef – Action-aid – Γιατροί χωρίς σύνορα – MEDSOS – WWF – GREENPEACE) στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

– Συζητήσαμε το πρόβλημα της ερημοποίησης που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν ακόμη και περιοχές της χώρας μας λόγω της αλόγιστης κατανάλωσης νερού, ιδιαίτερα στη γεωργία.

5^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Το ταξίδι του νερού από την πηγή στη βρύση μας

Η ύδρευση της πόλης μας

– Επισκεφτήκαμε το Μουσείο Ύδρευσης, όπου ενημερωθήκαμε για τον τρόπο που υδρευόταν η Θεσσαλονίκη από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα, ξεναγηθήκαμε στο αντλιοστάσιο, χρησιμοποιήσαμε αντλίες και μάθαμε για τις περιοχές από όπου υδρεύεται σήμερα η πόλη μας.

Επίσκεψη στο Μουσείο Ύδρευσης

 – Στην τάξη, εντοπίσαμε τις περιοχές αυτές στο χάρτη (Αλιάκμονας, Γαλλικός, πηγές Αραβησσού) και συζητήσαμε για την πορεία του νερού από την πηγή ως τη βρύση μας, χρησιμοποιώντας υλικό από την ιστοσελίδα της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ.

– Συντροφιά με τον Σταγονούλη της ΕΥΔΑΠ, μάθαμε για τη διαδικασία καθαρισμού του νερού στις Μονάδες Επεξεργασίας.

6^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Μόλυνση νερού

Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και στην υγεία

– Με αφορμή την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή από τη διαρροή της πετρελαιοπηγής της BP, τα παιδιά μέσα από φωτογραφίες (power point) και κείμενα ευαισθητοποιήθηκαν σε σχέση με τα προβλήματα που δημιουργεί η μόλυνση του νερού στη χλωρίδα και πανίδα του πλανήτη μας και φυσικά στον άνθρωπο.

– Επισκεφτήκαμε το Κέντρο Πληροφόρησης Απολλωνίας για τις λίμνες Βόλβη και Κορώνεια και ενημερωθήκαμε για τα φυτά και τα ζώα της περιοχής καθώς και για την ανεπανόρθωτη ζημιά που έχει προκληθεί στη λίμνη Κορώνεια. Παράλληλα, παρακολουθήσαμε πουλιά της περιοχής με τηλεσκόπιο και κιάλια.

 Επίσκεψη στο Κέντρο Πληροφόρησης Απολλωνίας

– Ζητήθηκε από τα παιδιά να βρουν πληροφορίες, από το διαδίκτυο ή σχετικά φυλλάδια που τους δόθηκαν, για τη μόλυνση του Θερμαϊκού και της λίμνης Κορώνειας, οι οποίες παρουσιάστηκαν στην τάξη. Μετά από συζήτηση εντοπίσαμε τις αιτίες και προτείναμε λύσεις.

– Συντροφιά με τον Σταγονούλη της ΕΥΔΑΠ, μάθαμε για τον τρόπο λειτουργίας των βιολογικών καθαρισμών και συνειδητοποιήσαμε την αξία τους καθώς και τις ατομικές και συλλογικές ευθύνες για τη ρύπανση – μόλυνση των νερών, επιφανειακών και υπόγειων.

– Με αυτή την ευκαιρία, συζητήσαμε και καταγράψαμε εκείνες τις δραστηριότητες του ανθρώπου που μολύνουν τους υγρότοπους, καθώς και τους βασικούς τρόπους συμπεριφοράς τους οποίους πρέπει να ακολουθούμε κατά την επίσκεψή μας σε περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.

– Με βάση το χάρτη των υγρότοπων της πατρίδας μας που προστατεύονται από τη συνθήκη Ramsar, εντοπίσαμε τις πλησιέστερες προστατευόμενες περιοχές (λίμνες Βόλβη και Κορώνεια – δέλτα Αξιού – Κερκίνη).

– Εντοπίσαμε στο χάρτη τεχνητές λίμνες και φράγματα και συζητήσαμε για την αξία τους (αποταμίευση νερού, παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, σημαντικοί υγρότοποι), αλλά και τα προβλήματα που ενδεχομένως δημιουργούν (αλλαγή μικροκλίματος και ανάγλυφου περιοχής, καταστροφή βιότοπων και δημιουργία νέων, μετακίνηση πληθυσμών).

7^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Το νερό στα παραδοσιακά επαγγέλματα, τα έθιμα και τις θρησκείες

– Καταγράψαμε παραδοσιακά επαγγέλματα που είχαν σχέση με το νερό (νερουλάς, παγοπώλης, μυλωνάς, παγωτατζής).

Καθώς και έθιμα του νερού (πιπεριά ή περπερούνα και αμίλητο νερό), τα οποία παρουσιάστηκαν στην τάξη.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

 “ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ”

 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2009 – 10

 ΤΜΗΜΑ: Γ1

 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΣΠΙΝΘΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του περιβαλλοντικού προγράμματος: «Ανακύκλωση και εξοικονόμηση ενέργειας» έγινε από τους/τις μαθητές/τριες του Γ1΄ τμήματος του σχολείου μας και τον εκπαιδευτικό της τάξης Σπινθηρόπουλο Χαράλαμπο.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε κατά την περίοδο Οκτωβρίου – Ιουνίου και διαρθρώθηκε σε επιμέρους ενότητες, οι οποίες σε γενικές γραμμές αφορούσαν: α) στη συλλογή – διαχωρισμό και αναγνώριση των απορριμμάτων που «παράγονται» στο σχολείο, β) στις επιπτώσεις της αλόγιστης διαχείρισής τους(περιβάλλον, υγεία, αισθητική), γ) στους τρόπους μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης απορριμμάτων δ) στα είδη των απορριμμάτων που ανακυκλώνονται, ε) στη γνωριμία με τα σήματα της ανακύκλωσης στ) στα οφέλη που προκύπτουν από τη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων τόσο σε οικολογικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο (εξοικονόμηση ενέργειας).

 ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ

Το θέμα του περιβαλλοντικού προγράμματος προέκυψε μετά από παρατήρηση και συζήτηση που αφορούσε στην κατάσταση του σχολικού κτιρίου. Η έρευνά μας επικεντρώθηκε στο χώρο του προαυλίου και τα παιδιά διατύπωσαν προτάσεις για τη βελτίωσή του, δεδομένου ότι εκεί περνούσαν τον πιο ευχάριστο σχολικό τους χρόνο. Προβληματίστηκαν με την κατάσταση που επικρατούσε στο προαύλιο, με το πλήθος των πεταμένων σκουπιδιών μετά από κάθε διάλειμμα.

Στη συζήτηση που επακολούθησε σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να δράσουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, αισθητικό και περιβαλλοντικό, οδηγηθήκαμε στη συνειδητοποίηση της ανάγκης που υπήρχε αρχικά να πληροφορηθούμε σχετικά με τα απορρίμματα και τον τρόπο διαχείρισής τους και μετά να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου ώστε να περιοριστεί, αν όχι να εξαλειφθεί, το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Παράλληλα, πρόκειται για ένα θέμα που αφορά στην καθημερινότητα των μαθητών/τριών και επηρεάζει την ποιότητα ζωής όλων. Η συνεχής αύξηση του όγκου απορριμμάτων που «παράγει» ο σύγχρονος άνθρωπος και τα προβλήματα που απορρέουν από τη διαχείρισή τους (ακατάλληλες «χωματερές», περιορισμένη ανακύκλωση, ρύπανση), κάνουν επιτακτική την ανάγκη ευαισθητοποίησης των παιδιών, ώστε αφενός να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και αφετέρου να δραστηριοποιηθούν για την προστασία του φυσικού πλούτου αλλά και της υγείας τους.

Επίσης, το πρόγραμμα επεκτάθηκε και σε ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας, δεδομένου ότι το ενεργειακό πρόβλημα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, σε σχέση πάντα με τις δυνατότητες που διαθέτουμε για την αντιμετώπισή του μέσω της μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων.

 ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες ενότητες μαθημάτων, μέσω των οποίων υλοποιήθηκε η διαθεματική προσέγγιση του προγράμματος:

Γλώσσα: Οι ενότητες:

– 1.4 «Ο κόσμος γύρω μας» (ανακύκλωση – λεξιλόγιο – σύνταξη επιστολής προς το δήμαρχο – Χ.Υ.Τ.Α ? συγγραφή θεατρικού κειμένου – επιχειρηματολογία ανακύκλωσης).

– 2.3 «Έλα στην παρέα μας» (σύνταξη πρόσκλησης).

– 2.4 «Άνθρωποι και μηχανές» (ρύπανση)-

Ανθολόγιο:

– «Η χελωνίτσα καρέττα καρέττα…» (απορρίμματα και προβλήματα στην πανίδα).

– «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» (ρύπανση από σκουπίδια).

– «Έκτακτα μέτρα στη Λιλιπούπολη» (ρύπανση και ανακύκλωση).

– «Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά» (προτάσεις και δράσεις των παιδιών για έναν περιβαλλοντικά καλύτερο κόσμο).

Μελέτη Περιβάλλοντος: Τα κεφάλαια:

– 1.3 «Ενδιαφερόμαστε για την κοινότητα» και 1.4 «Ενημερωνόμαστε ποιοι αποφασίζουν?» (για τον εντοπισμό του προβλήματος και τις δυνατότητες προώθησής του στα αρμόδια πρόσωπα ή φορείς).

– 2.3 «Δημιουργήματα της φύσης και έργα…» και 2.4 «Ενδιαφερόμαστε για το περιβάλλον» (για να αντιληφθούν τα παιδιά τα προβλήματα που προκαλεί ο άνθρωπος στο περιβάλλον – ρύπανση από σκουπίδια).

– 5. «Τροφή και ενέργεια» (η αξία της ενέργειας στη ζωή μας – επέκταση στους τρόπους παραγωγής ενέργειας αλλά και κατασπατάλησής της – προτάσεις από τα παιδιά για την εξοικονόμησή της – σύνταξη κανόνων).

– 6.4 «Χρειαζόμαστε όλα αυτά που αγοράζουμε;» (καταναλωτισμός)

– 6.6 «Οι συσκευασίες μας πληροφορούν» (συσκευασίες – σήματα ανακύκλωσης).

Μαθηματικά: Επίλυση προβλημάτων με θέμα την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Αισθητική Αγωγή: Κατασκευή προσκλήσεων, αφισών – μουσικών οργάνων – trash art (κούκλες) – κατασκευή ανακυκλωμένου χαρτιού – ζωγραφική σε ανακυκλωμένο χαρτί – κατασκευές από χαρτοπολτό (μακέτα) κ.ά.

Μουσική: Τραγούδια από: «Λιλιπούπολη» – Χατζηδάκη: «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» κ.ά

Θεατρική Αγωγή: Προετοιμασία και ανέβασμα παράστασης κουκλοθέατρου.

 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Καταγραφή απορριμμάτων – Διαχωρισμός

Οι ομάδες ανέλαβαν να καταγράψουν τα είδη των απορριμμάτων που «παράγονται» από τα παιδιά του σχολείου μας είτε συλλέγοντας τα πεταμένα σκουπίδια στο προαύλιο είτε παίρνοντας πληροφορίες από την υπεύθυνη του κυλικείου σε σχέση με τα είδη που πωλούνται.

Αφού έγινε η καταγραφή, τα απορρίμματα διαχωρίστηκαν σε είδη ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους (πλαστικό, γυαλί, αλουμίνιο, χαρτί, χαρτόνι, οργανικά υλικά κ.λπ.). Στις περιπτώσεις που υπήρξαν δυσκολίες ως προς την αναγνώριση του υλικού, δόθηκαν πρόσθετες πληροφορίες.

Την ίδια διαδικασία ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν και στο σπίτι, με τα οικιακά απορρίμματα.

2^ο ΥΠΟΘΕΜΑ:

Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τα σκουπίδια που πετιούνται στο προαύλιο.

 Οι επιπτώσεις της αλόγιστης διαχείρισής τους στο ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον

Τα παιδιά προβληματίστηκαν σχετικά με τα σκουπίδια του προαυλίου και τα οικιακά απορρίμματα. Τέθηκε το ζήτημα των προβλημάτων που δημιουργούνται τόσο στο στενό σχολικό περιβάλλον όσο και στο ευρύτερο από τα σκουπίδια που πετιούνται στους δρόμους ή σε παράνομες «χωματερές».

Τα παιδιά εξέφρασαν και κατέγραψαν τις ιδέες τους σχετικά με τα προβλήματα που ενδεχομένως προκύπτουν (αισθητικά ? περιβαλλοντικά – υγείας) από τη συγκεκριμένη κατάσταση.

Ο προβληματισμός ενισχύθηκε με την παρουσίαση σε μορφή power point του «ταξιδιού» των σκουπιδιών από τον καταναλωτή στη χωματερή αλλά και της ανεξέλεγκτης ρίψης τους σε παράνομες χωματερές (ρέματα), ποτάμια, ακτές, θάλασσα. Παράλληλα, επισημάνθηκε η ευθύνη όλων μας και προβληματιστήκαμε σχετικά με τους τρόπους δράσης μας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν

– Μια εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Ελευθερίου – Κορδελιού για την παρακολούθηση του προγράμματος: «Τα απορρίμματα στη ζωή μας: Ελευθέριο-Κορδελιό όμορφο & καθαρό, ευθύνη όλων μας». Τα παιδιά συμμετείχαν σε δραστηριότητες με παιγνιώδη μορφή και συνειδητοποίησαν την ευθύνη του καθενός μας, τόσο στην αύξηση του παραγόμενου όγκου σκουπιδιών (χρήση αντικειμένων μιας χρήσης ή αντικειμένων από μη ανακυκλώσιμα υλικά) όσο και στην αλόγιστη διαχείρισή τους.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Ελευθέριου – Κορδελιού

– Μια εκπαιδευτική επίσκεψη στο Περιβαλλοντικό Πάρκο Θέρμης όπου ενημερωθήκαμε για τους σκουπιδότοπους (χωματερές) που μολύνουν το περιβάλλον και απειλούν την υγεία μας, αλλά και για τους Χ.Υ.Τ.Α. και τη δυνατότητα δημιουργίας πάρκων πάνω σε σκουπιδότοπους.

3^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για τη μείωση

Δραματοποιημένη παρουσίαση: Ένα μικρό δώρο συσκευάζεται σε μεγάλο κουτί με τη χρήση υπερβολικού χαρτιού περιτυλίγματος.

Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν και να προβληματιστούν σε σχέση με τις συσκευασίες που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε, τόσο στα προϊόντα που αγοράζουμε όσο και σε αυτά που συσκευάζουμε εμείς οι ίδιοι (π.χ. κολατσιό στο σχολείο).

Ανατρέξαμε στα απορρίμματα που καταγράψαμε στην πρώτη δραστηριότητα, εντοπίσαμε τις συσκευασίες που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε και παράλληλα αναφερθήκαμε σε προϊόντα καθημερινής χρήσης που διαθέτουν υπερβολική συσκευασία για το μέγεθός τους ή είναι μιας χρήσης (υλικό: διαφημιστικά φυλλάδια super market).

Εισήχθη η έννοια της «μείωσης» και επισημάνθηκε η σημασία της για τον περιορισμό των σκουπιδιών που παράγουμε αλλά και για την οικονομία.

Οι ομάδες κατέγραψαν και πρότειναν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε κι εμείς να συμβάλλουμε στη μείωση των απορριμμάτων (π.χ., θερμός αντί για μπουκάλι νερού, μόνιμο σκεύος για το κολατσιό αντί για πλαστική μεμβράνη ή αλουμινόχαρτο, πάνινη σακούλα αντί για πλαστική κ.ά.).

4^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για την επαναχρησιμοποίηση

Προβληματιστήκαμε σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση υλικών – αντικειμένων, που σε διαφορετική περίπτωση θα κατέληγαν στους κάδους απορριμμάτων. Ακολούθησαν οι προτάσεις των παιδιών και ζητήθηκε από αυτά να συζητήσουν το θέμα της επαναχρησιμοποίησης με τους γονείς τους και να καταγράψουν τις πρακτικές τους, τόσο στο χώρο του σπιτιού όσο και στο χώρο εργασίας τους.

Έγινε παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μικρής έρευνάς τους και καταλήξαμε σε συμπεράσματα, τα οποία καταγράφτηκαν (π.χ. χρησιμοποιούμε και τις δύο όψεις ενός φύλλου χαρτιού, χαρίζουμε τα ρούχα και τα παιχνίδια που δε χρησιμοποιούμε πια, χρησιμοποιούμε πάνω από μια φορά τις πλαστικές σακούλες, χρησιμοποιούμε σκουπίδια για τις κατασκευές μας στο μάθημα των Εικαστικών (trash art) κ.ά.).

Άλλες δραστηριότητες:

– Από τα ανακυκλώσιμα υλικά που συγκεντρώσαμε στην τάξη (ρολά – χαρτιά περιτυλίγματος – αλουμινένια κουτιά κ.ά.) κατασκευάσαμε μουσικά όργανα (μαράκες – κουδουνίστρες – μπαστούνια της βροχής), κούκλες και χριστουγεννιάτικα στολίδια (αγγελάκια).

Κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά

Κούκλες

 

 

 

 

 

 

 

Μουσικά όργανα

Χριστουγεννιάτικα στολίδια

– Οι κούκλες χρησιμοποιήθηκαν στην εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς, στο κουκλοθέατρο που παίξαμε.

– Επίσης, κατασκευάστηκε το λεξιλόγιο της ανακύκλωσης, με διάφορα υλικά.

Το λεξιλόγιο της ανακύκλωσης

5^ο ΥΠΟΘΕΜΑ: Δράσεις για την ανακύκλωση

Οι ομάδες αναζήτησαν πληροφορίες σε βιβλία, έντυπα και διαδίκτυο σχετικά με τα υλικά που ανακυκλώνονται και τους τρόπους ανακύκλωσης. Η κάθε ομάδα ανέλαβε διαφορετικό υλικό, έτσι δημιουργήθηκε η ομάδα του πλαστικού, η ομάδα του χαρτιού κ.λπ.. Τα αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν και στις υπόλοιπες ομάδες.

Δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με το χρόνο που χρειάζεται ένα υλικό για να διασπαστεί και τι είδους προβλήματα θα μπορούσε να προκαλέσει η ανεξέλεγκτη ρίψη του στο περιβάλλον (ζώα, φυτά, ατμόσφαιρα, υπόγεια νερά).

Ανέτρεξαν στην πρώτη δραστηριότητα και ανακάλυψαν ποια από τα υλικά που συγκεντρώσαμε ανακυκλώνονται.

Κάθε παιδί κατέγραψε τους κάδους ανακύκλωσης που υπάρχουν στη γειτονιά του και το είδος των απορριμμάτων που δέχονται. Προβληματίστηκαν ως προς την επάρκειά τους και την απόστασή τους από το σπίτι τους. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στην τάξη. Η ίδια έρευνα διενεργήθηκε στο σχολείο αλλά και στους δρόμους γύρω από αυτό.

Αναζητήθηκαν πληροφορίες στην ιστοσελίδα του δήμου μας για τις δυνατότητες ανακύκλωσης που προσφέρονται και το είδος των υλικών που θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε σε κάθε κάδο.

Αναζητήθηκαν πάνω στις συσκευασίες τα σήματα της ανακύκλωσης που αντιστοιχούν σε κάθε υλικό και κατασκευάστηκε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο.

Σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς συγκεντρώναμε χαρτί για ανακύκλωση και στο τέλος το ζυγίσαμε και εξασκηθήκαμε σε πράξεις μαθηματικών και στην επίλυση προβλημάτων σχετικών με το χαρτί που θα μπορούσε να ανακυκλωθεί και το πλήθος των δέντρωνπου θα μπορούσε να σωθεί, αν όλα τα τμήματα του σχολείου ακολουθούσαν την ίδια τακτική.

Συγκέντρωση χαρτιού για ανακύκλωση στην τάξη μας

Επίσης, τα παιδιά εξασκήθηκαν στην επίλυση προβλημάτων, με βάση στοιχεία που τους δόθηκαν σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται ανακυκλώνοντας διάφορα υλικά (αλουμίνιο, γυαλί κ.ά.).

Αναζητήθηκαν πληροφορίες από τις ομάδες για τα αντικείμενα που κατασκευάζονται από ανακυκλωμένα υλικά και τα ευρήματα κοινοποιήθηκαν στην τάξη. Επίσης:

– Πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού (Μ.Ε.Λ.), όπου τα παιδιά ενημερώθηκαν από τους υπεύθυνους και παρακολούθησαν τη διαδικασία της ανακύκλωσης.

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού (Μ.Ε.Λ)

– Συντάχτηκε μια επιστολή προς το δήμαρχο, στην οποία μεταξύ άλλων προβλημάτων αναφερόταν η ανάγκη για πληρέστερη ενημέρωση των δημοτών σχετικά με την ανακύκλωση και η τοποθέτηση περισσότερων κάδων ανακύκλωσης στις γειτονιές του δήμου μας.

– Συγκεντρώθηκαν παλιές εφημερίδες και οργανώθηκε ανακύκλωση χαρτιού στην τάξη μας. Καλέσαμε τα άλλα τμήματα του σχολείου να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν στη διαδικασία. Το χαρτί που κατασκευάσαμε το χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε τις προσκλήσεις για τη σχετική εκδήλωση που οργανώσαμε στο τέλος της σχολικής χρονιάς.

Ανακύκλωση χαρτιού – Κατασκευή προσκλήσεων

– Με χαρτοπολτό κατασκευάσαμε το ανάγλυφο της περιοχής μας (δέλτα Γαλλικού, Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, Θερμαϊκός κόλπος, λίμνη Κορώνεια κ.ά) και με τη βοήθειά του μάθαμε τους γεωγραφικούς όρους στη Μελέτη Περιβάλλοντος.

 Κατασκευή μακέτας με χαρτοπολτό

– Αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε μια αφίσα για την ευαισθητοποίηση και των υπόλοιπων παιδιών του σχολείου μας, σχετικά με τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων.

Κατασκευή αφίσας ευαισθητοποίησης

– Στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας, τα παιδιά συνέγραψαν ένα θεατρικό κείμενο για κουκλοθέατρο με τίτλο: «Στην Ανακυκλούπολη» και το οποίο παίχτηκε στην εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς.

Αποσπάσματα από το θεατρικό κείμενο: “Στην Ανακυκλούπολη”

Από την εκδήλωση λήξης της σχολικής χρονιάς

Τέλος, στην ίδια εκδήλωση κοινοποιήθηκαν στη σχολική κοινότητα οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα από την εφαρμογή του περιβαλλοντικού προγράμματος.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη διευθύντρια του σχολείου Μπιτσώρη Δέσποινα για την αμέριστη συμπαράστασή της σε όλα τα στάδια υλοποίησης του προγράμματος καθώς και την υπεύθυνη του Γραφείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κ. Απανωμεριτάκη Όλγα.

Και κυρίως, ευχαριστώ τους μαθητές και  μαθήτριές μου:

Αβραάμ, Απόστολο, Βένη,  Δαβίδ,  Δήμητρα, Θοδωρή, Ιωάννα, Κατερίνα, Κυριακή, Κωνσταντίνο, Μαγδαλένα, Μαρία, Μαρία, Νίκο, Ντίνο, Όλγα, Πόπη, Σταύρο, Στέργιο, Φωτεινή και  Χριστίνα,

για τον  ενθουσιασμό και το πραγματικό ενδιαφέρον που έδειξαν για όλες τις δραστηριότητες του προγράμματος καθώς και για την υπέροχη συνεργασία μας!

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Βούλγαρης, Γ. & Μωραΐτου, Π. (2009) Ενέργεια. Αθήνα: Άγκυρα.

Μωραΐτου, Π. & Βούλγαρης, Γ. (2009) Ανακύκλωση. Αθήνα: Άγκυρα.

Noblet, J. F. (2008) Τα απορρίμματα. Αθήνα: Πατάκης.

Noblet, J. F. & Levesque, C. (2008) Αγαπώ τον πλανήτη μου. Αθήνα: Πατάκης.

Ramade Masson, I. (2008) Η ενέργεια. Αθήνα: Πατάκης.

Ιστοσελίδες

http://www.minenv.gr/4/41/4111/g411100.html

http://www.deneinaiparamithi.gr/

http://www.electrocycle.gr/site/

http://www.herrco.gr/game.html

http://www.herrco.gr/herrco_movie2.html

http://www.kpe.gr/index.php?option=com_weblinks&;catid=22&Itemid=23

Εκπαιδευτικός: Σπινθηρόπουλος Χαράλαμπος